به گزارش بانک و صنعت به نقل ازروابط عمومی بیمه تعاون، اهمیت دادن به صنایع دستی و صادرات آن، هم نشان دهنده اقتدار فرهنگی و مدنی است و هم پشتیبانی از این کالاها، انحصار و قدرت عرضه آن در بازارهای جهانی را برای ایران فراهم می کند. صنایع دستی به دلیل ایجاد درآمد و اشتغالزایی موردتوجه بسیاری از کشورها قرار گرفته اند و صاحب نظران نیز باتوجه به سهولت تولید محصولات این حوزه نسبت به محصولات صنایع دیگر بر توسعه و حمایت از آن تاکید دارند که یکی از راهکارهای حمایتی ورود صنعت بیمه و کاهش ریسک تولید در این بخش است. بسیاری از فعالان اقتصادی نیز نقش صنعت بیمه در پاسداری از صنایع دستی را بسیار حائزاهمیت می دانند.
صمت به بهانه روز جهانی صنایع دستی درباره نقش انواع بیمه ها در حمایت از هنرمندان فعال در حیطه تولید صنایع دستی با کارشناسان حوزه بیمه گفت وگو کرده است.
نقش بیمه در کاهش ریسک تولید
عسل اشتری، کارشناس بیمه درباره نقش بیمه در توسعه صنایع دستی به صمت گفت: امروزه رشد اقتصاد و پیشرفت اجتماعی بدون توجه به بخش های اصلی جامعه از جمله نیروی کار و سرمایه امکان پذیر نیست.
در این بین صنایع دستی دارای نقش قابل توجهی است، چراکه این هنر-صنعت در بسیاری از موارد منبع درآمد خانوار محسوب می شود و حفظ فرهنگ و اصالت بومی را به دنبال دارد.
وی با تاکید بر اینکه صنعت بیمه می تواند نقش حائزاهمیتی در کاهش ریسک صنعت گردشگری و صنایع دستی داشته باشد، بیان کرد: در صنعت بیمه تمهیدات کارآمدی برای صنایعی مانند گردشگری و صنایع دستی در نظر گرفته نشده و جای کار فراوان دارد.
بازگشت رونق به مشاغل مهجور
وی با بیان اینکه اکنون بیمه گران در حال رقابت و گاها نرخ شکنی در حق بیمه ها هستند، افزود: بهتر است به جای این نرخ شکنی ها در جهت رفع نیازهای جامعه گام بلند و محکمی برداشته شود تا به پشتوانه صنعت بیمه بسیاری از کسب وکارهای مهجور رونق بگیرند.
اشتری در پاسخ به این پرسش که با چه راهکارهای بیمه ای می توان بخش صنایع دستی را رونق داد، گفت: باید بیمه نامه های جدیدی طراحی شود تا افزون بر نوآوری و خلاقیت، مزیت رقابتی هم در فضای جامعه ایجاد و در راستای فرهنگ سازی و حمایت بیمه ای از سرمایه گذاران بخش خصوصی به ویژه صنایع دستی و گردشگری گامی بلند برداشته شود.
وی ادامه داد: شرکت های بیمه گر می توانند روی ریسک های سیاسی، اقتصادی، بلایای طبیعی و حوادث مترقبه در حوزه صنایع دستی تمرکز بیشتری داشته باشند.
البته نکته بسیار مهم این است که در شرایط فعلی هم بیمه های زیادی وجود دارند که حمایتگر این صنایع هستند.
ظرفیت های بالفعل حمایت از صنایع دستی
وی با بیان اینکه ظرفیت های بالفعل زیادی برای حمایت از صنایع دستی وجود دارد، بیان کرد: بیمه درمان تکمیلی خانواده و عمر که برای زنان شاغل در زمینه تولید صنایع دستی است و بیمه نامه مسئولیت برای کارگاه های کوچک و بزرگ تولیدکننده از جمله حمایت های صنعت بیمه از صنایع دستی است.
وی افزود: بیمه نامه مسئولیت شامل کلیه مسئولیت های کارفرما در قبال کارکنان است و حوادث ناشی از کار را پوشش می دهد.
این کارشناس بیمه ابراز امیدواری کرد صنعت بیمه با طراحی و نوآوری بتواند کسب وکارهای کوچک را از ورشکستگی نجات دهد و پشتوانه ای در جامعه برای آنها ایجاد کند.
وی تاثیرگذاری صنعت بیمه بر صنایع دستی را وابسته به 4 عامل دانست و گفت: بیمه باعث افزایش ثبات مالی می شود و جانشین و تکمیل کننده ای برای برنامه های تامین اجتماعی به شمار می رود.
صنعت بیمه همچنین به تجهیز پس اندازها و کاهش خسارت کمک می کند.
این کارشناس بیمه در پاسخ به این پرسش که آیا پس از پاندمی کرونا بیمه ها توانستند ضرر و زیان صنایع دستی را جبران کنند، توضیح داد: برخی بیمه ها در زمان پاندمی کرونا بیمه نامه ای طراحی و مجوز فروش انحصاری این بیمه نامه را از بیمه مرکزی اخذ کردند.
این فرآیند توانست به بیش از 2000 کسب وکار کوچک و بزرگ کمک کند و صنایع دستی نیز از این قاعده مستثنا نبود.
نقش بیمه در نظام تامین مالی
اشتری درباره نقش صنعت بیمه در تسهیل و رونق فروش صنایع دستی توضیح داد: بیمه به طور مستقیم در شاخص های بهبود فضای کسب وکار و فروش نقش ندارد، اما از طریق اثرگذاری بر بازارهای مالی، می تواند شرایط توسعه را فراهم آورد. یکی از حائزاهمیت ترین شاخص های بهبود فضای کسب وکار، شاخص اخذ اعتبار و همچنین حمایت از سرمایه گذاران است که در بیمه های اعتباری مطابق با آیین نامه 51 شورای عالی بیمه می تواند حمایت های لازم را از این صنعت به عمل
آورد.
وی در ادامه گفت: از راهکارهای قابل ارائه برای توسعه نقش صنعت بیمه در بهبود فضای کسب و کارهای کوچک و بزرگ از جمله صنایع دستی، افزایش نقش صنعت بیمه در نظام تامین مالی و همچنین توسعه و بکارگیری رشته های بیمه ای است.
رشته هایی همچون بیمه عمر و پس انداز، بیمه اعتباری، بیمه سهام و بیمه سپرده کمک قابل توجهی به صنعتگر و رونق فروش و سرمایه گذاری می کنند.
ضربه مهلک کرونا بر پیکر فروش صنایع دستی
صنایع دستی از جمله بخش هایی بود که در دوران اپیدمی کرونا با مشکلات بسیاری مواجه شد. مرتضی نیری، فعال حوزه صنایع دستی درباره مشکلات این صنعت در دوران قبل و پس از کرونا به صمت گفت: معضلات و مسائل پیش روی هنر صنایع دستی تنها مربوط به زمان شیوع کرونا نیست، بلکه پیش از آن هم مشکلات متعددی بر سر راه رونق اقتصاد هنرمندان صنایع دستی قرار داشته است.
خریدار، فقط گردشگر خارجی
وی با بیان اینکه در دوران کرونا با کاهش تعداد گردشگران، صنایع دستی هم با مشکل فروش روبه رو شد، اظهار کرد: حدود 95 درصد فروش صنایع دستی به گردشگر خارجی است؛ بنابراین با توقف ورود گردشگر به کشور با شیوع کرونا، ضربه بزرگی بر پیکر هنرمندان و سایر فعالان حوزه صنایع دستی وارد شد؛ به طوری که حدود 70 درصد شاغلان این حوزه مجبور به تعطیلی محل کار خود شدند.
وی افزود: با اپیدمی کرونا، نمایشگاه های مناسبتی و بازارچه های شهری و نوروزی تعطیل شد. علاوه بر این تعطیلی بازارها و اماکن شهری منجر به تعطیلی فروشگاه های صنایع دستی شد. از سوی دیگر در این برهه زمانی، با تعطیلی صنعت گردشگری و توقف سفر که یکی از محل های خریدوفروش صنایع دستی است، دیگر امکانی برای عرضه و فروش وجود نداشت. همه اینها در کنار هم موجب شد حوزه صنایع دستی و هنرهای سنتی ایران در 2 سال گذشته با مشکلات جدی روبه رو باشد و تاکنون وضعیت خوبی را تجربه نکند.
گرانی مواد اولیه
این فعال حوزه صنایع دستی تهیه مواد اولیه موردنیاز تولید را از مهم ترین چالش های این حوزه دانست و افزود: گرانی مواد اولیه بر افزایش نرخ تمام شده صنایع دستی موثر است، به طوری که رکود اقتصادی چشمگیری را در بازار صنایع دستی به دنبال داشته است. در واقع باید پشتیبانی و حمایت در تهیه مواد اولیه صنایع دستی وجود داشته باشد.
ضرورت حمایت از فعالان صنایع دستی
نیری درباره نقش صنعت بیمه در رونق فعالیت های هنری و صنایع دستی گفت: جز بیمه های معمول و مرسوم نظیر بیمه مسئولیت، آتش سوزی و بیمه اجباری کارفرما، صنعت بیمه هیچ حمایت دیگری از صنعتگران صنایع دستی به عمل نیاورده و تمام حق بیمه ها از کارفرما یا صاحب هنر گرفته می شود. در چنین وضعیتی بسیاری از صاحبان مشاغل در حوزه صنایع دستی در دوران کرونا به دلیل نبود حمایت های بیمه ای مجبور به تعطیلی شدند.
وی در ادامه گفت: بیمه و وضعیت فروش محصولات صنایع دستی از جمله مشکلات عدیده ای هستند که هنرمندان این حوزه مدت هاست درحال دست وپنجه نرم کردن با آن هستند.
این فعال حوزه صنایع دستی اضافه کرد: بخش دیگر مشکلات مربوط به توزیع و فروش است که شامل بالا بودن بهای تمام شده محصولات صنایع دستی در رقابت با تولیدات خارجی، فقدان رقابت پذیری تولیدات صنایع دستی در بازارهای داخلی و جهانی، وجود صنایع دستی کپی شده (به ویژه توسط چینی ها) با نرخ ارزان، استقبال مصرف کنندگان از تولیدات خارجی نسبت به نمونه های مشابه داخلی، استقبال ضعیف گردشگران خارجی در 2 سال گذشته از محصولات صنایع دستی، تناسب نداشتن محصولات با علایق و سلایق بازارهای هدف و ضعف و محدودیت کانال های توزیع یکپارچه در سطح ملی و محلی می شود.
نیری با اشاره به مشکل بازاریابی و برندسازی به عنوان معضل دیگر هنرمندان و فعالان حوزه صنایع دستی گفت: شناخت ناکافی بازارهای داخلی و جهانی و نیازها و ترجیحات بازارهای هدف و همچنین نحوه ورود به آنها از مهم ترین موارد این بخش است. ضعف تحقیق و پژوهش در حوزه صادرات و بازارهای صنایع دستی، نبود ارتباط با بازارهای (کشورهای) دارای قدرت خرید بالا به دلیل مشکلات سیاسی و ناآشنایی با فنون، روش ها و مهارت های بازاریابی از دیگر کاستی های بازار صنایع دستی به شمار می رود.
علاوه بر موارد یادشده ناآشنایی هنرمندان با تجارت الکترونیک و شیوه های نوین تبلیغ محصولات و ضعف برندسازی بر مشکلات عرضه کنندگان صنایع دستی دامن زده است.
دردسر قانون جدید بیمه صنایع دستی
وی با اشاره به قانون بودجه 1401 اظهار کرد: یکی از موارد این قانون که موجب نگرانی هنرمندان صنایع دستی شده، جزئیات معافیت بیمه ای قالیبافان و شاغلان صنایع دستی است.
باتوجه به این جزئیات، از ابتدای سال 1401 معافیت های کامل بیمه ای «بیمه شدگان بدون کارفرما» از جمله مشمولان بیمه های قالیبافان، بافندگان فرش و شاغلان صنایع دستی منوط به نتایج آزمون «مهارت سنجی» توسط وزارت تعاون کار و رفاه اجتماعی و قرار گرفتن در 4 دهک اول درآمدی شده است.
این فعال حوزه صنایع دستی افزود: بیمه یکی از مشکلات پررنگ در حوزه صنایع دستی محسوب می شود که حتی پیش از به تصویب رسیدن جزئیات این لایحه نیز هنرمندان همواره دغدغه آن را همچون باری بر دوش کشیده اند، زیرا حضور در آزمون های مهارت سنجی برای بسیاری از هنرمندان دور از مرکز یا حتی اساتید، کار دشواری است.
وی افزود: با اجرای قانون مهارت سنجی ممکن است بسیاری از هنرمندان خوداشتغال از زیر چتر بیمه خارج شوند، زیرا دولت فقط مکلف به پرداخت حق بیمه شاغلان صنایع دستی واجد شرایط (شناسنامه دار) است و چه بسیار هنرمندانی که در کار خود استادند اما بنا به دلایلی برای هنر خود شناسنامه دریافت نکرده اند.
مشکلات مرتبط با دولت و سازمان ها
نیری با تاکید بر اینکه نبود نگاه تجاری به بخش صنایع دستی در سطوح کلان، مناسب نبودن قوانین بیمه ای در این زمینه، نقص در سیاست گذاری های وزارت میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی در عرصه صنایع دستی و واردات انبوه کالاهای خارجی به داخل کشور به افت کیفی صنایع دستی دامن زده، افزود: نبود تسهیلات ارزان و کم بهره برای حمایت از تولید نیز سبب تعطیلی کارگاه های کوچک به ویژه در دوران پس از کرونا شده است.
سخن پایانی
امروزه صنایع دستی علاوه بر هنر و هویت ملی به عنوان منبع مهم درآمدی به شمار می روند اما در گذر سالیان این هنر و هنرمندان مهجور مانده اند؛ به ویژه که در سال های کرونا هیچ حمایتی از فعالان این حوزه نشده است. هنرمندان و صاحبان مشاغل در حوزه صنایع دستی به واسطه پاندمی کرونا آسیب زیادی را متحمل شدند؛ بنابراین برای ادامه حیات صنایع دستی و تولید هرچه بیشتر محصولات این عرصه حمایت از این گروه ضروری به نظر می رسد. باید برای کاربردی کردن محصولات صنایع دستی به صورت هدفمند تلاش کرد. بیمه به عنوان چتر امنیت ساز می تواند از این صنایع بومی و ملی حمایت کند تا با ورود به بازارهای جهانی هم برای کشور ارزآوری کنند و هم به اشتغال رونق دهند. همچنین باید اقداماتی برای دستیابی ارزان و آسان به مواد اولیه مناسب صورت گیرد.
از آنجایی که تجارت صنایع دستی می تواند سهمی عمده و چشمگیر در رشد اقتصاد و افزایش درآمدهای ارزی کشور از محل صنایع غیرنفتی داشته باشد توجه ویژه مسئولان به این بخش به ویژه پوشش های بیمه ای می تواند کمک شایانی به جلوگیری از مغفول ماندن این صنعت بکند.
