کدام بخش‌ها بیشترین یارانه انرژی را دریافت می‌کنند؟

به گزارش پایگاه تحلیلی خبری بانک و صنعت، دفتر مطالعات انرژی، صنعت و معدن این مرکز « درباره یارانه انرژی در ایران 1. یارانه پنهان و ملاحظات آن» با هدف نشان دادن تصویری شفاف از مصرف حامل‌های انرژی در اقتصاد ایران و برآورد تقریبی یارانه پنهان بررسی انجام داده‌است.  

بر اساس یافته‌های این بررسی، بخش کشاورزی در سال‌های 85- 1384 کمترین سهم و و نیروگاه‌ها بیشترین سهم را از یارانه هیدروکربوری داشته‌اند. همچنین از مجموع یارانه هیدروکربورهای مصرف شده در کشور در سال 1395، نیروگاه‌ها با 33 درصد، بخش خانگی با 24 درصد، بخش صنعت با 21 درصد، بخش حمل‌ونقل با 15 درصد و کشاورزی سه درصد به ترتیب بیشترین تا کمترین سهم‌ها را به خود اختصاص داده‌اند. در نتیجه، اولویت سیاستگذاری در مورد یارانه انرژی ‌باید نخست نیروگاه‌های کشور و سپس بخش خانگی باشد.

 سال 1395 سرانه یارانه هیدروکربوری کشور 65/14میلیون ریال، یارانه هیدروکربوری به ازای هر خانوار 41/48 میلیون ریال، سرانه یارانه سوخت مصرفی در بخش خانگی 58/3 میلیون ریال و یارانه سوخت مصرفی بخش خانگی به ازای هر خانوار 82/11میلیون ریال بوده است. علاوه بر این، نسبت یارانه هیدروکربوری به تولید ناخالص داخلی 88/8 درصد بوده است. 

برابر گزارش مرکز پژوهشهای مجلس شورای اسلامی همچنین تصریح شده است: سهم بنزین از مجموع یارانه فراورده‌های نفتی، هشت درصد و سهم نفت‌گاز حدود 68 درصد است. بنابراین سیاستگذاری در مورد بنزین با هدف اصلاح و کاهش یارانه انرژی در اولویت‌های بعدی قرار می‌گیرد و با وجود آنکه سهم دهک اول از یارانه انرژی 5/06 درصد بوده و از سایر دهک‌ها کمتر است، نسبت یارانه انرژی به هزینه کل خانوار در این دهک، با 15 درصد، بیشترین مقدار را به خود اختصاص می‌دهد، به آن معنی که معیشت دهک اول به نسبت سایر دهک‌ها به مراتب به یارانه انرژی وابستگی بیشتری دارد.

بر اساس این گزارش از مجموع 87.6 میلیون لیتر بنزین مصرفی در روز در سال 1396، سهم خودروهای شخصی و وانت‌ها به‌ترتیب 53.4 و 18.4 میلیون لیتر در روز است. ضمن اینکه سهم موتورسیکلت‌ها نیز پنج میلیون لیتر در روز ثبت شد. در واقع،‌ خودروهای سواری (شامل خودروهای شخصی، دولتی و تاکسی‌های اینترنتی) 60 درصد مصرف بنزین را به خود اختصاص داده‌اند و سیاستگذاری صحیح درباره بنزین مستلزم توجه به این موضوع است.

گزارش مرکز پژوهشهای مجلس شورای اسلامی می افزاید: سال 1397، یارانه گاز، گازوئیل، برق، بنزین و آب به ترتیب برابر با 19.4، 12.8، 13.6، 10.5 و 0.6 است که با کسر مبلغ 7.66 میلیارد دلار یارانه گاز طبیعی سوخت نیروگاهی با هدف اجتناب از احتساب مضاعف، در مجموع حدود 49/24 میلیارد دلار قابل برآورد است.

همانطور که در نمودار زیر مشاهده می شود، در سال 1395 سهم نیروگاهها از یارانه گاز طبیعی برابر با 3.37 درصد و بیش از سایر بخش‌هاست. پس از آن بخش خانگی با 1.29 درصد و بخش صنعت با 27 درصد بیشترین سهم را دارا هستند. در مجموع هیدروکربورهای مصرف شده در کشور نیز، نیروگاهها 33 درصد، بخش خانگی 24 درصد و بخش صنعت 21 درصد و بخش حمل و نقل با 15 درصد یارانه‌ها را به خود اختصاص داده اند.

بر اساس این مطالعات، اولویت سیاستگذاری در مورد یارانه انرژی باید به ترتیب در مورد نیروگاه‌هاو سپس بخش خانگی، صنعت و حمل‌ونقل صورت گیرد.· توجه به سهم خانوار از مجموع یارانه هیدروکربوری نشان میدهد بیش از سه‌چهارم یارانه ضمنی هیدورکربوری به غیر خانوار اختصاص داشته و در واقع انرژی ارزان مهمترین روش حمایت دولت از تولید در ایران است. هرگونه سیاستگذاری درباره تغییر این روش منوط به توجه به تبعات و آثار افزایش قیمت انرژی بر بخش تولید است.