صیانت از آثار فکری با صنعت بیمه

صنعت بیمه در بخش های مختلفی فعالیت دارد و بسیاری از صنایع ایران از مزیت های حمایتی این صنعت بهره می برند. از آنجایی که برخی از صنایع، نمود بیرونی دارند، درک ضرورت پوشش بیمه ای برای آنها راحت است.
به عنوان نمونه بیمه اموال، اشخاص و مسئولیت کاملاً قابل لمس است؛ اما حمایت از اموال فکری و معنوی با توسل به پوشش بیمه ای، از مسائلی است که به دلیل ملموس نبودن خود مال و نیز خسارت وارده به آن، همواره با تردید یا انکار بیمه گران و حتی صاحبان حقوق فکری رو به رو بوده و هست.
با این حال، ارزش بالای این اموال و جایگاهی که در پورتفوی شرکت های تولیدی و تجاری کسب کرده، اشخاص ذی نفع را بر آن داشته است تا به نحوی خود را در مقابل خطرات احتمالی مربوطه بیمه کنند.
این تلاش ابتدا به طرز محدود و در قالب بیمه های جامع و «تمام خطری» محقق و با تمسک به اصول بیمه ای بر شمول خطرات مالکیت فکری در آنها تأکید شده است.
لیکن پیشرفت فنون و محاسبات بیمه ای و تغییر نگرش حقوقی، سبب ورود بیمه نامه های خاص و نوین به بازار شده است. بیمه اموال معنوی، در جهان هنوز در ابتدای راه است و بستر جهانی به ویژه در کشورهای پیشرفته، کم کم برای ورود این بیمه نامه به بازار مهیا شده است.
با گسترش روز افزون جرائم علیه اموال معنوی و نقض حقوق مالکیت معنوی توسط اشخاص و شرکت های رقیب، نیاز به وجود بیمه مالکیت معنوی روز به روز بیشتر احساس می شود.
بیمه مسئولیت مدنی جامع، بخشی از مالکیت فکری را در بر می گیرد؛ همچنین در این بیمه نامه به صراحت به موضوع کپی رایت که درباره اموال ادبی و هنری است، پرداخته شده است.
این بیمه نامه در آمریکا کاربرد دارد و در دادگاه های فدرال کالیفرنیا پرونده های متعددی در اینباره بررسی شده است؛ در بدو امر، بیمه نامه بخصوصی در این رابطه وجود نداشت، اما از دهه 80 میلادی تا اوایل دهه 90، محاکم آمریکایی بیمه نامه جامع مسئولیت مدنی را به گونه ای تفسیر می کردند که دعاوی نقض اختراع را نیز پوشش دهد؛ بنابراین از سال 1993 تفسیر جدیدی از بیمه نامه بیرون آمد و در دعاوی مسئولیت ناشی از نقض مالکیت فکری مورد استفاده قرار گرفت.
بیمه مالکیت فکری هیچ مانع شرعی ندارد؛ آنچه از اهمیت بسیار بالایی برخوردار است تشخیص خطر موضوع قرارداد بیمه مالکیت فکری است؛ موضوع دوم و پراهمیت در بیمه، مالکیت فکری مدت زمان بیمه نامه است؛ در آمریکا مدت زمان را معمولاً بیمه گذار تعیین می کند و این بیمه نامه ها می توانند تا بازه زمانی 30 سال را پوشش دهند.
در ایران، بیمه نامه مالکیت فکری هنوز جا نیفتاده است و ورود این بیمه نامه به بازار، مستلزم اطلاع رسانی و تصویب قوانین خاص مربوط به این حوزه است.
بیمه مالکیت فکری معمولاً جنبه بین المللی نیز دارد، یعنی خسارت به آثار فکری در هرکجای دنیا به مالک فکری وارد شود، شرکت بیمه گرد ملزم به جبران خسارت بیمه گذار می شود.
همچنین بیمه گذار نیز متعهد می شود آثار فکری را به عمد در اختیار غیر قرار ندهد؛ زیرا در صورت مشخص شدن چنین مواردی، شرکت بیمه گر، بیمه نامه را ملغی کرده و می تواند از بیمه گذار، شکایتی مبنی بر فریب شرکت بیمه گر مطرح کند.
لازم به ذکر است که این بیمه نامه در دنیا استانداردهایی دارد که رعایت آنها از سوی بیمه گذاران الزامی است؛ در این استانداردها به مواردی از جمله راستی آزمایی آثار اشاره شده است.
همچنین در بحث مدت زمان بیمه آثار فکری، در برخی موارد حتی پس از مرگ فرد بیمه گذار، شرکت بیمه گر در جلوگیری از آسیب به مالک فکری متعهد است؛ چراکه فرد بیمه گذار، بیمه نامه مالکیت فکری را می تواند برای وارثان نیز به ارث بگذارد.