اینک با الحاق به سازمان شانگهای به عنوان عضو اصلی، فرصت متاسبی فراهم شده تا ظرفیت های پیمانکاران ایرانی، در صدور خدمات فنی-مهندسی در بازار کشورهای عضو سازمان فعال شود.
به خصوص که چین در اجرای پروژه کمربند-راه مصمم تر شده و می توانیم بخشی از فعالیت های عمرانی و زیرساختی این ابتکار را به سمت شرکت های ساختمانی ایرانی منتقل کنیم.
دبیر سندیکای شرکت های ساختمانی: ظرفیت 150 میلیارد دلاری صادرات فنی مهندسی شرکت های ایرانی
ایرج گلابتونچی دبیر سندیکای شرکت های ساختمانی در گفت وگو با خبرنگار مهر با اشاره به سفر هفته جاری رئیس جمهور به تاجیکستان برای حضور در اجلاس سازمان همکاری های شانگهای درباره صادرات خدمات فنی-مهندسی به حوزه کشورهای CIS، آسیای میانه و روسیه اظهار کرد: بازارهای اطراف ما مانند آسیای میانه و بازارهای منطقه ای در شرق و غرب کشورمان، بازارهای اصلی و هدف ما هستند.
وی افزود: در حوزه آسیای میانه، کشورهای محصور در محدوده CIS همگی در بخش توسعه زیرساخت ها مانند راهسازی، راه آهن، جاده، ساختمان سازی و سد سازی، با کمبودهایی مواجهند که بازار خوبی برای صادرات خدمات فنی-مهندسی ما ایجاد کرده اند؛ برای دستیابی به بازارهای فنی مهندسی هر یک از این کشورها، باید مختصات و ویژگی هایی را در نظر گرفت که از جمله آنها، اختلافات درونی برخی از این کشورها با یکدیگر است.
وی گفت: ظرفیت کل شرکت های فنی مهندسی ایران 2.5 میلیون میلیارد تومان معادل 140 تا 150 میلیارد دلار است که بخشی از آن می تواند به کشورهای عضو اجلاس شانگهای هدایت شود.
مختصات ورود به بازار خدمات فنی مهندسی آسیای میانه
دبیر انجمن شرکت های ساختمانی گفت: با توجه به روابط خوب و نزدیک اقتصادی - سیاسی که برخی کشورهای حوزه CIS و اتحادیه اوراسیا مانند ارمنستان با ایران دارند، پیمانکاران ما می توانند به بازار توسعه زیرساخت های این کشور وارد شوند؛ در ازبکستان به عنوان عضو سازمان شانگهای هم مشکلی برای ورود نداریم و شرکت های پیمانکاری ایرانی به راحتی ورود می کنند و شرایط پذیرش شرکت های ساخت و ساز ایرانی سریع تر انجام می شود. اما در قزاقستان و آذربایجان به دلیل آنکه تأثیرپذیری آنها از کشورهای دیگر بیشتر است، تحریم های ایران را جدی تر می گیرند و شرایط ورود شرکت های پیمانکاری ایرانی سخت تر شده است. اگرچه در قزاقستان به خصوص در حوزه راهسازی پیمانکارانی از ایران پروژه های نسبتاً مهمی را به انتها رسانده اند در حال حاضر هم در قزاقستان پروژه های عمرانی داریم اما ورود به بازار خدمات فنی مهندسی آنها به دلیل اینکه باید مجدداً تأیید صلاحیت شوند، با مشکلات ناشی از تحریم ها روبرو است که کار را سخت کرده است.
وی ادامه داد: در تاجیکستان، پیمانکاران ایرانی بیشتر در حوزه آب، انتقال خط لوله آب و سدسازی ورود کرده اند؛ قبلاً ورود به تاجیکستان و صادرات خدمات مهندسی به این کشور راحت تر بود.
گلابتونچی درباره بازار خدمات فنی مهندسی ترکمنستان اظهار کرد: این کشور به دلیل داشتن دسترسی راحت تر و نیز داشتن مرز مشترک با کشورمان، قرابت بیشتری با پیمانکاران ایرانی دارد نسبت به کشورهای پیرامونی خود هم در خصوص راهسازی، مستعدتر است؛ با این حال اختلافات گازی ایران و ترکمنستان مانع از آن شده که ما در بازار ترکمنستان به خصوص راهسازی ورود کنیم.
جایگاه عجیب ترکیه در صادرات خدمات مهندسی دنیا با درآمد باورنکردنی 450 میلیارد دلاری
وی رقیب اصلی ایران در حوزه CIS را ترکیه دانست و یادآور شد: در طول 40 سال اخیر، بیشترین صادرات خدمات فنی مهندسی ترکیه به روسیه بوده است؛ ترکیه حدود 450 میلیارد دلار حجم خدمات فنی مهندسی در طول 40 سال داشته است که 20 درصد آن را به روسیه صادر کرده است. ترکیه 1930 پروژه عمرانی در روسیه انجام داده است که حجم مبادلات آنها 66 میلیارد دلار بوده است. در قزاقستان 280 پروژه با 21.5 میلیارد دلار اجرا کرده است؛ این کشور در آذربایجان 363 پروژه عمرانی به ارزش 11.5 میلیارد دلار اجرا کرده است؛ ترکیه 205 پروژه در گرجستان با ارزش 4.5 میلیارد دلار معادل یک و نیم درصد صادرات خدمات فنی مهندسی آنهاست؛ ترکیه 987 پروژه عمرانی به ارزش 47 میلیارد دلار در ترکمنستان اجرا کرده که معادل حدود 14 درصد کل صادرات خدمات فنی مهندسی این کشور بوده است؛ ترکیه ای ها مجموعاً 7 هزار و 950 پروژه در دنیا اجرا کرده اند. 40 شرکت مهندسی ترکیه در میان 200 شرکت برتر مهندسی دنیا قرار دارند؛ این کشور توانسته دومین صادرکننده مصالح ساختمانی شود.
گلابتونچی گفت: بنابراین بازاری که در حوزه صدور خدمات فنی-مهندسی در بالای سر ما وجود دارد، ظرفیتی بین 50 تا 70 میلیارد دلاری است.
سهم ایران از صادرات خدمات مهندسی به CIS چه قدر بوده است؟
وی تأکید کرد: شرکت های مهندسی ایران در 40 سال اخیر در ازبکستان 3 پروژه، در تاجیکستان 6 پروژه عمرانی، در قزاقستان 7 پروژه و در ترکمنستان و آذربایجان هر کدام تنها یک پروژه اجرا شده است. در فدراسیون روسیه هم هیچ پروژه ای نداشته ایم که این موضوع با روابط خوب سیاسی ما با روس ها در تناقض است اما با وجود آنکه روابط سیاسی ترکیه و روسیه مانند روابط تهران-مسکو نیست، اما توانسته اند در بازار روسیه ورود کرده و حدود 2 هزار پروژه عمرانی اجرا کنند.
3 دلیل برای عدم توفیق ایرانی در سهم خواهی از بازارهای خدمات مهندسی
عضو هیئت مدیره انجمن صادرکنندگان خدمات فنی - مهندسی درباره علت عدم توفیق ایران در کسب بازار این خدمات اظهار کرد: یکی از دلایل آن نبود حمایت از طرف دولت ها بوده است البته به نظر می رسد دولت سیزدهم به دنبال احیای این بخش است؛ علت دیگر این است که صادرات خدمات فنی - مهندسی در اولویت های صادراتی کشور قرار نداشته است؛ علت سوم هم این است که باید به شرکت های مهندسی خود کمک کنیم تا با ارتقای سطح کیفی و سازمانی خود بتوانند با رقبای اصلی شامل ترکیه و چین رقابت کنند.
54 هزار شرکت خدمات فنی مهندسی داریم!
وی با بیان اینکه ما در سال بیش از 200 هزار فارغ التحصیل مهندسی داریم که در قالب شرکت های جدید، بنگاه های خدمات فنی مهندسی ایجاد می کنند؛ در حال حاضر بیش از 50 هزار شرکت پیمانکاری رتبه بندی شده در سازمان برنامه و بودجه و 3500 شرکت مشاور داریم که حدود 54 هزار شرکت خدمات فنی مهندسی تأیید صلاحیت شده و دارای رتبه هستند تعدادی هم تأیید صلاحیت نشده هستند؛ بنابراین در داخل کشور برای این حجم شرکت دیگر کار نیست و چاره ای جز صادرات خدمات فنی مهندسی به حوزه CIS، افغانستان، پاکستان، عراق و جنوب خلیج فارس نداریم.
درآمد 32 میلیارد دلاری ایران از صادرات خدمات مهندسی در 40 سال اخیر
گلابتونچی نقش دولت را برداشتن موانع حضور شرکت های مهندسی در بازارهای خدمات فنی مهندسی منطقه عنوان و تصریح کرد: از سال 1373 که شروع فعالیت صادرات خدمات فنی مهندسی بعد از انقلاب به صورت رسمی است تا سال 1398، کل صادرات خدمات فنی مهندسی ما 32 میلیارد دلار در قالب 900 پروژه بوده است.
پاکستان؛ عضو سازمان شانگهای است ولی فقط یک پروژه آنجا اجرا کرده ایم
وی اولین صادرات خدمات فنی مهندسی بعد از انقلاب را اجرای پروژه راهسازی در منطقه سیستان پاکستان معرفی کرد و گفت: اما بعد از آن دیگر پروژه ای در پاکستان نداشتیم و نتوانستیم این حضور را ادامه دهیم؛ ضمن اینکه به دلایلی، گرفتن پروژه های عمرانی در پاکستان چندان راحت نیست.
دبیر انجمن شرکت های ساختمانی بزرگترین مشکل صادرات خدمات فنی مهندسی را ناتوانی شرکت های ایرانی در اخذ ضمانت نامه های بانکی در خارج از کشور بیان کرد و افزود: اگر دولت می خواهد در بازارهای آسیای میانه فعال شود، باید اول مشکل اخذ ضمانت نامه های بانکی را از طریق مذاکرات سیاسی برطرف کند.
بیشترین درآمد از صادرات خدمات مهندسی را از عراق داشته ایم
وی بیشترین میزان صادرات خدمات فنی مهندسی ایران را در 40 سال بعد از انقلاب به عراق دانست و بیان کرد: 40 شرکت ایرانی 60 پروژه را در این کشور اجرا کرده اند که ظرفیت 5 میلیارد دلاری ایجاد کرده است.
ظرفیت صادرات خدمات مهندسی ایرانی ها: 150 میلیارد دلار
این فعال صنعت ساختمان، ظرفیت کل شرکت های فنی مهندسی ایران را 2.5 میلیون میلیارد تومان معادل 140 تا 150 میلیارد دلار اعلام و تصریح کرد: ما پتانسیل تا 150 میلیارد دلاری و به همین اندازه هم بازارهای هدف داریم که اگر فقط 20 درصد این ظرفیتِ بزرگِ خدمات فنی مهندسی صادر شود، تا 25 میلیارد دلار برای کشور سالانه ارزآوری دارد.
اردوغان در تهران قبل از دیدار با روحانی با پیمانکار ترکیه ای مسکن مهر پرند و پردیس دیدار کرد
گلابتونچی با انتقاد از اینکه یک دستگاه به طور خاص متولی صدور خدمات فنی مهندسی نیست گفت: 17 دستگاه در حوزه خدمات فنی مهندسی از قبیل سازمان توسعه تجارت، صندوق ضمانت صادرات، وزارت نیرو، وزارت راه و شهرسازی، وزارت نفت و… دخیلند اما یک نهاد متمرکز مانند شورای عالی صادرات خدمات فنی مهندسی که بتواند در حوزه صدور خدمات فنی مهندسی، استراتژی سازی و برنامه ریزی کند تا بر اساس آن برنامه های حمایتی جاری شود، نداریم. صادرات خدمات فنی مهندسی نباید در سفرهایی با این سطح کلان، زینت المجالس باشد، بلکه باید مقامات ارشد کشورمان از پیمانکاران ایرانی حمایت کنند؛ وزیر راه ترکیه به کشورهای مختلف سفر می کند تا بتواند برای شرکت های مهندسی ترکیه ای پروژه بگیرد. به عنوان مثال وقتی اردوغان رئیس جمهور ترکیه وارد تهران شد، قبل از دیدار با حسن روحانی، با مدیر شرکت «کوزو» پیمانکار ترکیه ای پروژه مسکن مهر شهرهای جدید پرند و پردیس دیدار کرد که سیگنال حمایت از این شرکت را به دولت ایران می داد.
