چه مواردی مشمول مالیات بر عایدی سرمایه می شود؟
طبق ماده 12 این طرح که قرار است به عنوان ماده(4) قانون مالیات های مستقیم الحاق شود: کلیه اشخاص غیرتجاری «انتقال دهنده عین» یا «واگذارکننده حق» در خصوص انتقال دارایی های زیر، در کلیه مناطق کشور از جمله مناطق آزاد تجاری–صنعتی و ویژه اقتصادی، مشمول مالیات بر عایدی سرمایه هستند:
1- املاک با انواع کاربری و حق واگذاری محل
2- انواع وسایل نقلیه مشمول مقررات مربوط به شماره گذاری
3- انواع طلا، نقره، پلاتین، مسکوکات طلا، نقره، پلاتین و جواهرآلات
4- انواع ارز
تبصره های ماده 12
ماده 12 دارای پنج تبصره است که شامل موارد زیر می شود:
تبصره یک این ماده حاکی از آن است که انتقال دارایی های موضوع بند(1) و (2) این ماده در صورت پرداخت مالیات بر عایدی سرمایه، حسب مورد از پرداخت «مالیات نقل وانتقال موضوع ماده(59) این قانون» و «مالیات نقل و انتقال موضوع ماده(30) قانون مالیات بر ارزش افزوده» معاف هستند، این حکم در رابطه با انتقال دارایی های مذکور از طریق تنظیم یا تنفیذ وکالتنامه جاری نیست.
بر اساس تبصره دو انتقال دارایی های موضوع بندهای (1) و (2) این ماده که با استفاده از تنظیم یا تنفیذ وکالتنامه بلاعزل انجام گیرد، چنانچه «عین» یا «حق واگذاری» حسب مورد در اختیار وکیل یا وکلای بعدی وکالتنامه بلاعزل قرار گیرد و ثمن معامله یا عوض آن حسب مورد به موکل اصلی یا موکلین بعدی (تنفیذکننده) وکالتنامه بلاعزل پرداخت شود، عایدی سرمایه حاصل از انتقال مذکور، براساس «صورتحساب الکترونیکی تنظیم یا تنفیذ وکالتنامه بلاعزل» موضوع بند (چ) ماده (16 مکرر) قانون پایانه های فروشگاهی و سامانه مؤدیان، مشمول مالیات موضوع این فصل می شود و موکل اصلی یا موکلین بعدی (تنفیذکننده) وکالتنامه بلاعزل با رعایت تبصره (1) این ماده، مسئول پرداخت مالیات متعلق هستند. آیین نامه اجرایی این تبصره حداکثر شش ماه پس از لازم الاجرا شدن این ماده، توسط سازمان با همکاری سازمان ثبت اسناد و املاک کشور تهیه می شود و به تصویب هیئت وزیران می رسد.
بر اساس تبصره سه، اشخاص حقیقی اعم از ایرانی و خارجی صرفاً نسبت به درآمد حاصل از فعالیت های شغلی، مشمول مالیات بر درآمد مشاغل هستند و در مورد سایر معاملات دارایی های موضوع این ماده که خارج از فعالیت های شغلی آنها است، پس از استقرار کارپوشه غیرتجاری برای اخذ مالیات موضوع این فصل، اشخاص مذکور صرفاً مشمول مالیات موضوع این فصل هستند و مشمول مالیات موضوع ماده (93) این قانون نمی شوند.
تبصره چهار حاکی از آن است که اخذ مالیات موضوع این فصل در خصوص اشخاص غیرتجاری مشروط به استقرار کارپوشه های غیرتجاری سامانه مؤدیان با رعایت مفاد قانون پایانه فروشگاهی و سامانه مؤدیان است و چنانچه تکلیف مذکور انجام نشود، سازمان مجاز به مطالبه و اخذ مالیات مذکور نیست.
بر اساس تبصره پنج در صورتی که درآمد یا وجوه دریافتی ناشی از فروش دارایی های موضوع بندهای(3) و (4) این ماده به اشخاص موضوع بندهای (3) و (4) جزء (ج) ماده (16مکرر) قانون پایانه های فروشگاهی و سامانه مؤدیان باشد، درآمد یا وجوه دریافتی مذکور مشمول مالیات بر عایدی سرمایه و در غیر این صورت کل درآمد یا وجوه دریافتی فوق با رعایت مفاد فصل ششم قانون مالیات های مستقیم، مشمول مالیات موضوع ماده(124) این قانون می شوند.
چه مواردی مشمول مالیات بر عایدی سرمایه نمی شود؟
اما ماده 13 این طرح که به عنوان ماده(5) به قانون مالیات های مستقیم الحاق می شود به دارایی هایی اشاره دارد که مشمول مالیات بر عایدی سرمایه نمی شوند:
بر اساس بند الف ملک مسکونی متعلق به «اشخاص غیرتجاری بالای 18 سال» که دوره تملک آن بیش از دو سال باشد و ملک مسکونی دیگری متعلق به اشخاص مذکور نباشد.
طبق تبصره یک این بند، هر شخص حقیقی به تعداد همسر و «فرزند بالای 18 سال» وی که ملک مسکونی به آنها تعلق ندارد، تا سقف 4 ملک با دوره تملک بیش از دو سال از مالیات موضوع این فصل معاف است؛ شرط برخورداری از این امتیاز، عدم استفاده از معافیت مربوط به هریک از همسر و «فرزند بالای 18 سال» اشخاص فوق در پنج سال گذشته است.
بر اساس تبصره دو، در صورتی که ملک مسکونی متعلق به اشخاص حقیقی صرفاً شرط «دوره تملک بیشتر از دو سال» را نداشته باشد، حکم معافیت موضوع این جزء در خصوص اشخاص مذکور هر پنج سال یک بار جاری است.
تبصره سه حاکی از آن است که ملاک احراز مالکیت و اطلاعات سببی و نسبی موضوع این بند به ترتیب اطلاعات پایگاه داده موضوع ماده(169 مکرر) این قانون و پایگاه اطلاعات ثبت احوال کشور در زمان صدور صورتحساب الکترونیکی فروش دارایی موضوع این بند است.
بند ب حاکی از آن است که وسیله نقلیه موضوع بند (2) ماده(4) این قانون، دارای پلاک شخصی و متعلق به اشخاص غیرتجاری بالای 18 سال که دوره تملک آن بیش از دو سال باشد و تنها «وسیله نقلیه دارای پلاک شخصی» متعلق به وی باشد.
طبق تبصره یک بند ب تعیین مصادیق وسایل نقلیه دارای پلاک های شخصی و غیرشخصی، مطابق آیین نامه ای است که توسط وزارت کشور با همکاری وزارت راه و شهرسازی حداکثر 6 ماه پس از لازمالاجرا شدن این ماده تهیه می شود و به تصویب هیئت وزیران می رسد.
طبق تبصره دو، حکم معافیت از پرداخت مالیات بر عایدی سرمایه موضوع تبصره های (1) و (2) بند(الف) این ماده، در خصوص دارایی های موضوع این جزء نیز جاری است.
طبق بند پ اولین معامله املاک پس از اخذ پروانه ساختمانی تا قبل از دریافت گواهی اتمام عملیات ساختمانی مشروط به اینکه بیش از چهار سال از تاریخ اخذ «اولین پروانه ساختمانی» نگذشته باشد و همچنین اولین انتقال املاک پس از دریافت گواهی اتمام عملیات ساختمانی.
طبق بند ت انتقال ماترک به صورت ارث و طبق بند ث، انتقال املاک موضوع ماده (68) این قانون و قسمت اخیر ماده (70) این قانون در خصوص مناطق نظامی یا مرافق عامه؛ مشمول مالیات بر عایدی سرمایه نمی شوند.
همچنین طبق بند ج، انتقال دارایی های زیر مطابق شرایط تعیین شده و در بازه زمانی به شرح ذیل، مشمول مالیات موضوع این فصل نمی شوند:
1- اولین انتقال دارایی های موضوع بندهای (1) و (2) ماده(4) این قانون که حسب مورد «تاریخ انتقال عین» یا «تاریخ انتقال حق واگذاری محل» در خصوص آن ها پیش از لازمالاجرا شدن این ماده است، تا 4 سال پس از استقرار کارپوشه های غیرتجاری سامانه مؤدیان
2- دارایی های موضوع بندهای (3) و (4) ماده(4) این قانون که پیش از لازمالاجرا شدن این ماده تملیک شده اند تا شش ماه پس از استقرار کارپوشه های غیرتجاری سامانه مؤدیان
تبصره - دارایی های موضوع بند(3) ماده(4) متعلق به هر «شخص حقیقی بالای 18 سال» به میزان فروش معادل دویست گرم طلای 18 عیار از مالیات موضوع این فصل معاف است؛ شرط برخورداری از این معافیت تا سقف مذکور، عدم استفاده از این معافیت در پنج سال گذشته است.
3- اراضی با کاربری کشاورزی اعم از باغ ها و زمین های زراعی خارج از حریم شهری به استثنای باغ ویلاها
تبصره - شرط استفاده از معافیت این بند، دوره تملک بالای سه سال و زیر کشت بودن اراضی مذکور در حداقل سه سال از «دوره پنج ساله منتهی به تاریخ فروش» است. وزارت جهاد کشاورزی موظف است شرایط فوق را تشخیص دهد و به صورت سامانه ای به سازمان اعلام نماید. پنجاه درصد (%50) از مالیات موضوع این فصل در خصوص دارایی های موضوع این جزء، به عنوان درآمد اختصاصی به وزارت جهاد کشاورزی اختصاص می یابد. آیین نامه اجرایی این تبصره حداکثر شش ماه پس از تاریخ لازمالاجرا شدن این ماده، توسط وزارت امور اقتصادی و دارایی با همکاری وزارت جهاد کشاورزی تهیه و به تصویب هیئت وزیران می رسد.
همچنین طبق بند چ، انتقال بلاعوض دارایی های موضوع بندهای (1) و (2) ماده(4) این قانون.
تبصره- شرط برخوداری از معافیت این جزء، درج بلاعوض بودن و درج ارزش ریالی دارایی در صورتحساب الکترونیکی مربوطه است؛ ارزش ریالی اظهار شده مندرج در صورتحساب الکترونیکی، در حکم قیمت فروش است و قیمت مذکور مبنای محاسبه «درآمد اتفاقی موضوع فصل ششم باب سوم این قانون» و «عایدی سرمایه» در معامله بعدی است؛ حکم این بند در خصوص انتقال دارایی های مذکور که معامله مربوطه به انتقال آنها به صورت محاباتی انجام شده، جاری نیست.
