مالیات بر ارزش افزوده و هر آنچه که باید از آن بدانید

بانک و صنعت؛ مالیات ، پرداختی بلاعوض محسوب می شود که به اشخاص حقیقی و حقوقی تعلق میگیرد. در یک عبارت کلی ، دستگاه مالیاتی دولتها ، اولین شریک در تجارت شما تلقی می شوند که حتی قبل از تقسیم سود بین شرکا، سهم خود را مطالبه و دریافت می کنند. در کشورهای توسعه یافته مالیات نقش اصلی را در تأمین بودجه دولت ایفا می کند ، از این رو نسبت مالیات به تولید ناخالص داخلی در برخی از این کشورها تا 45 درصد نیز می رسد. در ایران نیز با تغییر مکانیزم محاسبات مالیاتی و تقویت اطلاعات دولت نرخ بالایی از بودجه سالانه کشور به درآمدهای مالیاتی اختصاص پیدا کرده است.

به همین منظور برای کلیه فعالان اقتصادی شناخت ،اطلاع از قوانین و وظائف خود نسبت به ارگان های دولتی جزو اهم مسائل است، مالیات در کشور ایران به چهار قسمت کلی عملکرد، تکلیفی ، حقوق و ارزش افزوده تقسیم میشود که در ادامه به بررسی مالیات بر ارزش افزوده می پردازیم.

ارزش افزوده به چه معناست؟
هر کالایی که در بازار فروخته می شود ، در فرآیند تولید خود توسط چندین تولید کننده به تدریج ساخته شده است به عنوان مثال یک نان ابتدا گندم بوده و سپس تبدیل به آرد شده و بعد از آن به خمیر و نهایتا در تنور پخته و نان شده است ، قیمت گندم موجود در هر عدد نان تا قیمت نان فروش رفته در نانوایی طی مراحل ذکر شده به تدریج افزایش یافته است که این افزایش حاصل زحمت تولیدکنندگان مختلف از ابتدا تا انتها می باشد ، به این ارزش اضافی ایجاد شده از دانه گندم تا نان ارزش افزوده گفته می شود.

مالیات بر ارزش افزوده چیست؟
نوعی مالیات بر مصرف طراحی شده که هم اکنون در بیش از 160 کشور جهان تحت عنوان مالیات برارزش افزوده به اجرا درآمده است. کشورهای فرانسه و آلمان از جمله اجراکنندگان اولیه این مالیات بوده و در کشورهای عضو اتحادیه اروپا همه این مالیات را پذیرفته و به اجرا گذاشته‌اند. کشورهای نامزد عضویت در اتحادیه اروپا نیز همه به پذیرش و اجرای این نوع مالیات التزام دارند. 
مالیات بر ارزش افزوده در واقع نوعی مالیات بر فروش کالا و خدمات چند مرحله‌ای است که در طی مراحل زنجیره واردات،تولید،توزیع، مصرف با نرخ مالیاتی ثابت (غیرتصاعدی)اعمال می‌شود ولی نهایتا مصرف‌کنندگان نهایی تنها پرداخت‌کننده واقعی آن هستند. 

نحوه محاسبه ارزش افزوده برای اشخاص حقیقی و حقوقی:
طی یک دوره سه ماه در یک سال ، شرکت مبلغ X را به صورت قانونی و طبق قوانین اعلام شده توسط سازمان مالیاتی خریداری میکند ، در حین خرید 9درصد X را اضافه بر مبلغ کالا به فروشنده به عنوان مالیات بر ارزش افزوده پرداخت میکند، از طرفی شرکت مبلغ Y را به صورت قانونی و طبق قوانین اعلام شده توسط سازمان مالیاتی به فروش می رساند ، در حین فروش 9 درصد Y را اضافه بر مبلغ کالا از خریدار به عنوان مالیات بر ارزش افزوده دریافت میکند. در پایان مهلت سه ماه مالیات اخذ شده در مقابل مالیات پرداخت شده قرار میگیرد و مازاد آن به اداره ارزش افزوده طی فیش مالیاتی پرداخت میگردد و اگر مقدار مالیات پرداخت شده بیشتر باشد میتوان آن را از دولت استرداد نمود یا به دوره بعد موکول کرد.

نرخ مالیات ارزش افزوده:
ارزش افزوده از سال 87 با نرخ 3% آغاز شد و به مرور زمان این درصد افزایش پیدا کرد تا به امروز که نرخ مالیات ارزش افزوده به 9% رسیده است . از این نرخ 3% به عنوان عوارض ارزش افزوده به شهرداریها به جهت توسعه وعمارن زیرساختهای شهری و روستایی اختصاص می یابد و یک درصد به نظام سلامت و ارتقاء سلامت مردم جامعه تخصیص می یابد، تقسیم می شود.

شرکت تازه تاسیس هستم در باب مالیات بر ارزش افزوده چه باید بکنم؟
1- مرحله پیش ثبت نام : برای شروع به سایت www.evat.ir که سامانه ی اینترنتی برای انجام امور الکترونیکی مالیات بر ارزش افزوده است مراجعه و در قسمت انجام پیش ثبت نام با توجه به نوع شخصیت خود اشخاص حقیقی یا حقوقی اقدام به تکمیل فرم پیش ثبت نام نمایند.
2- مرحله دریافت دعوتنامه: بعد یک هفته تا ده روز از طریق پست توسط کد پستی و آدرس مندرج در پیش ثبت نام ،نام کاربری و رمز عبور برای متقاضی ارسال می شود.
3- مرحله انجام ثبت نام: در این قسمت باید اطلاعات شرکت اعم مشخصات شرکت ، فعالیت های جاری ، اطلاعات مربوط به پرونده مالیات بر درآمد ، نوع مشمولیت و سایر اطلاعات درخواستی را در سایت مذکور وارد و ثبت نهایی کنید.

اخذ گواهی ارزش افزوده:
بعد از ثبت نام ، ارسال اولین اظهارنامه و پرداخت باید به سایت ارزش افزوده مراجعه و درخواست گواهی ارزش افزوده دهید،از درخواست پرینت و به سازمان ارزش افزوده مراجعه فرمائید بعد از دو روز تائیدیه از طریق پست ارسال می شود ، لازمه ی خرید و فروشی قانونی و دریافت مالیات از خریدار ارائه تائیدیه ارزش افزوده می باشد. همچنین برای پرداخت مالیات از فروشنده تقاضای ارائه تائیدیه ی ارزش افزوده بنمایید.

تاریخ ارسال اظهارنامه ارزش افزوده :
در پایان هر فصل به مدت 15 روز مهلت دارید به سایت ارزش افزوده مراجعه و اظهارنامه ارزش افزوده را ارسال و مبلغ مورد نظر را طی دو فیش مالیات 6% و عوارض 3% به صورت مجزا پرداخت نمائید، فصل زمستان به علت تعطیلات عید تا پایان فروردین به مدت 30 روز مهلت قانونی دارد.

جرائم ارزش افزوده:
جرائم ارزش افزوده طبق ماده 22 و 23 قانون مالیات بر ارزش افزوده به شرح زیر است:
ماده 22: مودیان مالیاتی در صورت انجام ندادن تکالیف مقرر در این قانون و یا در صورت تخلف از مقررات این قانون علاوه بر پرداخت مالیات متعلق و جریمه تاخیر مشمول جریمه ای به شرح زیر خواهند بود:
1- عدم ثبت نام مودیان در مهلت مقرر معادل 75% مالیات متعلق تا تاریخ ثبت نام یا شناسایی حسب مورد
2- عدم صدور صورتحساب معادل یک برابر مالیات متعلق
3- عدم درج صحیح قیمت معادل یک برابر مابه التفاوت مالیات متعلق
4- عدم درج و تکمیل اطلاعات صورتحساب طبق نمونه اعلام شده معادل 25% مالیات متعلق
5- عدم تسلیم اظهارنامه از تاریخ ثبت نام یا شناسایی به بعد حسب مورد معادل 50% مالیات متعلق
6- عدم ارائه دفاتر یا اسناد و مدارک حسب مورد معادل 25% مالیات متعلق
ماده23: تاخیر در پرداخت مالیات های موضوع این قانون در مواعد مقرر موجب تعلق جریمه ای به میزان 2% در ماه نسبت به مالیات پرداحت نشده و مدت تاخیر خواهد بود.
در خصوص پرداخت یا عدم پرداخت مالیات ارزش افزوده میان خیلی از مشاورین اختلاف وجود دارد از طرفی جرائم بسیار سنگین این مالیات است که گاها از اصل مالیات نیز بیشتر می شود از طرف دیگر طی دوسال گذشته در ماه های اخر سال کلیه جرائم بصورت 100% بخشیده میشود که موجب میشود برخی این مالیات را تا پایان سال نزد خود نگه دارند بنابراین تصمیم پرداخت به موقع یا با تاخیر به عهده مدیران عامل می باشد.

کالاهای معاف از مالیات ارزش افزوده:
بر اساس ماده 12 قانون مالیات بر ارزش افزوده محصولات کشاورزی فرآوری نشده ، دام و طیور زنده، آبزیان ، زنبور عسل ، انواع کود ، سم ، بذر و نهال ، آرد خبازی ، نان ، گوشت ، قند ، شکر ، برنج ، حبوبات، کتاب، مطبوعات، دفاتر تحریر و انواع کاغذ چاپ، تحریر و مطبوعات، کالاهای همراه مسافر ، اموال غیر منقول، انواع دارو ، لوازم مصرفی درمانی ، خدمات درمانی، خدمات مشمول مالیات بر درآمد حقوق موضوع قانون مالیات های مستقیم ، خدمات بانکی و اعتباری و صندوق های قرض الحسنه مجاز و خدمات معاملات و تسویه اوراق بهادار و کالا در بورس ها و بازارهای خارج از بورس از مالیات بر ارزش افزوده معاف هستند.

موارد مهم در باب فاکتور های خرید و فروش از نظر اداره ارزش افزوده:

1- قبل از هر چیز طرف مقابل باید دارای گواهی ارزش افزوده باشد و به همراه فاکتور ارائه دهد.
2- مراجعه به سایت ارزش افزوده و اطمینان از اینکه طرف مقابل جزو بلک لیست اداره ارزش افزوده نمی باشد.
3- هر فاکتور باید دارای بارنامه حمل باشد.
4- پرداخت و دریافت وجه باید از درگاه بانک های شرکت برای اشخاص حقوقی و بانک های معرفی شده برای اشخاص حقیقی باشد.
5- فاکتور ها باید دارای سه نسخه و شماره گذاری سریالی به صورت غیرچاپی باشد.
6- در فاکتور باید مشخصات خریدار و فروشنده اعم از نام ، کد اقتصادی ، آدرس و کد پستی درج گردد.

نحوه بررسی پرونده ارزش افزوده :
بعد از بررسی و ممیزی عملکرد شرکت ، به صورت جداگانه پرونده شرکت توسط ممیزین سازمان ارزش افزوده ممیزی می گردد و به غیر از برگه تشخیص عملکرد که هر سال برای شرکت ها صادر میگردد ، برگه تشخیص ارزش افزوده نیز صادر میشود، این برگه همانند برگه تشخیص عملکرد قابل اعتراض می باشد.
بعد از دریافت برگه تشخیص اعم از اوراق مطالبه مالیات یا برگه استرداد مالیات اضافه پرداختی در صورتی که مودی معترض باشد میتواند ظرف 20 روز پس از ابلاغ قانونی اعتراض کتبی خود را به اداره مالیاتی تسلیم نماید در صورت رفع اختلاف با مسئولان ذی ربط پرونده مختومه اعلام می گردد ، چنانچه مودی در مهلت مقرر اعتراض کتبی خود را ارائه ننماید مبالغ مندرج در برگه تشخیص قطعی محسوب می گردد. در صورتی که در مدت مذکور اعتراض کتبی ارائه گردد ولی رفع اختلاف نشده باشد پرونده ظرف بیست روز از تاریخ اعتراض جهت رسیدگی به هیات حل اختلاف مالیاتی موضوع قانون مالیات های مستقیم احاله می شود.