به گزارش پایگاه تحلیلی خبری بانک و صنعت، حامد سلطانی نژاد مدیر عامل بورس کالا به 7 پرسش اساسی مطرح در این بازار پاسخ داد؛ از دلایل پذیرش قوز بند و آتل گرفته تا چشم انداز ورود حقیقی ها به رینگ محصولات پتروشیمی که در این بین خبرهای جدیدی نیز برای معامله گران عنوان شده است.
دلیل پذیرش کالاهای عجیبی همچون قوزبند و آتل و غیره در بورس کالا چیست؟
در همه بورس‌های دنیا بازارهای مختلفی وجود دارد یکی از این بازارها کالاهایی که استاندارد هستند در این بورس‌ها پذیرش و مورد معامله قرار میگیرند مثال سهام یا کالاهایی که استاندارد پذیر هستند، بازار بعدی بازارهای otc بورس‌ها هستند بازاری که در آن اوراق بهادار یا کالایی که یا عرضه آن مستمر نیست یا کالایی که استاندارد لازم را ندارد مورد معامله قرار می‌گیرد. ضمن اینکه این کالا فرآیند پذیرش سادهای دارند و الزامات کالاهای پذیرش شده در بازار اصلی را ندارند.
فلسفه حضور این کالا یا اوراق بهادار نیز استفاده از شرایط مزایده بورس است، همیشه در مزایده حرف و حدیث زیاد است اینکه آیا کسی که خودش دارنده کالا است میتواند برگزار کننده تشریفات مزایده باشد؟! برای همین درقانون هم که نگاه میکنیم درمورد خیلی از کالاها و یا دارایی‌ها از جمله معادن حتی بحث ظرفیت واگذاری آنها در بورس ایجاد شده است.
در واقع قانون به بورس اجازه داده شرایطی را فراهم کند که یکی از طرفین معامله در مزایده درگیر معاملات نباشد؛ در واقع یک شخص ثالث به اسم بورس واسطه بین خریدار و فروشنده قرار گیرد.
استفاده از ساز و کار تسویه و پایاپای بورس خاصیت دیگر این معاملات اینگونه کالاها است که هم عرضه کننده مطمئن به دریافت پول است و هم خریدار کالا را در موعد مقرر دریافت خواهد کرد از این رو در حوزه معامله اینگونه کالاها از ظرفیت تالارفرعی بورس کالا استفاده می‌شود و ما نیز همچنان برای استفاده از این شرایط اصرار داریم چرا که خیلی از مشکلات دربحث عدم شفافیت و سوء استفادهها در مبادلات کالایی با اتخاذ از این فرایند از بین میرود .
با توجه به عدم توسعه یافتگی سایر بازارها از جمله بازار آتی کنجاله یا گواهی سپرده طلا ،اقدام‌های جدید به نفع بازار سرمایه است؟
توسعه بازارهایی که کالای فهرست شده (listed) در آن است با بازاری که می‌خواهد از فرایند مزایده استفاده کند هیچ تناقض و تضادی ندارد در آن بازار به دنبال توسعه ابزارهای مشتقه و سایر ابزارهای اوراق بهادار مبتنی بر کالا هستیم و ذی نفعان آن نیزمتفاوت است؛ بخش قابل توجهی از آنها بازیگران بخش مالی هستند که به نبال واسطهگری سالم و تامین مالی هستند.
در بازار فرعی به همین شکل مدیریت و ذینفعان مختلفی دارد؛ بنابراین نباید فکر کنیم تمرکز بورس کالا از بین میرود، نه اینطور نیست چرا که هر بخشی از بازار متولی خودش را دارد و همه به موازات یکدیگر حرکت میکنند باید یاد بگیریم که با قاعده، معاملات تجاری خود را انجام دهیم.
با توجه به فرار مالیاتی گسترده و عدم صدور فاکتور در بازار ایزوگام پذیرش این محصولات در بورس کالا چه کمکی به شفافیت می‌کند؟ تا کنون چه اقدامی شده و چه شرکتهایی پذیرش شدهاند؟
در حوزه قیر نیازمند یکسری اصلاحات هستیم این اصلاحات هم صنایع بالادست و هم صنایع پایین شامل می‌شود؛ برای همه اینها باید یک سازوکار مناسبی اندیشیده شود. ضمن اینکه ایزوگام پذیرش شده در بورس کالا مربوط به تالار صادراتی است و فروش داخلی آنها در بورس انجام نمیشود.
تاکنون چه اقداماتی در این زمینه شده و چه تعداد کالا پذیرش شده است؟
در بورس کالا از بالادست این صنعت شروع کردیم، یکسری واحدهای قیر مستندات آنها کامل نبود و یا نتوانستند ثابت کنند کاملا در صنعت قیر سازی به صورت شفاف فعالیت دارند اینها را مسدود و لغو پذیرش کردیم.
تاکنون 18 شرکت لغو پذیرش شده، با گمرک توافق کردیم که منشا کالای قیر باید مشخص شود که همکاری خیلی خوبی در این زمینه با گمرک داشتهایم.
البته اقدامات اساسی‌تری باید انجام شود از جمله قیری که برای شهرداریها، دهیاریها و راه و شهرسازی مورد استفاده قرار می‌گیرد که به قیر تهاتری معروف است و یک مقدار مسئله ایجاد کرده و باید با مسئولین مربوط در مورد آن تصمیمگیری کنیم در کل در مورد قیر دغدغههای زیادی وجود دارد که باید حل و فصل و مرتفع شود شود. اخیراً مباحث مربوط به مشکلات قیر در کارگروه ستاد تنظیم بازار نیز مطرح گردیده و طبق مصوبات این کارگروه مقرر گردید نظرات و پیشنهادات فعالان بازار قیر جمعآوری و تصمیمات اساسی در خصوص اصلاح این بازار صورت پذیرد.
بازار پسته به چند تاجر معدود منتهی شده که طرف عرضه در صادرات را مدیریت میکنند راه اندازی بورس کالا چه کمکی به تعادل عرضه و تقاضا در این بازار می‌کند؟
شاید نتوان در حال حاضر در مورد انحصاری بودن بازار پسته اظهار نظر کرد بالاخره طی سال‌های اخیر شاهد تعدد تجار پسته بودیم مهم این نیست که در این ساختار چند تاجر وجود دارد یا خیر، مهم این است آیا تاجران این محصول شفاف عمل میکنند و منافع کل کشاورزان را در نظر میگیرند یا خیر.
به عنوان مثال پسته بازهای درحدود 20 تا 30 هزار تومان به ازای هر کیلو از باغدار و کشاورز خریداری می‌شود و اما مصرف کنندگان نهایی آن را با قیمت بسیار بالاتری دریافت میکنند، در مورد کالاهای همچون پسته و زعفران انحراف معیار قیمت برای مالی‌ها اهمیت دارد که نشان دهنده این است قیمت یک کالا چه مقدار نوسان دارد، در پسته و زعفران این نوسان قیمتی زیاد است بگذریم از اینکه شکاف تولید کننده و مصرف کننده زیاد و تلاطم‌های قیمت دارای روند فزونی است.
این بازار به ساماندهی و انسجام نیاز دارد بطوریکه نفع کشاورزان نیز مد نظر قرار گیرد پسته محصولی است که سالانه حدود 5 هزار میلیارد تومان گردش مالی دارد و از این رقم سه هزار میلیارد تومان سهم استان کرمان است.
برای ایجاد ارتباط بین بازارهای مالی و محصولات پسته با هدف تأمین مالی خرید و تجهیز منابع راه اندازی صندوق پسته اقدام کردیم چنانچه منابع مالی را از مردم جذب و سپس صرف توسعه همان استان میکنیم و به نوعی دغدغه کشاورزان نیز در بسیاری از جمله فروش محصولش رفع می‌شود.
در مورد پسته نیز انتظار نداریم در سال جاری اتفاق خارق العاده‌ای ایجاد شود بازار پسته در بورس برای موفق شدن به یکسری الزامات از جمله مشوق‌هایی در قالب تسهیلات نیاز دارد که برای خریداران پسته در نظر گرفته شده و در بورس تا حدود زیادی این اتفاق افتاده است. باید یک بازار لیکویید با نقد شوندگی بالا بوجود آوریم تا هر روز نرخ پسته را داشته باشیم، همچنین بازار بلند مدت پسته به شفافیت نیاز دارد که جزء اولویت‌های اساسی بورس کالا قرار گرفته است.
بازگشت فعالان حقیقی پتروشیمی به بورس کالا را برای برچیدن بازار واسطه گری در بازار خارج از بورس چگونه ارزیابی میکنید؟
ورود حقیقی‌ها به بازار پتروشیمی دو دلیل اصلی داشت ابتدا اینکه تولید کننده پتروشیمی در برهه‌ای از زمان به دلیل محدودیت‌هایی همچون تحریم نمی‌توانستند محصول خود را صادر کنند البته علیرغم اقدامات اساسی صورت گرفته جهت رفع این مسأله کمابیش نیز این مشکلات ادامه دارد، در ایران افراد حقیقی هستند که امکان صادر کردن این محصول را دارند. از سوی دیگر بسیاری از صنایع پایین دستی خریدار محصولات پتروشیمی کارگاههای کوچک با مالکیت اشخاص حقیقی هستند که قالب شخصیت حقوقی هم دارند.
ما در بورس کالا عرضه را برای کالایی‌ها گذاشتیم که مازاد بودند با توجه به اینکه بسیاری از مصرف کنندگان نیز خرد هستند بنا را بر شفاف شدن این بازار گذاشتیم .در آیندهای نزدیک بازار گواهی سپرده در برخی محصولات پتروشیمی راه اندازی شود که مصرف کنندگان اینترنتی هم می توانند خریدار کنند.
چرا بورس کالا از دستور شورای رقابت در نحوه عرضه و قیمت گذاری محصولات فولادی بویژه ورق سیاه فولاد مبارکه تمکین نمیکند؟
بورس کالا در مقابل مصوبات قانونی هیچ مقاومتی ندارد، نه تنها این مصوبه بلکه هیچ مصوبه دیگری.
دستورالعمل قبلی شورای رقابت یک دستورالعمل کلی بود که همه باید بیایند در این بازارعرضه تا رفع انحصار شود، اما در مورد بازار فولاد این مصوبه در مورد یک کالای خاص است و آن هم کالای ورق گرم B که بخشی از آن مورد استفاده تولید کنندگان لوله و پروفیل است.
بعضی از بخش‌های این دستورالعمل ناظر بر موارد قانونی بود که ما یک قانون دیگری در مورد آن داریم آن هم این است که طبق ضوابط بورس قیمت پایه توسط فروشنده تعیین می‌شود تا اگر فروشنده بالاتراز قیمت واقعی عرضه کند درمکانیزم عرضه و تقاضا محصول خریداری نمیشود، تا اینکه فروشنده در عرضه بعدی قیمت پایه را کاهش دهد.
با توجه به اینکه سیستم بورس کالا بر مبنای مزایده طراحی شده از این رو طبق دستورالعمل قیمت پایه عرضه را فروشنده تعیین می‌کند. هر چند اخیراً با موافقت سازمان بورس و اوراق بهادار معاملات تقاضا محور (مناقصه محور) نیز در بورس راه اندازی خواهد شد.
ورق های گرم B داستان طولانی دارد، روی این ورق‌ها تعرفه ایجاد شده است. یک عده‌ای ورق گرم B را را وارد میکردند و برای تولید محصولات پایین دستی استفاده میکردند که اکنون با وضع تعرفه به دنبال خرید از داخل هستند.
تصمیم متولیان برای کاهش واردات این ورق فولادی با هدف توسعه و ارتقای صنایع داخلی بود و از ابزار تعرفه استفاده کردند.
برخی از پایین دستیها میگویند یا این تعرفه وجود نداشته باشد یا با قیمت پایین‌تری به ما بدهند. تفاوت دیدگاه بین تولید کنندگان و مصرف کنندگان وجود دارد و باید این اختلاف نظرها برطرف شود، سازوکار بورس مبنای خوبی برای حل این اختلاف است، یعنی سازوکار عرضه و تقاضا تعیین کننده باشد.
باید توجه کنیم چنانچه در صنعتی قیمت مواد اولیه این محصول پایین باشد به نحوی که یک منفعت ناشی از تفاوت قیمت در پایین دست بوجود بیاید خود صنایع بالادست به سمت این منفعت حرکت میکنند و صنایع پایین دستی را ایجاد می کنند.
از این رو همواره کارشناسان پیشنهاد میکنند که صنایع پایین دست به جای مابه تفاوت منفعت کالای اولیه و نهایی تجارت خود را بر مبنای کیفیت تولید و صادرات برنامه ریزی کنند.
