به گزارش بانک و صنعت، در پی ارائه بودجه 1400 رضا توسلی در این باره یادداشتی به شرح زیر نوشت: بودجه ریزی بر مبنای شعار سال انجام نشده است، هزینه ها را با توجه به محرک های هزینه که منتج از هزینه یابی بر مبنای هدف هستند، بر حسب هزینه ها تفکیک می کنند. بنابراین، بودجه ریزی بر مبنای هدف با تفکیک بودجه هزینه ها است، در واقع بودجه ریزی شفاف و هدفمند در راستای شعار سال "جهش تولید" و بر مبنای پیاده سازی مدیریت بر مبنای هدف نموده است، می توان گفت مدیریت بر مبنای هدف به مجموعه ای از رویه های رسمی و قوانین اطلاق می شود، که با تعیین هدف، شروع و دامنه آن تا مرز بررسی عملکردها کشیده می شود، بایستی توصیه کرد که همه مسئولین وفق قانون موظف به رعایت فرمایشات رهبری در تمام امور هستند، هدف های مشترک امسال را معظم له “جهش تولید” تعیین نموده و بایستی در کلیه مراحل تدوین تصویب و اجرا بودجه نیز همگان بر مبنای هدف گام بردارند. مسئولیت هر شخص به صورتی دقیق، بر حسب نتایج قابل سنجش تعیین می شود، که همه مسئولین متعهد به هنگام برنامه ریزی کارهای خود، باید آنها را بکار بندند، و رعایت کنند. همه مدیران در تمام رده ها و مقامات ارشد سازمان، باید شفاف و روشن امور را کنترل کنند.
مهمترین فرایند بودجه ریزی با اعلان اهداف بودجه از سوی رهبری در ابتدای سال آغاز شده این هدف بسوی هدف “جهش تولید” است و ممکن است شامل اهداف درآمدی، سودآوری و نیز اهدافی برای خدمات جدید و غیره باشد.
بودجه ریزی کشور برمبنای هدف که همان شعار سال هست یک رویکرد نوآورانه است که می تواند قابلیت رقابتی و شفافیت را بهبود ببخشد که این کار از طریق ارتباط فرایند بودجه ریزی با استراتژی نوین و چابک صورت می گیرد. در دولت و بخش هایی که مسئولیت تدوین بودجه کشور را داشته و دارند به چشم نمیخورد بایستی برای آن چاره ای اندیشید و ایرادهای اساسی را مرتفع کرد.
طبق نظر کارشناسان امر نوع بودجه ریزی سنتی موجب نارضایتی و بی عدالتی اجتماعی است. بخشی از مشکل فرایند بودجه ریزی این مدل به جای پرداختن به روش درآمدی نزدیک به قطعی فقط حجم کار اجرایی را برروی ساختار هزینه ها تحمیل می نماید و بطور مداوم سطوح هزینه کرد را بالاتر می برد و میزان هزینه های فعلی آن را وسعت می بخشد. این مدیریت دولت در حال استفاده از اطلاعات تاریخ گذشته به جای پیش بینی های انجام شده در سند چشم انداز کشور است و درحال حاضر شاهد اجرای غیرمرتبط از سوی دولت هستیم و نهایتا تصمیم گیری های آنی دولت نیز حاصل عدم وجود بستر مطالعه شده است.
علاوه بر این، بودجه ریزی سنتی قادر به شناسایی و تعیین میزان اتلاف منابع، علل ریشه ای در افزایش هزینه های آتی را دارد و حجم کار اجرایی غیر هدفمند و شفاف را افزایش می دهد و دور از ارزشها و اهداف کوتاه مدت میان مدت و بلند مدت است. ولی با بودجه ریزی برمبنای هدف که پیشنهاد همگان در کشورهای توسعه یافته است، به جای اقلام هزینه های حسابداری منفرد به تخصیص منابع بر اساس حجم فعالیت ها مبادرت می ورزد. بعبارتی ساده تر می توان گفت بودجه ریزی بر مبنای هدف یک بیان کَمی از فعالیتهای مورد انتظار بوده و شفافیت و هدفمندی قابل قبولی را منعکس میکند و برای نیل به اهداف استراتژیک ضروری شناخته می شود و این گونه یکپارچگی در تغییرات بودجه کشور اگر جاری شود برنامه ریزی آتی برای بهبود در سال 1400 خواهد بود.
این مدل بودجه ریزی برمبنای هدف خود استراتژی به صورت یک چارچوب قانونی و فعالیتی شفاف و هدفمند است که از طریق انجام فعالیت ها و فرایندهای کنترلی بر پایه پایش مستمر در استراتژی کشور بایستی در دیوان محاسبات طراحی و اجرایی شود که ارزیابی عملکرد فعلی آن را در قیاس با اهداف تعیینی استراتژیک و همگام با فرمایشات معظم له و در راستای تحقق شعار سال “جهش تولید” باشد که بین دستگاههای دولتی در جریان تدوین بودجه ریزی بر مبنای هدف منظور می گردد. توجه اصلی بودجه ریزی برمبنای فعالیت، بر فعالیت های کسب و کار و محرک های هزینه ای این فعالیت ها معطوف می باشد به منظور ایجاد ارتباط میان نتایج و سرمایه گذاری و تخصیص بودجه، طرفداران این دیدگاه خواهان استفاده از بودجه ریزی بر مبنای هدف هستند.
مدیریت بر مبنای هدف یک تکنیک نوظهور و تازه ای نیست تعریف اهداف با اهمیت در سطح وسیع تجزیه و تحلیل وظایف مدیریت و طراحی مشخصات صوری شغل ها، که مسئولیت ها و تصمیمات را به هر یک از مدیران اختصاص می دهد. تعیین استانداردهای عملکردی موافقت و تعیین اهداف ویژه همسو و همگام نمودن اهداف با استقرار سیستم اطلاعاتی مدیریت بهینه است که به منظور نظارت و پایش پیشرفتها در مقایسه با اهداف می باشد. اجرا و پیاده سازی مدیریت بر مبنای هدف و ارتباط آن با بودجه ریزی برمبنای آن مرکز آمار ایران در جهت پیشبرد اهداف کمی و کیفی و دستیابی به اهداف کلان و ماموریت خود که همانا تهیه و تولید اطلاعات آماری بهنگام می باشد اقدام به پیاده سازی مدیریت بر مبنای هدف نموده است.
در مقایسه بین بودجه برنامه ای و بودجه بر مبنای هدف ، غالباً بودجه برنامه ای و بودجه بر مبنای هدف را در یک راستا می پندارند . اما در حقیقت، این دو عنوان کاملاً مترادف نمی باشند. برای توضیح تفاوت موجود بین این دو باید طبقات سلسله مراتب سازمانی دولت مورد توجه قرار می گیرد. بودجه برنامه ای بیشتر به طبقات بالاتر سلسله مراتب سازمانها مربوط است. در حالی که بودجه بر مبنای هدف حدود فعالیت و عملیات طبقات پایین سلسله مراتب نیز مورد بررسی و پیش بینی بودجه ای قرار می گیرد. در بودجه نظر قانونگذار فقط به برنامه ها ختم می شود ولی در بودجه بر مبنای هدف که جهش تولید کشور است، عملیات همگانی در کلیه واحدهای سازمانی معطوف است.
در مدل بودجه ریزی نوین استفاده مفید و آگاهانه و شفاف از منابع مورد نظر است و «اثربخشی» نتایج حاصل از عملکرد فعالیتهای مندرج در فصول بودجه می باشد. بایستی مسئولین همگی به شعار سال "جهش تولید" اعتقاد قلبی داشته باشند و حمایت همه جانبه را در هنگام تدوین تصویب و اجرای آن انجام دهند.
عملیات دولت ایران در این سطح به چهار دسته تقسیم شده است که به ترتیب عبارتند از : امور عمومی ، امور دفاعی ، امور اجتماعی ، امور اقتصادی است که لازم است با هدف جهش تولید کلیه آنها هم هدف شوند تا در زمان اجرا گام های مرتبط و مستمر در جهت تحقق یابد.
در فصل بودجه تقسیم بندی اصلی از کوشش های سازمان یافته و هدفمند دولت است که خدمات مشخصی را به جامعه عرضه می کند و هر کدام از آن ها یک هدف اصلی برای دولت محسوب می شود که توصیه می شود در زمان تدوین و برنامه ریزی بر مبنای هدف انجام پذیرد و همین طور در سطح طبقه بندی کارهای دستگاه اجرایی برای انجام مأموریت هایی است که در داخل فصل به آن محول شده است.
رضا توسلی
