پشت پرده ترخیص لوازم خانگی بوش چیست؟

چند روز پیش نیز پس از انتقاد تولیدکنندگان لوازم خانگی از صدور مجوز ترخیص محموله مذکور، مجدد مسئولان گمرک شهید رجایی این موضوع را تکذیب و اعلام کردند که به هیچ وجه اجازه ترخیص کانتینرهای متوقف شده را نداده اند.

اما موضوعی که در اظهارات امسال گمرکی ها متفاوت از آنچه که سال گذشته اعلام می شد، وجود دارد، استفاده از گزاره «عدم وجود مانع برای ترخیص» است؛ ارونقی معاون فنی گمرک درباره این موضوع گفته است «اگرچه تاکنون کالایی از این محموله ترخیص نشده اما طبق استعلامات اخذ شده، هیچ محدودیتی برای ترخیص این کالاها وجود ندارد».

در همین رابطه، پیگیری ها نشان می دهد که وزارت صمت و بانک مرکزی با توجه به نامه نگاری هایی که از چندی پیش با هم داشته اند، جهت ترخیص این محموله به توافقاتی رسیده اند که البته هنوز نهایی نشده است و به نظر می رسد اشاره ارونقی به «فقدان محدودیت برای ترخیص» نیز مهر تأییدی بر توافق مذکور است.

برای رفع توقیف باید مقام قضائی مجوز دهد

در این بین نکته ای وجود دارد که به نظر می رسد عمداً یا سهواً یا مورد غفلت صمت، گمرک و بانک مرکزی قرار گرفته این است که محموله 400 کانتینری لوازم خانگی به دستور مقام قضائی و به استناد به غیرقانونی بودن روند واردات، پشت درهای گمرک متوقف شد و اگر قرار باشد ترخیصی صورت بگیرد باید دستگاه قضائی مجوز بدهد و اینکه سه دستگاه اجرایی با همفکری یکدیگر دستور به ترخیص بدهند، نمی تواند به تنهایی محمل قانونی داشته باشد.

اینکه چرا علیرغم غیرقانونی بودن واردات مذکور، این اندازه پیگیری و فشار برای ترخیص این محموله وجود دارد جای تأمل و سوال دارد.

عاقبت تولیدکننده داخلی چه می شود؟

تلاش و فشار برای ترخیص 400 کانتیتر لوازم خانگی بوش در حالی است که تولیدکنندگان داخلی طی 3 سال اخیر با خروج برندهای خارجی از کشوربدلیل تحریم ها، اقدام به سرمایه گذاری گسترده و تقویت بنیه های تولید کرده و توانستند طی سال 99 تولید انواع لوازم خانگی را 75 درصد افزایش دهند؛ این حجم از افزایش تولید به معنای کاهش بیکاری، افزایش فرصت های شغلی، رشد اقتصادی و افزایش سهم بازار تولیدات داخلی است.

اگر قرار باشد مجدد همچون گذشته بدون تدبیر و برنامه ریزی و صرفاً برای تقویت حوزه واردات، لوازم خانگی خارجی به بازار تزریق شوند عاقبت تولیدکنندگان داخلی چه می شود؟ باید در نظر داشت که صنعت لوازم خانگی به دلیل حجم اشتغالزایی، یکی از صنایع پیشران در اقتصاد محسوب می شود از این رو نمی توان بدون استراتژی این صنعت را بین زمین و هوا رها کرد.

البته هیچ کارشناسی مخالف آزادسازی واردات و رقابتی شدن بازار نیست اما نکته ای که وجود دارد این است که واردات بی رویه و بدون استراتژی نه تنها به رقابتی شدن بازار کمکی نمی کند بلکه تولید داخلی را نیز زمین زده و ضمن از بین بردن فرصت های شغلی، به بیکاری دامن خواهد زد.

در این رابطه غزنوی سخنگوی انجمن تولیدکنندگان لوازم خانگی می گوید: برای عدم تکرار تجربه گذشته، بهتر است سرمایه گذار خارجی به بخش تولید قطعات و واردات فناوری و تکنولوژی در حوزه لوازم خانگی ورود کند. اینکه قرار باشد بازار را در اختیار محصولات کامل خارجی قرار ندهیم نه تنها سرمایه گذاری های انجام شده طی 3 سال گذشته از بین می رود بلکه باز هم تکنولوژی تولید در ایران توسعه ای نمی یابد و تولیدکننده داخلی به حاشیه رانده می شود.

وی معتقد است: این شیوه ترخیص لوازم خانگی متوقف شده، می تواند به عنوان یک چراغ سبز عمل کند که اگر دستگاه ها به ویژه دستگاه های بالادستی تذکری به این رویه ندادند، به تدریج واردات آزاد شود.

لوازم خانگی هم نهایتاً مانند خودروهای خارجی ترخیص می شود؟

اتفاقات رخ داده برای 400 کانیتر لوازم خانگی خارجی شباهت زیادی به جریان ترخیص 12 هزار خودروی مانده در گمرک دارد؛ از تیرماه سال 1396 ثبت سفارش برای واردات خودرو متوقف و از مردادماه سال 1397 واردات خودرو به کشور به طور کلی ممنوع و به صورت رسمی، پرونده واردات خودرو بسته شد. ضمن اینکه به صورت همزمان از ترخیص خودروهای وارد شده تا پیش از مرداد 1397 نیز جلوگیری به عمل آمد.

اما پس از رایزنی های بسیار در دی ماه سال 1397 هیأت دولت تحت شرایطی با ترخیص این خودروها موافقت کرد و برای آن، مدت زمان چهار ماهه (تا اردیبهشت 1398) تعیین شد. پس از آن دوباره دو ماه دیگر هم تمدید شد و در پایان گزارش های رسمی نشان داد در آن دو مرحله 7153 دستگاه خودرو ترخیص شده و 5108 دستگاه دیگر در گمرکات باقی مانده اند.

در بهمن ماه سال 1398 بار دیگر فرصت سه ماهه ای در اختیار واردکنندگان خودروهای مذکور قرار گرفت، اما به هر ترتیب پایان این مهلت نیز با خروج تمامی خودروها همراه نشد و آمار نشان داد که 1389 دستگاه خودرو ترخیص شده و هنوز 3719 دستگاه دیگر در گمرک ها باقی مانده اند.

در نهایت هم اواخر خرداد 1399 مهلت ترخیص خودروهای دپو شده در گمرک برای بار چهارم تمدید شد تا صاحبان آن ها بتوانند اقدام به ترخیص کنند، اما این در حالی بود که بعد از خروج بخشی از این خودروها در دوره های قبل (3719 دستگاه دیگر باقی مانده در گمرک ها و بنادر)، حدود 2471 دستگاه خودرو دارای پرونده قضائی بوده و طبق مصوبه دولت نیاز به تمدید زمان برای ترخیص نداشتند و 1248 دستگاه دیگر نیز نیازمند تمدید زمان بودند که 1100 دستگاه از آن بدون ثبت سفارش بود.

حال باید دید آیا فشارهای برای ترخیص 400 کانتینر لوازم خانگی خارجی به سرانجام خواهد رسید یا تصمیم مسئولانه تری در قبال تولیدکنندگان داخلی لوازم خانگی اتخاذ می شود؛ تصمیمی مسئولانه که می تواند ضامن رشد اقتصادی کشور و فرصت های شغلی قابل توجه ایجاد شده در این صنعت طی سه سال اخیر باشد.

منبع: مهر