براساس اطلاعیه عرضه کشف پریمیوم وکیوم باتوم، در هر ماه 6 قرارداد نهایی و تحویل می شود؛ به طوریکه در هر ماه از سال 1400، سه قرارداد 10 هزار تنی و سه قرارداد 30 هزار تنی نهایی و تحویل می شود که البته تنها در مردادماه سال آینده چهار قرارداد به شکل سه قرارداد 10 هزار تنی و یک قرارداد 30 هزار تنی نهایی و تحویل می شود.
همچنین تاریخ تحویل اولین قرارداد کشف پریمیوم قیر، 31 فروردین سال آینده اعلام شده و تحویل در سایر قراردادها به ترتیب تا 24 اسفند ماه سال آینده ادامه می یابد و تحویل محصول در این قراردادها نیز تنها به صورت فله خواهد بود.
نوع تسویه معاملات به دو صورت نقدی و اعتباری بوده و مهلت تسویه کشف پریمیوم 3 روز کاری بعد از معامله نهایی اعلام شده است.
کشف پریمیوم چیست؟
کشف پریمیوم قراردادی است که در بازار فیزیکی بورس کالای ایران معامله می شود و به موجب آن، طرفین متعهد می شوند که در زمان مشخصی در آینده (تحویل، حمل یا بارگیری) کالا را براساس قیمت نهایی (قیمت مبنا به علاوه مابه التفاوت توافق شده) معامله کنند.
خریدار بخشی از بهای معامله را در زمان توافق به فروشنده پرداخت کرده و تسویه مابقی وجه متعاقباً و براساس شرایطی انجام می شود که در زمان عقد قرارداد مشخص می گردد.
مکانیسم این قرارداد به گونه ای است که در ابتدای انجام توافق، طرفین باید قسمتی از ارزش حدودی معامله را نزد اتاق پایاپای به عنوان وجه الضمان تودیع کنند.
در این قرارداد، پریمیوم مبلغ یا درصدی است که جهت محاسبه قیمت نهایی به قیمت مبنا اضافه یا از قیمت مبنا کسر می شود و قیمت مبنا قیمتی است که در زمان تعیین شده در اط?عیه عرضه، توسط مرجع مورد قبول بورس اع?م می شود.
به این ترتیب، معامله نهایی زمانی بین طرفین منعقد می شود که در قرارداد کشف پریمیوم ،طرفین متعهد به انجام آن طبق ضوابط بورس شده اند. این معامله در زمان مشخص شده در قرارداد کشف پریمیوم براساس قیمت نهایی، توسط بورس میان طرفین قرارداد کشف پریمیوم به صورت قرارداد نقد، نسیه یا سلف منعقد می شود.
قیمت نهایی در این قراردادها از فرمول توافق شده بین طرفین و پریمیوم کشف شده در تالار قابل محاسبه است.
توضیح قرارداد کشف پریمیوم
برای روشن شدن فرآیند معاملات قرارداد کشف پریمیوم فرض کنید که شخصی نیازمند کالای مشخصی در آینده باشد و شخص دیگری نیز توانایی تأمین این کالا را برای آینده داشته باشد. این دو شخص می توانند وارد معامله شده و کالا را برای آینده مورد معامله قرار دهند؛ ولی مهم ترین نکته در مورد این معامله بحث قیمت مبادله کالا در آینده و در زمان تحویل و فرمول قیمت مبنا برای تسویه ثمن معامله است.
طرفین معامله برای حل اختلاف نظرهای احتمالی می توانند قیمت کشف شده در یک بازار قابل قبول دیگر یا قیمتی که توسط یک مرجع مشخص معرفی می گردد را به عنوان قیمت مبنا انتخاب کرده و توافق نمایند که قیمت نهایی (قیمت مبادله) برابر قیمتی با مابه التفاوت مشخص نسبت به قیمت مبنا باشد که واژه پریمیوم در حقیقت همین مابه التفاوت ذکر شده است و برای کشف شفاف آن، باید عرضه و تقاضا در قالب بازاری شفاف مثل بورس به رقابت بپردازند.
به عنوان نمونه در عرضه مذکور وکیوم باتوم تولیدی مجتمع پالایش نفت اصفهان، خریدار و فروشنده متعهد به مبادله کالا در آینده براساس نرخ مرجع قیمتی تعیین شده (در این معامله انجمن صنفی صنعت پالایش و نفت) به علاوه پریمیوم کشف شده هستند.
در روز عرضه، نرخ پایه پریمیوم در فرمول قیمت مبنا صفر در نظر گرفته می شود؛ خریدار و فروشنده با رقابت می توانند این نرخ پایه را روی تابلوی معاملات نیز ثابت نگه داشته و صفر لحاظ کنند و یا می توانند آن را افزایش و یا حتی کاهش دهند. اما در زمان سررسید قرارداد نیز قیمت وکیوم باتوم اعلامی از سوی نهاد مرجع در ضرایب مندرج در اطلاعیه عرضه ضرب می شود و حاصل آن با مبلغ پریمیوم کشف شده در روز عرضه جمع شده و قیمت نهایی معامله را مشخص می کند.
به این ترتیب، در روز عرضه و در فرآیند کشف پریمیوم نه کالایی تحویل می شود و نه ثمن معامله پرداخت می شود؛ بلکه خریدار و فروشنده با ارایه وجه تضمین های لازم تنها متعهد به انجام معامله در روز سررسید شده اند.
مزایای قرارداد کشف پریمیوم برای خریدار و فروشنده
مزیت اصلی این گونه قراردادها نسبت به سایر قراردادها در آن است که در قرارداد کشف پریمیوم خریدار از رسیدن کالا و تامین به موقع اطمینان خاطر دارد.
حال آنکه در قراردادی مثل سلف خریدار باید از وضعیت مالی خوبی برخوردار باشد تا جنس موردنظر را پیش خرید کند؛ به این ترتیب بسیاری از خریداران، سرمایه مورد نیاز را برای تامین مواد اولیه مصرفی خود در اختیار ندارند، اما برای حفظ تولید آتی خود نیازمند تضمین هستند که این ضمانت به کمک قرارداد کشف پریمیوم امکان پذیر است.
ضمن اینکه فروشنده نیز این اطمینان را پیدا می کند که کالای تولیدی خود را در تاریخ سررسید می فروشد.
با معاملات کشف پریمیوم در بورس کالای ایران، هم تولیدکننده و هم خریدار اطمینان پیدا می کنند که در هر فصل، در زمینه تولید محصول و خرید مواد اولیه موردنیاز خود در بازار مشکلی نخواهند داشت و این اتفاق به طور مستقیم تولید کشور را تحت تأثیر قرار می دهد.
در پایان این گزارش می افزاید، معاملات قراردادهای کشف پریمیوم که از نوع قراردادهای بلندمدت به شمار می رود، برای نخستین بار در بورس کالای ایران روی محصول وکیوم باتوم تولیدی مجتمع پالایش نفت اصفهان کلید خورد.
