به گزارش بانک و صنعت، عوامل کاهش صادرات صنعت فرش دست بافت به دو دسته داخلی و خارجی تقسیم میشوند. برخی از عوامل داخلی را میتوان مربوط به تولید دانست و تعدادی از آنها به سیاستهای اتخاذ شده، ارتباط دارد. از عواملی که به تولید مربوط میشود میتوان از تنزل کیفیت تولید و افزایش قیمت تمام شده نام برد. این امر باعث شده که از قدرت رقابت فرش دستباف در بازارهای جهانی کاسته شود. در ایران تولید فرش برخلاف اکثر کشورهای رقیب که به صورت کارگاهی و در قالب مجتمع ها انجام میشود، به صورت تک بافی (خانگی) صورت میگیرد.
هزینه تولید فرش در مجتمع ها 50 درصد بیشتر از تک بافی در خانه ها میشود. همینطور میتوان به پرداخت 23 درصد حق کارفرما بابت بیمه تامین اجتماعی اشاره کرد. از این رو تولیدکنندگان به منظور دستیابی به حاشیه سود مورد نظر خود به کاهش هزینه تولید با استفاده از مواد اولیه نامرغوب از جمله پشم دباغی شده، ابریشم نامناسب خارجی، به کارگیری پلی استر و … اقدام میکنند. ورود تولیدات با کیفیت پایین به بازارهای جهانی باعث شده تا به نماد تجاری فرش دستباف کشور که از دیرباز جایگاه خاصی را نزد خریداران داشته است، خدشه وارد کند.
از عوامل خارجی کاهش صادرات فرش ایرانی میتوان به تبلیغات نامناسب و فقدان راهبرد نفوذی بازار نام برد. تبلیغات مناسب را میتوان از عامل تاثیر گذار در جذب مشتری دانست.
سرمایه گذاران، تجار خارجی و مدیران فروشگاههای زنجیره ای کشورهای اروپایی و آمریکایی در بررسی چالشهای صادرات فرش دستباف ایرانی به مواردی نظیر قیمت بالا، حضور واسطه ها، بحران مالی جهانی و سلیقه یابی در رنگ فرشها در کشورهای مختلف اشاره دارند.
از سویی دیگر ایران همچنان به صورت سنتی به تجارت فرش میپردازد در حالی که امروزه با استفاده از اینترنت و راههای ارتباط رایانهای این تجارت صورت میگیرد.
در حال حاضر رقبای ایران در بازارهای جهانی را میتوان به چین، هند و پاکستان اشاره کرد که هر کدام از این کشورها فرشهایشان را با قیمت مناسب به بازار عرضه میکنند که ایران به دلیل قیمت بالای صادارت فرش از مشتریانش کاسته میشود.
از دیگر معضللات این صنعت، قاچاق فرشهای چینی، هندی و پاکستانی به کشور است، هرچند از لحاظ کیفیت به پای فرش ایرانی نمیرسند اما با کپی برداری از فرش ایرانی، آنها را به بازارهای جهانی عرضه میکنند که ضربه محکمی به اقتصاد کشور و این صنعت است.
در سال گذشته صادرات فرش به میزان 424 میلیون و 451 هزار دلار بوده است که به 72 کشور جهان صادرات داشته است که در صدر آنها آمریکا قرار دارد. آمریکا سال گذشته با خرید 126 میلیون دلار فرش دستباف ایرانی اختلاف قابل توجهی با سایر خریداران فرش ایرانی داشته است. بعد از آمریکا، آلمان و لبنان با خرید 57.6 میلیون دلار و 30 میلیون دلار به ترتیب در رتبههای دوم و سوم این رده بندی قرار گرفته اند.