به گزارش پایگاه تحلیلی خبری بانک و صنعت ، یکی از مهمترین کارهایی که در طرح تکاپو در همه استان های کشور انجام شده ، شناسایی مزیت های هر استان است.
معاونت اشتغال وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی برای درک وضعیت هر استان و مناطق زیر مجموعه، مطالعه فراگیری به شکل کمی و کیفی انجام داده است، به گونه ای که بتوان روش و مکانیسم مداخله را طراحی و بر اساس آن برنامه عمل فراگیر و مشترک بخش دولتی و خصوصی را برای اقدام مشترک تدوین کرد.
براساس گزارش خلاصه مدیریتی مطالعات استانی طرح توسعه کسب و کار و اشتغال پایدار (تکاپو)، مطالعات انجام شده در استان سیستان و بلوچستان نشان می دهد این استان در رسته خدمات بازرگانی و توزیع پخش کالا، حمل و نقل و ترانزیت، بسته بندی، شیلات و آبزیان، تولید خرما و میوه های گرمسیری، صنایع دستی و پوشاک اولویت دارد.
ویژگی استان سیستان و بلوچستان
جمعیت استان سیستان و بلوچستان بالغ بر 2 میلیون و 800 هزار نفر است،49.1درصد این جمعیت در مناطق شهری و 50.9درصد در مناطق روستایی زندگی می کنند.
این استان با وجود نرخ بالای مهاجرت، جمعیت آن به دلیل افزایش نرخ زاد و ولد بالا است. بالا بودن نرخ باروری عمومی به دلیل باورهای فرهنگی و اجتماعی نظیر تمایل افراد به افزایش تعداد افراد ذکور خانواده برای کمک به معیشت و اقتصاد خانواده است.
نرخ پایین باسوادی و ضریب نفوذ اینترنت و همچنین تساوی تقریب جمعیت شهری و روستایی همه حاکی از توسعه نایافتگی استان در مقایسه با میانگین کشوری است.
وضعیت اشتغال استان
تعداد شاغلان در این استان 493هزار و 195 نفر و تعداد جویندگان کار 56هزار و 717 نفر است.نرخ مشارکت اقتصادی در این استان 28.5درصد است که نشان از مشارکت اندک افراد دارد.
نرخ مشارکت پایین استان سیستان و بلوچستان را می توان ناشی از فعالیت های گسترده غیر رسمی و تجارت زیر زمینی در این استان دانست. براساس آمار 64 درصد اشتغال در این استان غیر رسمی است.
بر اساس آخرین اطلاعات اشتغال و بیکاری، میانگین نرخ بیکاری استان سیستان و بلوچستان 11.5درصد است که در مناطق شهری 14درصد و در مناطق روستایی 8.5 درصد گزارش شده است.
بیش از 30 درصد مشاغل استان در دست اتباع بیگانه است و این امر باعث کاهش مشاغل در دسترس شده و بر بیکاری استان دامن زده است. اساس فعالیت های تولیدی استان به شدت تحت تاثیر رشد اقتصاد غیررسمی و تجارت زیر زمینی و واردات قاچاق کالا از کشورهای همجوار قرار گرفته؛ به گونه ای که فعالیت های بخش تولیدی را کم صرفه ساخته و زمینه اشتغال غیر قانونی را فراهم کرده است.
وضعیت استان سیستان و بلوچستان به گونه ای است که فعالیت رسمی اندک و نیروی کار به طور عام جذب فعالیت های غیر رسمی شده است.
در این گزارش آمده است،با توجه به پایین تر بودن نرخ بیکاری در مناطق روستایی نسبت به مناطق شهری، وضعیت بیکاری در روستاهای استان و موفق نبودن در کسب درآمد موجب مهاجرت وسیع از روستاها شده است.
تعداد شاغلان در بخش خصوصی استان 84.2 و در بخش عمومی 15.8درصد است.
مهمترین دلایل نرخ بیکاری استان سیستان و بلوچستان
مهمترین دلایل افزایش نرخ بیکاری استان را می توان به دلیل از دست رفتن بخش قابل توجهی از مشاغل کشاورزی به دنبال خشکسالی،افزایش نسبت جمعیت 10سال به بالا به کل جمعیت، افزایش تعداد دانش آموختگان دانشگاهی،افزایش نیروی کار زنان و بی توجهی به مزیت های استان در بخش تجاری و بازرگانی و صنعت بسته بندی عنوان کرد.
هم اکنون بیش از30 درصد مشاغل استان سیستان و بلوچستان را اتباع بیگانه در دست دارند که این امر باعث کاهش مشاغل در دسترس شده و به بیکاری استان دامن زده است.
بخش های اقتصادی استان
سهم اشتغال در بخش های مختلف اقتصادی استان سیستان و بلوچستان نشان می دهد که 47درصد در بخش خدمات و بازرگانی، 22درصد در بخش کشاورزی و 31درصد در بخش صنعتی است.
مشکلات استان
مهمترین معضل استان سیستان و بلوچستان قاچاق کالا و مواد مخدر است. از جمله اقلامی که بیشترین میزان واردات مبادی قاچاق در سطح استان را دارند به اسثنا مواد مخدر می توان به لوازم آرایشی و بهداشتی، مواد غذایی، البسه و کفش، دخانیات، لوازم خانگی، پارچه، چادر مشکی، ادویه، آجیل، چای، برنج و دام اشاره کرد.
اشتغال خدمات مولد در استان
براساس مطالعه ای که در طرح تکاپو در استان سیستان و بلوچستان انجام شده است، در رسته بسته بندی انواع کالا سه هزار نفر، خدمات بازرگانی و توزیع کالا و انبارداری 2هزار نفر ، شیلات و آبزیان 2 هزار نفر، رسته حمل و نقل و خدمات ترانزیت یکهزار و 500 نفر و رسته تولید پوشاک و صنایع دستی یک هزار و 500 نفر که در مجموع 11هزار نفر معادل 20درصد جمعیت بیکار استان را شامل می شود، پوشش می دهد.
تخصص نیروی انسانی
ایجاد خدمات مولد که در طرح تکاپو اعلام شده است از طریق 285نفر دانش آموخته دانشگاهی و 2790نفر فرد دارای مهارت انجام خواهد شد.
برای اجرای طرح تکاپو، دانش آموختگان دانشگاهی بایددرمقاطع کاردانی،کارشناسی و دکتری تحصیل کرده باشند. همچنین اجرای طرح به 2هزار و 790 نفر نیاز دارد که در زمینه های مختلف،مهارت کسب کرده باشند.
در این طرح، رسته های شغلی به تفکیک در کل استان و حتی شهرها مشخص شده است. به طور مثال تولید و فرآوری خرما در شهرستان های سراوان،ایرانشهر، سیب و سوران، قصر قند، فنوج نیک شهر و سرباز، تولید پوشاک در زاهدان و یا بسته بندی در کل استان پیگیری خواهد شد.
رسته های منتخب در طرح تکاپو شامل پنج رسته و رسته های اصلی شامل 38رشته است.
در استان سیستان و بلوچستان هم اکنون 13واحد بسته بندی 400تا800هزار تنی خرما با مجموع ظرفیت 36هزار و 7500 تن وجود دارد که از این تعداد 5واحد فعال است و این واحدها به هیچوجه کفاف محصول خرمای تولید شده را در منطقه نمی دهند.
متاسفانه به دلیل نبود سیستم بسته بندی مناسب شاهد بسته بندی نامناسب محصول خرما به شکل حلبی، کیسه ای سبدی و کارتن در کارگاه های محلی هستیم.
این مشکل در حوزه گوشت هم مشاهده می شود و باوجود اینکه این استان یکی از قطب های مهم تولید گوشت قرمز در کشور است، اما واحدهای بسته بندی موجود متناسب با پروتئین تولیدی در این استان نیست.
کارشناسان اقتصادی معتقدند، استان سیستان و بلوچستان از جمله استان های کشور است که نیاز به ایجاد اشتغال دارد زیرا نیروی جوان این استان در صورت غفلت می توانند در اختیار قاچاقچیان مواد مخدر قرار گیرند.
به گفته یکی از کارشناسان اقتصادی، حتی اگر نیاز باشد هر روز در این استان می توان جاده ای ساخت و دوباره خراب کرد و روز دیگر دوباره ساخت، اما اشتغال ایجاد کنیم تا از به دام افتاده جوانان به دام قاچاقچیان مواد مخدر جلوگیری کنیم.
تردیدی نیست،اجرای طرح تکاپو در استان های کشور می تواند اشتغال پایدار ایجاد کند.
همچنین صنعت گردشگری از جمله رسته های شغلی است که می تواند در این استان پیگیری شود اما توسعه این صنعت نیاز به زیر ساخت هایی دارد که به طور یقین با اجرای طرح تکاپو میسر خواهد شد.
توسعه زمانی تحقق می یابد که متوازن باشد. توسعه متوازن نه تنها در ارتقای سطح معیشت مردم یک منطقه بلکه از خروج جمعیت از استان جلوگیری خواهد کرد. اجرای طرح تکاپو در همه استان های کشور با توجه به مزیت هر استان گامی ارزشمند در ارتقای زندگی مردم در کل کشور است.
