به گزارش پایگاه تحلیلی خبری بانک و صنعت؛ مدیر توسعه و روابط بین‌الملل شرکت سپرده‌گذاری مرکزی گفت: در طول 10 سال اخیر سود سهام 140 هزار از سرمایه گذاران و سهامداران از طریق سمات پرداخت شده است.
سمات گام‌هایی برای تجمیع سود تقسیمی برداشته تا سهامداران را در دریافت آن آسوده خاطر کند.
دکتر محمدسجادسیاهکارزاده مدیر توسعه و روابط بین‌الملل شرکت سپرده‌گذاری مرکزی اوراق بهادار و تسویه وجوه که به اختصار «سمات»گفته می‌شود از رویه پرداخت سود توسط این شرکت و تلاش برای تبدیل یک دستورالعمل به قانون گفت و اینکه توانسته اند در 10 سال سود سهام 140 هزار از سهامداران را از طریق سمات پرداخت کنند.
سمات برای پرداخت سود سهام شرکت‌های بازار سرمایه چه برنامه‌هایی دارد؟
در حال‌حاضر پرداخت سود دو رویه دارد، سود اوراق‌های با درآمد ثابت مانند انواع صکوک ، گواهی سپرده، اسناد خزانه با این توضیح که،اسناد خزانه دارای سود توزیعی نبوده و دارندگان آن صرفا مبلغ اسمی اوراق را در سررسید دریافت می‌کنند و سودسهام که سودکلیه اوراق منتشرشده در بازار سرمایه توسط سمات به دارندگان این اوراق پرداخت می‌شود، به این ترتیب که اطلاعات دارندگان اوراق در روز سررسید از سیستم پس از معاملات دریافت، در سامانه‌های مربوطه بارگذاری و با استفاده از سامانه پرداخت چندبانکی (سپاس) در تعامل با بانک‌های عامل به حساب دارندگان اوراق واریز می شود.
اما در مورد سود سهام، شرکت سپرده‌گذاری مرکزی به دنبال دریافت درخواست ناشران متقاضی قراردادی با آنان جهت توزیع سود منعقدکرده و طبق برنامه زمان بندی پس از آماده سازی لیست و اطلاعات بانکی سهامداران اقدام به توزیع سود به سهامداران می‌کند.
طبق بند 8 ماده 3 اساسنامه شرکت، یکی از اقداماتی که سپرده‌گذاری مرکزی می‌تواند به عنوان خدمات خود ارائه کند اقدامات شرکتی از جمله آن توزیع سود سهام است. در حال حاضر فرآیند توزیع سود سهام فارق از علل و عوامل آن، از منظر سهامداران و سرمایه‌گذاران بورسی مطلوب تلقی نمی شود و مطالبه‌ای در میان سهامداران و در دوران پسابرجام از سوی سرمایه‌گذاران خارجی برای متولی گری توزیع سود به صورت متمرکز و توسط سپرده‌گذاری مرکزی وجود دارد.
بر این اساس و با توجه به وجود این مطالبه، شرکت سپرده‌گذاری در این رابطه از گذشته دو برنامه را در دستور کار داشته، اول اینکه امکان مشاهده مطالبات سهامداران را در کنار دارایی‌هایشان فراهم کند. یعنی همانطور که با استفاده از سیستم وضعیت دارایی (IPS)سهامداران می‌توانند وضعیت دارایی خود را به روز مشاهده کنند بتوانند سایر مطالبات خود از جمله میزان سود سهام را نیز یکپارچه ببینند و دیگر اینکه سپرده‌گذاری با همکاری ناشر سود سهام را طبق ضوابط همچون سایر اوراق با درآمد ثابت به حساب سهامداران واریز کند.
چرا تاکنون درخصوص تمامی شرکت‌ها تجمیع سود اجرایی نشده است؟
اجرایی شدن هر برنامه و پدیده‌ای زمانی ممکن می‌شود که به قول اهل علم مقتضی موجود و مانع مفقود باشد یعنی زیرساخت‌های فنی، قانونی و کسب و کار فراهم و موانع و ملاحظاتی نیز در این زمینه وجود نداشته باشد.
در خصوص برنامه توزیع سود نیز ابتدا باید زیرساخت قانونی محکم و لازم الاجرا برای همه طرف‌های درگیر در این برنامه مهیا شود. در حال حاضر صرف نظر از بند اساسنامه سپرده‌گذاری مرکزی، طبق ماده 37 دستورالعمل پذیرش اوراق بهادار، ناشران پذیرفته شده در بورس، موظف هستند جهت تسهیل امور سهامداران، حداکثر تا یک سال پس از درج اوراق بهادار خود در فهرست نرخ‌های بورس، انجام کلیه اقدامات شرکت از جمله توزیع سود را به شرکت سپرده‌گذاری مرکزی اوراق بهادار و تسویه وجوه (سهامی عام) واگذارکنند.
متأسفانه این امر و بند قانونی آن، تاکنون اجرایی و به هر دلیلی پیگیری نشده است. که می توان از دلایل آن به مواردی از جمله لزوم استانداردسازی و نظارت جدی بر وظایف ناشران در این حوزه و تعامل بیشتر ناشران با ارکان بازار سرمایه اشاره کرد. به منظور تقویت زیرساخت قانونی، شرکت سپرده‌گذاری هنگام تهیه پیش نویس لایحه قانون برنامه ششم توسعه، موادی را در جهت بهبود فرآیند اقدامات شرکتی از جمله توزیع سود پیشنهاد کرد که متأسفانه تا تصویب نهایی در مجلس ، برخی بندها به دلایلی حذف شده و مواد دیگری از جمله ارائه خدمات مربوط به اقدامات شرکتی مثل افزایش سرمایه به صورت الکترونیک و غیرکاغذی به تصویب رسید که با توجه به رویکرد مثبت سازمان در این زمینه امید است بتوان بخش قانونی را در اصلاحیه قانون بازار اوراق بهادار تقویت کرد.
برخی ازسهامداران خرد در انتقاد به روند دریافت سود سهام شرکت‌ها خواستار تجمیع در سمات هستند اقدام فوق چه مزایایی برای سهامداران به دنبال خواهد داشت؟ در خصوص مزیت‌ها می‌توان به این موارد اشاره‌کرد؛
-متمرکزسازی توزیع سود که ضمن صرفه به مقیاس از سردرگمی سهامداران جلوگیری می‌شود (به جای دریافت سود از چندین ناشر به صورت جداگانه).
-بهبود شفافیت در زمینه عملکرد ناشران در رابطه با پرداخت مطالبات سهامدارای و امکان استیفای بهتر حقوق سهامداران.
-امکان معرفی یک حساب بانکی توسط سهامدار برای کلیه سودهای دریافتی (نیاز به بازگشایی چندین حساب بانکی بنا به اعلام ناشر نخواهد بود).
-بهبود کیفیت توزیع سود و امکان کاهش زمان توزیع سود (در حال حاضر بعضاً تا هشت ماه بعد از مجمع هنوز سود به طور کامل پرداخت نشده است).
عمده ترین مشکلات سهامداران در رابطه با دریافت سودکدامند که با اقدامات مورد اشاره رفع خواهندشد؟
نبود وحدت رویه در زمینه توزیع سود، اطاله زمان توزیع سود، پیش‌تر لزوم معرفی حساب‌های بانکی مختلف به ازای هر یک از ناشران، اطلاع رسانی به طرق مختلف و در مواردی نامناسب و غیره.
سمات تاکنون پرداخت سود چند شرکت را برعهده داشته است؟
در بازه 10 سال اخیر قریب به 29 ناشر پرداخت سود خود را از طریق سمات انجام داده اند.
با این اوصاف زیرساخت‌های لازم برای پرداخت سود درسمات وجود دارد؟
در رابطه با توزیع سود ذکر این نکته خالی از لطف نیست که شرکت سپرده‌گذاری مرکزی اگرچه مرجع اطلاعات و دارایی سهامداران است و می‌توان گفت آنچه در رابطه با دارایی سرمایه‌گذاران اصالت دارد، اطلاعات سیستم ثبت سپرده‌گذاری است، اما در رابطه با سود تقسیمی چون این امر مبتنی بر تصمیم مجمع سهامداران آن شرکت و خارج از فرآیند جاری بازار است لذا اطلاعات آن به صورت پراکنده در اختیار ناشران قرار می‌گیرد.
اگرچه این اطلاعات از طریق کدال منتشر می‌شود اما چنانچه لازم باشد مطالبات به صورت متمرکز اطلاع رسانی و سپس پرداخت سود تحقق یابد باید یک کانال ارتباطی مناسب میان ناشران و سمات شکل گیرد تا این امر مقدور باشد. همانطور که اشاره شد هم در زمینه اعلام وضعیت دارایی و هم توزیع سود در سمات سامانه‌هایی اختصاصی وجود دارد که در صورت اجرایی شدن این طرح باید تغییراتی در این سامانه‌ها رخ دهد در این خصوص بدیهی است زمانی که ملاحظات قانونی و هماهنگی‌های لازم با همکاری سازمان بورس با ناشران اتفاق افتد در یک زمانبندی مشخص می‌توان زیرساخت‌ها را تکمیل کرد.
علاوه بر تشکیل یک کانال ارتباطی دیگر چه پیش‌نیازی لازم است؟
در کنار مسائل گفته شده اشاره به یک موضوع دیگر هم ضروری است و آن هم لزوم تکمیل و احراز صحت اطلاعات بانکی سهامداران است که این امر در حال حاضر با تلاش‌های صورت گرفته با همکاری کارگزاران و استعلام شماره شبای حساب بانکی از سامانه بانک مرکزی صورت می‌گیرد.
همچنین در خصوص این برنامه ضمانت‌های اجرایی نیز در صورت ارائه نکردن به موقع اطلاعات یا واریزنشدن وجوه و غیره باید پیش بینی شود تا از هر گونه خللی در کار جلوگیری به عمل آید. شرکت سپرده‌گذاری تاکنون سه سامانه مختلف را در دوره‌های زمانی متفاوت در این زمینه طراحی و پیاده سازی کرده که در نهایت در حال حاضر سامانه دانش پلتفرم ارائه خدمات توزیع سود و به طور کلی اقدامات شرکتی است. البته همانطور که گفته شد این سامانه در بعد امور پرداخت وجه با سامانه متمرکز چندبانکی با نام سپاس مرتبط و بخشی از عملیات یعنی عملیات پرداخت از آن طریق انجام می‌شود.
