به گزارش بانک و صنعت به نقل از روابط عمومی و امور بین الملل پژوهشکده بیمه، این دیدار صبح روز شنبه 11 آذر 1402 با حضور دکتر عسگری رئیس پژوهشکده بیمه و رئیس سی امین همایش ملی و یازدهمین همایش بین المللی بیمه و توسعه، آقای محمد رادزوان مدیرعامل انجمن تکافل مالزی، پرفسور دکتر عایشه مونیزا استادتمام دانشگاه اینسیف مالزی، پرفسور دکتر فوزیلا صالح استادتمام دانشکده کسب و کار و مدیریت دانشگاه سلطان زین العابدین مالزی، دکتر انورالله پیچای دانشیار دانشکده مدیریت دانشگاه علوم مالزی، خانم یوسانی یوسف رئیس شورای شریعت شرکت تکافل پرودنشال BSN مالزی، خانم کورین اِولین هور معاون رئیس انجمن تکافل مالزی، دکتر محمد رفیق خان مشاور شرکت آلیانز مالزی و مدیران عامل شرکت های بیمه از جمله مهندس حسن شریفی مدیرعامل شرکت بیمه ایران، دکتر مسعود بادین مدیر عامل شرکت بیمه آسیا، دکتر رضا جعفری مدیر عامل شرکت بیمه دانا، دکتر ابراهیم کاردگر مدیر عامل شرکت بیمه ما، آقای غلامرضا عزیزی عضو هیات مدیره و قائم مقام مدیر عامل شرکت بیمه البرز، دکتر مهران رضوانی مدیر عامل شرکت بیمه تجارت نو، مهندس علی مختاری معاون فنی بیمه کوثر و مهندس علی به نژاد معاون فنی و بیمه گری شرکت بیمه اتکایی امین در محل پژوهشکده بیمه برگزار گردید.
رئیس پژوهشکده بیمه پس از خوشامدگویی و ابراز خرسندی از حضور مدیران ارشد دانشگاه ها و موسسات بیمه، تکافل و مالی اسلامی مالزی برای اولین بار در ایران، به بیان سوابق و تجارب میهمانان از کشور مالزی در زمینه مالی اسلامی و تکافل پرداخت و افزود، با تلاش و پیگیری مستمر پژوهشکده بیمه در راستای فراهم سازی زمینه ارائه محصولات تکافل در کشور، تا کنون 9 شرکت بیمه اعم از شرکت بیمه ایران به عنوان تنها شرکت بیمه دولتی با سهم بازار بیش از یک سوم و یک شرکت بیمه اتکایی، مجوز راه اندازی تکافل را دریافت نموده اند که مدیران عامل و معاونین آن ها در این نشست حضور دارند.
دکتر عسگری هدف از برگزاری این جلسه را آشنایی بیشتر فعالان صنعت بیمه به ویژه شرکت های بیمه متقاضی عرضه تکافل با صاحبنظران و فعالان صنعت بیمه و تکافل مالزی و بحث تبادل نظر در خصوص نحوه همکاری در زمینه تاسیس اولین شرکت تخصصی تکافل در ایران اعلام و خاطرنشان کرد، انجمن تکافل مالزی، دانشگاه اینسیف مالزی و شرکت آلیانز مالزی در جلسات پیشین با پژوهشکده بیمه که به میزبانی این مراکز در کوالالامپور برگزار شده است آمادگی کامل خود را برای همکاری با صنعت بیمه ایران اعلام داشته اند و امیدواریم در این نشست نیز به نتایج خوبی درخصوص همکاری های آتی با صنعت بیمه و تکافل مالزی دست یابیم.
در خلال بخش های مختلف این نشست که نزدیک به چهار ساعت به طول انجامید، مدیران عامل شرکت های بیمه ایران با ارائه توضیحاتی در زمینه مراحل راه اندازی تکافل در شرکت های تحت مدیریت خود، سوالاتی را پیرامون چرایی و چگونگی ورود مالزی به صنعت تکافل، تعداد شرکت های تکافل عمومی، تکافل خانواده و تکافل اتکایی فعال در کشور مالزی، میزان و نحوه تاثیر تکافل در رشد پرتفوی صنعت بیمه مالزی، امکان انتقال ریسک های تحت پوشش تکافل در ایران به صنعت تکافل مالزی از طریق تکافل اتکایی، تکافل اتکایی مجدد، اولین رشته های تکافل ارائه شده در مالزی، شیوه جذب حق اشتراک و نحوه فعالیت صندوق های تکافل، میزان و چگونگی حمایت بانک های دولتی مالزی از تکافل، نحوه مدیریت صندوق سرمایه گذاری و صندوق ریسک در ساختار تکافل، زمینه های سرمایه گذاری وجوه صندوق سرمایه گذاری، میزان و نهاد نعیین کننده حق الزحمه وکاله، الگوی اجرایی مناسب برای ارائه تکافل در ایران، تفاوت های بیمه رایج و تکافل از منظر مدیریت ریسک و بیم سنجی، توجیه اقتصادی تکافل با توجه به تجربه بلند مدت کشور مالزی در این زمینه، فرصت ها و تهدیدهای آتی تکافل، شیوه افزایش ضریب نفوذ بیمه به واسطه تکافل، محصولات تکافل قابل ارائه برای اقشار کم درآمد جامعه، الگوی مورد استفاده در مالزی برای پایداری صندوق تکافل، پیش بینی روند تکافل در اقتصادهای نوظهور در آینده و توسعه شرکت های دانش بنیان در این زمینه، تجربه کشور مالزی در مواجهه با چالش های سال های ابتدایی راه اندازی تکافل، شیوه محاسبه و نرخ ها، نحوه تشویق و ترغیب مردم به مشارکت بیشتر در خرید پوشش های تکافل، وضعیت قرادادهای اتکایی مازاد سرمایه در تکافل، مطرح و راهکارهای تخصصی مدیران ارشد دانشگاه ها و موسسات بیمه، تکافل و مالی اسلامی مالزی را دریافت نمودند.
در این دیدار آقای محمد رادزوان مدیرعامل انجمن تکافل مالزی تصریح کرد، این سومین دیدار با رئیس پژوهشکده بیمه است. اولین دیدار به میزبانی انجمن مالزی در کوالالامپور برگزار شد که طی آن تفاهم نامه همکاری با پژوهشکده بیمه منعقد و اشتراک دانش میان دو مرکز آغاز گردید. همچنین بحث و تبادل نظر در خصوص چگونگی بهره برداری از چارچوب عملیاتی تکافل مالزی در راستای کمک به صنعت بیمه ایران برای راه اندازی تکافل انجام پذیرفت. در دومین دیدار با پژوهشکده بیمه که با حضور مدیران عامل شرکت های تکافل و موسسات مالی پیشرفته مالزیایی برگزار شد چهارچوب عملیاتی تکافل مالزی توسط مدیران عامل ارائه شد. در سال جاری نیز در نظر داریم ظرفیت همکاری های موجود برای همکاری مشترک را تبیین نماییم و امیدواریم که بتوانیم بهترین همکاری را با پژوهشکده بیمه داشته باشیم. خرسندیم که در جمع مدیران ارشد صنعت بیمه ایران هستیم و خشنودیم که دولت ایران نیز عزم راه اندازی تکافل را نموده است. انجمن تکافل مالزی که اکنون چهل و یک سال از تاسیس آن می گذرد، در طول سال های فعالیت خود تجربیات مختلفی را کسب نموده است و آمادگی کامل داریم تا ضمن به اشتراک گذاری کلیه این تجربیات با پژوهشکده بیمه، ظرفیت های موجود در صنعت بیمه ایران که در بهبود عملکرد صنعت بیمه و تکافل مالزی موثر خواهد بود را شناسایی و بهره برداری نماییم.
آقای محمد رادزوان با ارائه توضیحاتی در خصوص فرایند اجرایی سازی تکافل در مالزی اظهار داشت؛ مهمترین مراحل عرضه محصولات تکافلی شامل آغاز، اجرا و توسعه و پیشرفت تکافل در مالزی بوده است و تجربیات حاصل در این مسیر قدم به قدم به آن اضافه شده است. با توجه به سابقه فعالیت 20 ساله خود در مدیریت ریسک، هیچ تفاوتی میان بیمه رایج و تکافل از منظر مدیریت ریسک و بیم سنجی وجود ندارد و تنها مدیریت صندوق ها در تکافل باید مطابق با شریعت اسلامی باشد.
مدیرعامل انجمن تکافل مالزی تصریح کرد؛ اکثر شرکت های فعال در مالزی شرکت های محلی هستند اما برخی شرکت های مالزی در پاکستان و کویت نیز در حال فعالیت هستند، شرکت تکافل اتیکای مالزی با کشور اندونزی همکاری دارد، همچنین بانک الجزیره نیز به عنوان یک نهاد سعودی، با شرکت تکافل ملی مالزی در حال فعالیت مشترک می باشد.
آقای محمد رادوزان دولت های جدید و موضوع رقابت در بازار، تعیین میزان حق وکالت و ریسک عدم تطابق عملیات تکافل با شریعت را به عنوان مهمترین تهدیدهای موجود در تکافل برشمرد و خاطرنشان کرد؛ از جمله فرصت های موجود در تکافل در مالزی نیز وجود نظام اسلامی است که انواع ابزارهای مالی اسلامی موجود در این نظام می توانند به پیشرفت تکافل کمک نمایند. علاوه بر این، پایداری بیشتر تکافل نسبت به بیمه های رایج نیز نوعی فرصت محسوب می شود. وی افزایش آگاهی جامعه نسبت به تکافل را راهکاری برای افزایش ضریب نفوذ بیمه به واسطه تکافل دانست و اعلام کرد دولت مالزی مشوق هایی را برای ترغیب افراد جامعه به سمت تکافل در نظر گرفته است.
وی همچنین افزود، در ابتدای راه اندازی تکافل 3 شرکت "تکافل مالزی"، "تکافل ملی" و "تکافل اخلاص" تاسیس شدند که به ترتیب بر اساس الگوهای مضاربه، مضاربه-وکالت تعدیل شده و وکالت فعالیت می کردند. پس از آن بانک نگارا، چارچوبی را ارائه کرد که در آن الگوی وکالت برای عملیات تکافل پیشنهاد شده بود اما استفاده از الگوی مضاربه برای بخش سرمایه گذاری و صندوق سرمایه گذاری نیز بلامانع ذکر گردیده بود. در زمینه فرهنگ سازی عمومی تکافل نیز در 2 سال اخیر تلاش شده است تا ضمن معرفی مزایای ارزشمند تکافل، مقایسه پذیری بیمه های رایج و تکافل افزایش یابد و اقدامات موثری نیز در راستای مشهود کردن و آگاهی بخشیدن به آحاد جامعه نسبت به تکافل انجام پذیرفته است.
مدیرعامل انجمن تکافل مالزی تاکید کرد، اگرچه در برخی موارد وجوه حاصل از زکات و صدقات برای کمک به صندوق های تکافل مورد استفاده قرار می گیرند اما روح تعاون و برادری موجود میان مشترکین در صندوق های تکافل مانع از کسری آن ها می شود به طوری که در زمان بحران های مالی سال های 1997 و 2008 ، موسسات تکافلی به سبب عدم استفاده از اهرم های سوداگرانه با کمترین آسیب مواجه شدند.
دکتر محمد رفیق خان مشاور شرکت آلیانز مالزی در این نشست اعلام کرد، بانک مرکزی مالزی که وظیفه رصد تکافل در این کشور را بر عهده دارد، امکان پذیرش تکافل اتکایی از سوی ایران را بررسی خواهد کرد. وی در ادامه خاطرنشان کرد؛ در طی ارائه محصولات تکافل با دو الگوی وکالت و مضاربه، چالش های اجرایی در عملیات بیمه گری شناسایی و الگوی وکالت به سبب برتری نسبت به الگوی مضاربه ارجحیت یافت. پس از آن برای شرکت هایی که بر مبنای وکالت عمل می کردند مجوزهای جدیدی صادر شد. در واقع آغاز کار در قالب ارائه مجوز وکالت بوده و دو بانک دولتی نیز این مجوز را حمایت کردند.
در مالزی 18+1 شرکت تکافل فعالیت دارند که آخرین شرکت اخیرا به انجمن تکافل مالزی ملحق شده است. از میان این تعداد 11 شرکت تکافل خانواده، چهار شرکت تکافل عمومی و چهار تکافل اتکایی می باشند.
دکتر محمد رفیق خان ضمن تشریح قوانین و مقررات مالزی در حوزه تکافل تصریح کرد؛ تلاش بر این بوده است که در شرکت های تکافل پایداری مالی داشته باشیم و به همین دلیل در مواقع کمبود و کسری از صندوق سهامداران کمک گرفته می شود. دولت نیز تنها به صورت غیر مستقیم و در قالب فراهم کردن محیط برای ارائه تکافل شرایطی فراهم کرده است تا تکافل در مالزی نسبت به بیمه های رایج ارجحیت داشته باشد. دولت وام هایی را در مواقع کسری به شرکت های تکافل اعطا کرده است و به همین دلیل است که شرکت های تکافل محصولات بهتری را نسبت به بیمه رایج ارائه می کنند که در همایش بیمه و توسعه 1402 جزئیات دقیقی از چگونگی عملیاتی سازی تکافل در ایران در قالب کارگاه آموزشی ارائه خواهد شد.
دکتر محمد رفیق خان با تاکید بر تفاوت های موجود میان چارچوب های قانون مالی ایران و مالزی خاطرنشان کرد، بر اساس قانون تکافل بانک نگارای مالزی هر شرکتی می بایست شورای شرعی مختص خود را داشته باشد که معمولاً 9 نفر یا بیشتر عضو دارد و موارد سرمایه گذاری وجوه صندوق سرمایه گذاری را تعیین می نماید. میزان حق الزحمه وکالت نیز توسط شرکت های تکافل و بسته به نوع محصولات تعیین می شود.
وی تصریح کرد، چارچوب تکافل در کشور مالزی متشکل از صندوق سهامداران و صندوق مشارکت کنندگان است و مطابق با قانون تکافل مالزی، جداسازی تکافل خانواده و تکافل عمومی الزامی است و هر صندوق نیز تجارب عملیاتی خاص خود را دارد.
پس از آن پرفسور دکتر فوزیلا صالح استادتمام دانشکده کسب و کار و مدیریت دانشگاه سلطان زین العابدین مالزی با ابراز خرسندی از حضور در جمع فعالان صنعت بیمه ایران به تشریح چرایی حرکت مالزی به سمت اجرایی سازی تکافل در این کشور پرداخت و گفت: "اولین دلیل برای آغاز حرکت به سوی تکافل راه اندازی هاب اسلامی در مالزی بود. مالزی دارای 14 استان می باشد که بخش اعظم ساکنان آن ها را مسلمانان تشکیل می دهند و همچنین فتوای ملی مبنی بر عدم سازگاری بیمه های رایج مالزی با اصول فقهی صادر گردید. بر این اساس در ابتدا پنجره تکافل و پس از آن شرکت های تکافل خصوصی و دولتی در مالزی راه اندازی شد و افکار عمومی در طول زمان به این نتیجه رسیدند که گزینه اسلامی دیگری برای پوشش ریسک های موجود در دسترس دارند که مزایای بیشتری نیز نسبت به بیمه متعارف خواهد داشت."
پرفسور دکتر فوزیلا صالح افزود، صاحبان هر دو صندوق ریسک و صندوق سرمایه گذاری در تکافل مشارکت کنندگان هستند. وجوه صندوق ریسک برای پرداخت خسارت و در زمینه های دارای قابلیت نقد شوندگی بالا سرمایه گذاری می شود. وجوه صندوق سرمایه گذاری نیز که مربوط به پوشش های بلندمدت مانند تکافل خانواده می باشد، بر اساس اشتهای ریسک صندوق سرمایه گذاری در صندوق سهام، صکوک، صندوق های درآمد ثابت و سایر صندوق ها سرمایه گذاری می شود.
خانم یوسانی یوسف رئیس شورای شریعت شرکت تکافل پرودنشال BSN مالزی نیز با قدردانی از پژوهشکده بیمه برای دعوت به همایش بیمه و توسعه 1402، به مقایسه شرایط اقتصادی و اجتماعی ایران و مالزی پرداخت و خاطرنشان کرد؛ با توجه به شرایط حاکم در ایران به نظر می رسد که مدل وکالت وقف برای صنعت بیمه ایران مناسب تر باشد.
وی با تاکید بر اهمیت تامین مالی جمعی یادآور شد بخشی از حق بیمه دریافتی در تکافل را می توان برای کمک به اقشار کم برخوردار جامعه مورد استفاده قرار داد و ارائه تکافل خرد و محصولات مرتبط در این زمینه نیز راهکاری برای بهبود معیشت اقشار ضعیف خواهد بود.
رئیس شورای شریعت شرکت تکافل پرودنشال BSN مالزی بیان کرد، در مالزی بحث های مالی اسلامی و بیمه های معمولی به صورت موازی با هم پیش رفته است و بخش دولتی بیشتر در حوزه قوانین و مقررات همکاری داشته است. در مالزی همچنین صندوق های بازنشستگی، بیمه شخص ثالث خودرو و موتورسیکلت اجباری هستند. دولت مالزی تمایل بیشتری به ارائه پوشش های بیمه ای در قالب تکافل دارد و مسیر حرکت به سمت تکافل با اعطای وام توسط دولت هموار شده است.
پس از آن پرفسور دکتر عایشه مونیزا استادتمام دانشگاه اینسیف مالزی افزود، در خصوص ابزارها و محل سرمایه گذاری وجوه صندوق سرمایه گذاری می توان از ظرفیت بازار پول، بازار سرمایه و بازار سهام استفاده کرد و توصیه می شود که مجموعه ای از این ابزارها در عملیات تکافل در کشور ایران در نظر گرفته شود.
وی تصریح کرد هر کسب و کاری نیازمند صرف مدت زمان معین برای رسیدن به سوددهی است و یک قانون کلی وجود دارد که بر اساس آن، سوددهی در مدت شش سال پس از تاسیس شرکت محقق خواهد شد. اما در مالزی برخی از شرکت های تکافل طی سه سال و برخی نیز در طی یک سال به سوددهی رسیدند.آنچه که در سال های ابتدایی ارائه تکافل اهمیت دارد استفاده موثر از سرمایه است. چنانکه پذیرش حجم بالایی از ریسک در سال های ابتدایی بسیار خطرناک است و پذیرش میزان محدود ریسک نیز به دلیل وجود تعداد زیادی از شرکت های تکافل که ملزم به رقابت با آن ها هستید منطقی نمی باشد. پس لازم است که مناسب با شرایط صنعت تکافل کشور، حد معقولی از ریسک را پذیرش نمایید. البته در مالزی دستورالعمل پذیرش ریسک نیز وجود دارد که شرکت ها بر اساس آن عمل می کنند. تکافل در سال های ابتدایی هزینه های اداری بالایی دارد. اما از لحاظ حسابداری بحث حساب های دریافتنی در ترازنامه به ویژه برای محصولات بلند مدت مانند تکافل خانواده مشکلی ایجاد نمی کند چراکه این هزینه ها در سال های آتی جبران خواهد شد.
دکتر انورالله پیچای دانشیار دانشکده مدیریت دانشگاه علوم مالزی نیز پس از تشکر از پژوهشکده بیمه برای برنامه ریزی این دیدار افزود، دانشگاه علوم مالزی به دنبال توسعه تعاملات میان صنعت و دانشگاه است تا به این وسیله بتواند تکافل را توسعه دهد. ماموریت ما انتشار مقالات علمی در مجلات معتبر دنیا به منظور اشاعه تکافل در میان سایر ملت های دنیا اعم مسلمان و غیر مسلمان می باشد. همچنین دوره های آموزشی تکافل در دانشگاه علوم مالزی ارائه می گردد.
دکتر انورالله پیچای با تاکید بر لزوم تفکیک چالش های مطرح شده در حوزه تکافل شامل چالش های فنی و چالش های مربوط به تحقیقات آکادمیک افزود؛ با توجه به تاکید وزارت اقتصاد مالزی مبنی بر ورود زکات و وقف به حوزه تکافل، نیازمند نوآوری در ابزارها هستیم تا به این وسیله اقشار ضعیف و دارای استطاعت کمتر نیز بتوانند محصولات تکافل را خریداری نمایند. بنابراین یکی از وظایف دانشگاه علوم مالزی این است که ارتباط موثری میان موسسات فعال در حوزه وقف و زکات و بخش تکافل مالزی برقرار نماید.
دکتر عسگری در بخش پایانی این نشست با قدردانی از حضور میهمانان داخلی و خارجی، به انعقاد تفاهم نامه همکاری مشترک میان پنج شرکت بیمه ایرانی و شرکت تکافل عقیله سوریه با سهم 60درصدی شرکت های بیمه ایرانی سهم 40درصدی کشور میزبان اشاره و ابراز امیدواری کرد که در آینده نزدیک دومین تفاهم نامه همکاری مشترک صنعت بیمه ایران با فعالان حوزه تکافل ومالی اسلامی دنیا با کشور مالزی منعقد کردد.
دکتر عسگری با قدردانی از متخصصین حوزه بیمه، تکافل و مالی اسلامی مالزی برای حضور در سی امین همایش ملی و یازدهمین همایش بین المللی بیمه و توسعه با موضوع «تکامل زیست بوم صنعت بیمه (تکافل، حکمرانی، فناوری های نوین)» به برگزاری 2 پنل تخصصی بین المللی و ارائه 14 مقاله علمی توسط صاحب نظرانی از کشورهای مالزی، اندونزی، پاکستان، ترکیه و انگلستان اشاره و ابراز امیدواری کرد در دیدارهای آینده و بازدید از صنعت بیمه و تکافل مالزی بتوانیم همکاران فعال صنعت بیمه ایران رو به این کشور اعزام نماییم.
رئیس پژوهشکده بیمه این نشست را بسیار مثمر ثمر و در سطح بالا برشمرد و تاکید کرد این دیدارها آغاز راه است و تعاملات با صنعت بیمه و تکافل مالزی به عنوان کشوری پیشرو در این زمینه، در قالب همکاری های آموزشی و پژوهشی تا زمان تاسیس اولین شرکت تخصصی تکافل در ایران ادامه خواهد داشت.
