این هیئت کار خود را در 20 فروردین 1398 آغاز کرده و با قریب به یک سال فعالیت و بهره گیری از همکاری نزدیک به 700 نفر از محققان، کارشناسان و متخصصان کشور در دانشگاه ها و دستگاه های اجرایی، گزارش نهایی خود را در 17 اسفند همان سال به ریاست جمهوری ارائه می کند. «گزارش ملی سیلاب ها» در سه نسخه به رئیس جمهور ارائه شده است. نسخه اول که در 6 بهمن 1398 ارائه شده، حاوی پاسخ کارگروه های «هیئت ویژه گزارش ملی سیلاب ها» به 110 سؤالی است که رئیس جمهور در پیوست حکم رئیس کارگروه از هیئت پرسیده بودند. نسخه دوم، پانزده مجلد گزارش های کارگروه های هیئت ویژه است که در 7600 صفحه تنظیم شده اند. نسخه سوم، گزارشی است که بر اساس تلفیق یافته ها، درس آموخته ها و پیشنهادهای هر کارگروه تدوین شده و با عنوان گزارش تلفیق ارائه شده است. گزارش ملی سیلاب ها به واقع جامع ترین تحقیق درباره سیلاب و مدیریت آن در ایران و گزارشی است که از پانزده بُعد به مسأله سیلاب و مدیریت آن پرداخته است. ابعاد سازه ای و غیرسازه ای، هیدرولوژیک، محیط زیستی، منابع طبیعی، هواشناختی، حقوقی، اجتماعی، فرهنگی و رسانه ای، بیمه ای و مدیریت ریسک، مدیریت بحران، ساختار و آموزش نیروی انسانی، شهرسازی و میراث فرهنگی، اقتصادی و بودجه ای، در این گزارش بررسی شده است.
خلاصه ای از 7600 صفحه «گزارش ملی سیلاب ها» با عنوان «خلاصه یافته ها، درس آموخته ها و پیشنهادهای گزارش ملی سیلاب ها» بر مبنای بازخوانی پانزده مجلد گزارش های کارگروه های تخصصی «هیئت ویژه گزارش ملی سیلاب ها» تدوین شده است. این مجلد صرفاً تلخیص اصلی ترین نکات مندرج در گزارش ملی سیلاب هاست و کلمه ای بر متن های برگرفته از متن اصلی گزارش های هیئت افزوده یا از آن ها کم نشده است؛ رعایت امانت صورت گرفته و کلیه متن هایی که از گزارش ها انتخاب شده و در گزارش حاضر گنجانده شده اند در داخل گیومه و با ارجاع به شماره صفحه آن در گزارش کارگروه تخصصی، به خواننده ارائه می شود. رویکرد این گزارش تدوین متنی است که به بهبود حکمرانی و مدیریت سیلاب، و در نهایت افزایش تاب آوری کشور در مقابل این پدیده کمک کند. این اثر توجه خود را به مسائل ساختاری و زیرساختی متعددی معطوف ساخته که بدون بهبود یافتن آن ها، ظرفیت ساختاری تاب آوری ایجاد نشده و قصورها و تقصیرهای احتمالی بار دیگر تکرار می شوند.
هدف این گزارش را می توان در یک عبارت خلاصه کرد: «شناسایی ضعف های ساختاری حکمرانی و مدیریت سیلاب در ایران، مستند به گزارش ملی سیلاب ها، در ابعاد مختلف سازه ای و غیرسازه ای، در عرصه های گوناگون و با تأکید بر ماهیت میان بخشی مدیریت سیلاب، که بهبود آن ها می تواند به افزایش مؤثر ظرفیت تاب آوری کشور در مقابل سیلاب بینجامد.»
روش تدوین گزارش حاضر به این شکل است که تیمی از متخصصان همه گزارش های کارگروه های هیئت ویژه گزارش ملی سیلاب ها را بازخوانی کرده و مندرجات آن ها را بر اساس دلالت های محتوایی در مقولاتی نظیر: توصیف وضع موجود، آسیب شناسی وضع موجود، اصلاحات ضروری برای بهبود وضع موجود، تاریخ پیدایش آسیب ها، موانع اصلاحات، وضع مطلوب، دلالت های بخشی در مدیریت سیلاب، دلالت های میان بخشی، اصلاحات سازوکاری و اصلاحات ساخت وسازی فیش برداری و استخراج کرده اند. خلاصه مباحث گزارش هر کارگروه تخصصی هیئت ویژه گزارش ملی سیلاب ها در هر فصل این گزارش در سه بخش ارائه شده است. ساختار هر فصل به گونه ای است که ابتدا آسیب شناسی مندرج در گزارش هر کارگروه از وضعیت کشور در زمینه حکمرانی و مدیریت سیلاب ارائه می شود.
ریاست جمهوری بر مبنای مندرجات «گزارش ملی سیلاب ها» در آبان ماه 1399 برای مجموعه ای از وزرا و معاونین رئیس جمهور احکام اجرایی برای بهبود حکمرانی و مدیریت سیلاب در کشور صادر کرده که این مجموعه نیز در انتهای گزارش حاضر گنجانده شده است. مطالعه گزارش حاضر نمی تواند جایگزین مطالعه هزاران صفحه مندرجات گزارش ملی سیلاب ها و ضرورت توجه به آن باشد، اما این متن تلاش می کند راهنمایی برای سیاست گذاری از مسیر در دسترس ساختن گزارش مفصل هیئت ویژه گزارش ملی سیلاب ها باشد. امید است گزارش حاضر بتواند در تکمیل زحمات فراوان اعضای «هیئت ویژه گزارش ملی سیلاب ها»، پیوند میان علم و سیاست گذاری را تقویت کرده و ظرفیت های جامعه علمی و اجرایی کشور را به راهنمایی برای اقدامات مؤثر در عرصه سیاست گذاری و اجرا مبدل سازد.
مشروح گزارش ملی سیلاب ها از طریق لینک زیر قابل مشاهده است.
