بپایگاه تحلیلی خبری بانک و صنعت:در روزهای پایانی سال 92 و در حالیکه چهار سال از طرح اصطلاح "اقتصاد مقاومتی" از سوی رهبر معظم انقلاب می گذرد، ابلاغ سیاست‌های کلی این گفتمان روح تازه ای در کالبد این مدل اقتصادی که هم اکنون به مفهومی رایج میان صاحبنظران این عرصه بدل شده است، دمید.
در متن ابلاغیه ایشان هفت رویکرد جهادی، انعطاف پذیر، فرصت ساز، مولد، درون زا، پیشرو و برون گرا برای اقتصاد مقاومتی تعیین گردیده است که آنالیز هریک از این رویکردها در قالب فعالیت دستگاههای اقتصادی می تواند دستیابی به گفتمان یاد شده را ملموس تر و در نهایت به تحقق نزدیک تر کند.
با توجه به تدوین برنامه های بانک توسعه صادرات در راستای تحقق سند چشم انداز 1404، نامگذاری سالها و هم اکنون اقتصاد مقاومتی می توان گفت در مجموعه ای که با هدف رسالت کمک به صادرات غیرنفتی ایجاد شده، طرح و ایده های مناسبی برای دستیابی به اهداف مدنظر در این بانک شکل گرفته و می‌گیرد.
ایستادگی اساس اقتصاد کشور در برابر تکانه‌های سیاسی، اجتماعی و مالی داخلی و خارجی می تواند مفهوم عملی و عینی برای اقتصاد مقاومتی باشد که این مفهوم در اولین رویکرد مطروحه در بیان رهبر معظم انقلاب یعنی جهادی بودن متبلور است.
جهاد به مفهوم وجوب تحمل رنج و سختی برای مجاهدان اقتصادی برای رویارویی با تهدیدات خارجی موضوعی آشنا برای همکاران بانک توسعه صادرات در طول سالهای اخیر و اعمال تحریمهای غرب است.
ایجاد خلاقیت در دستیابی به روشهای تامین مالی جدید، ارائه مشاوره‌های همه جانبه به فعالان صادراتی برگزاری جلسات متعدد و چالشی با صادرکنندگان به منظور مساعدت به آنان در شرایط تحریم نتیجه تفکر جهادگونه در بانک توسعه صادرات بوده است.
دومین رویکرد انعطاف پذیر بودن این مدل اقتصادی است که این رویکرد با استفاده از طرق غیرکلاسیک امور بانکداری بین‌الملل و تامین مالی در شرایط تحریم و منعطف سازی مقررات درون بانکی همراه با رعایت قوانین نظام بانکی در بانک توسعه صادرات تجربه شده است.
درون زا بودن و برون گرا بودن رویکردهای دیگری است که در کلام مقام معظم رهبری به آن اشاره شده، اقتصاد مقاومتی با توجه به درون می تواند در تقویت تولید ملی و اشباع ظرفیت داخل کشور تاثیرگذار باشد و با نگاه به بیرون توانمندی حضور در بازارهای بین المللی را داراست.
درون زایی به مدد فکر ایرانی، علم و فن‌آوری ایرانی، کار آفرینی ایرانی و مواد اولیه ایرانی میسر می شود و حاصل این نگرش، تفکر برون گرا برای تعامل و تبادل تجربیات و خدمات با دیگر کشورهاست.
بانک توسعه صادرات با توجه به ایفای نقش تنها اگزیم بانک (صادرات – واردات) کشور نگاه به درون را با مساعدت به واردات کالاهای واسط و در خدمت تولید انجام می دهد. از سوی دیگر با نگاه برون گرایانه با کمک به صادرکنندگان و تامین مالی صادرات حضورکالاهای با کیفیت ایرانی را دربازارهای منطقه و جهان را تضمین می نماید.
صادرات کالا و خدمات فنی مهندسی وجه دیگری از توجه این بانک به رویکرد های درون زا و برون‌گرای اقتصاد مقاومتی است. صادرکنندگان خدمات فنی و مهندسی از تخفیف ویژه بانک توسعه صادرات ایران برای نرخ سود صدور ضمانت‌نامه این نوع خدمات از منابع تودیع شده بانک مرکزی بهره‌مند می‌شوند.
"پیشرو بودن" رویکرد دیگر اقتصاد مقاومتی عنوان گردیده است که این بانک با نگرش لزوم رهایی از اقتصاد وابسته به نفت با حرکت در راستای حمایت از محصولات دانش بنیان و اعطای تسهیلات به آنان گام مهم دیگری در جهت رویکرد درون زای اقتصاد مقاومتی برداشته است. استفاده از ظرفیت صندوق توسعه فناوری شریف که با همکاری دانشگاه صنعتی شریف ایجاد شده بیانگر نقش این بانک در پیوند علم و صنعت است.
ششمین رویکرد گفتمان یاد شده مولد بودن آن است، در بانک تخصصی توسعه صادرات با توجه به میزان پایین نرخ سود نسبت به سایر بانک ها و موسسات مالی، موجبات تبدیل سرمایه های راکد به سرمایه های مولد فراهم می شود.
اگزیم بانک ایران در بعد تولید دانش نیز با ایجاد اتاق فکر، بازنگری در نمودار سازمانی، استفاده از کارکنان خبره، بازدید ادواری از شعب با حضور نیروهای دانشی در بانک توسعه صادرات، راه‌اندازی نظام پیشنهادهای مشتریان، تأسیس کمیته دانش بنیان و اندازه‌گیری میزان رضایت مشتریان از گامهای قابل توجهی در حوزه تعاملات دانشی برداشته است. در یکی از مهمترین موارد می‌توان بیان داشت از آنجایی که انجام امور بانکی بین‌المللی به‌واسطه شرایط به‌وجود آمده توسط غرب به صورت کلاسیک و متداول انجام نمی‌شود لذا کارشناسان بین‌الملل این بانک که از روشهای منحصر به‌فرد و غیرکلاسیک بانکداری استفاده می‌کنند.
نگاه حمایت گرانه بانک توسعه صادرات به شرکت های نوپا و جوان می تواند به آخرین رویکرد اقتصاد مقاومتی یعنی فرصت ساز بودن عینیت بخشد. چرخش توجه از شرکت هایی با توان مالی روزافزون به شرکت های تازه تاسیس و نیازمند کمک از اولویت های توسعه ای ماست.
بر این اساس بانک توسعه صادرات ایران در پی مطالعه و بکارگیری ابزارهای نوین تامین مالی خصوصا روشهای منحصر به فرد و جدید حرکت به سمت استفاده از تامین مالی خرد (مایکروفاینانس) و سرمایه گذاری خطر پذیر (VC ) را در دستور کار قرار داده است.
این بانک به عنوان یک موسسه پیشرو در این عرصه با عملیاتی کردن روش یاد شده با حمایت از سرمایه‌گذاری‌های خطرپذیر اعطای خط اعتباری یکصد میلیارد ریالی را به اجرا درآورده است. شرکت‌هایی در حوزه های برق با گرایش مخابرات و الکترونیک، مکانیک، نرم افزارهای آموزشی، صنایع دارویی، تجهیزات پزشکی، مهندسی مواد، نانو مواد و فناوری اطلاعات از تسهیلات خط اعتباری شرکتهای دانش بنیان این بانک استفاده نموده اند.
همچنین مجموعه بانک توسعه صادرات با درک شرایط روز با هدف تنوع بخشی به خدمات گوناگون خود، از جمله بانک های پیشرو، صاحب سبک در عرصه بانکداری شرکتی است. در بانکداری توسعه ای سودآوری هدف نیست بلکه تامین مالی صادراتی و تشویق هرچه بیشتر فعالان این عرصه برای حضور دربازارهای جهانی مدنظر است.
نیروی محرکه اقتصاد مقاومتی هماهنگی دستگاههای اقتصادی در برداشتن گامهای سریع و بلند به سوی تحقق این گفتمان است که اگر این اراده برای همسویی و همگرایی تقویت نشود، امکان دستیابی به این مهم دور از ذهن می نمایاند.
در این مسیر ضرورت رفع موانع صادراتی به منظور ایجاد بسترهای اشتغال زایی با همت سیاستگذاران عرصه اقتصاد حس می شود. موانعی مانند عوارض ناشی از کاهش سرمایه در بانکهای تخصصی چون بانک توسعه صادرات از سرعت حرکت به سوی این مهم می کاهد.
همچنانکه رهبر معظم انقلاب تاکید داشته اند تبیین ابعاد اقتصاد مقاومتی و گفتمان سازی آن در محیط های علمی به منظور تبدیل آن به گفتمان فراگیر ملی ضرورت انکار ناپذیر است و همانگونه که درخصوص لزوم همگامی دستگاههای دولتی مرتبط با امر اقتصاد اشاره شد، پیرامون نظریه سازی ها نیز این همراهی لازم به نظر می رسد.
تبیین هفت رویکردی که در این یادداشت به آن پرداخته شد در هریک از سازمان‌های دولتی متناسب با ماموریت های تخصصی و حرفه ای هر مجموعه، می تواند نقشه راه مناسبی برای تحقق گفتمان اقتصاد مقاومتی تدوین کند.
کسب جایگاه اول اقتصادی، علمی و فناوری در سطح منطقه آسیای جنوب غربی که با تأکید بر جنبش نرم‌افزاری، تولید علم، رشد اقتصادی، ارتقاء نسبی سطح درآمد سرانه و اشتغال در افق چشم انداز 1404 مطرح است، در سایه اقتصاد مقاومتی میسر و قابل دسترسی خواهد بود.
بهمن وکیلی
رئیس هیات‌مدیره و مدیرعامل بانک توسعه صادرات ایران
