در روزهایی که خاموشی در کمین جامعه و صنعت کشور است، کارشناسان می گویند باید از ظرفیت انرژی های تجدیدپذیر استفاده شود، اگرچه فعالان این حوزه موانع و مشکلات آن را سد راه می بینند. فریدون حسنوند، رئیس کمیسیون انرژی مجلس یازدهم بر ضرورت توجه به تولید انرژی های تجدیدپذیر تاکید می کند و می گوید: در برنامه ششم توسعه تکالیف قانونی برای دولت در بحث تولید برق توسط انرژی های تجدیدپذیر دیده شده است، بخشی از این تکالیف به تامین برق از طریق انرژی خورشیدی و بادی باز می گردد که متاسفانه تا به الان حدود 800 مگاوات تولید برق از طریق انرژی های تجدیدپذیر داشتیم که براساس قانون باید حدود 5 هزار مگاوات می بود.
حسنوند در گفت وگو با «ایسنا» گفته است: بخشی از این عقب ماندگی به قوانین ما باز می گردد و بخشی مربوط به قیمت گذاری و بخشی مربوط به تاخیر در پرداخت مطالبات سرمایه گذاران و بخشی مرتبط با صادرات است. ما باید مسیر صادرات را برای سرمایه گذاران این حوزه هموار کنیم و برای آنان امکان ارز آوری وجود داشته باشد تا بتوانند فعالیت خود را توسعه دهند.
رئیس کمیسیون انرژی مجلس گفته است: باید از ظرفیت انرژی های تجدیدپذیر در زمان غیرپیک برای صادرات و در زمان پیک در شبکه سراسری استفاده کنیم، اگر این موارد مورد توجه قرار گیرد، رغبت برای سرمایه گذاری در این حوزه بیشتر خواهد شد.
بارها فعالان اقتصادی از فضای نامناسب در صنعت برق، انحصارها و دخالت دولت در قیمت گذاری گفته اند؛ پیام باقری، نایب رئیس هیات مدیره سندیکای صنعت برق ایران در پانزدهمین نشست هیات نمایندگان اتاق ایران، گزارشی از وضعیت کمبود برق و خاموشی های اخیر ارائه داد. به گفته او صنعت برق ایران در رتبه اول توسعه در منطقه و رتبه 14 جهان قرار دارد و بیش از 37 میلیون مشترک در کشور از این حوزه استفاده می کنند.
باقری در آن نشست گفته: 84 درصد تولید برق ایران در سال 99 متکی به نیروگاه حرارتی بوده و از نظر مصرف نیز، یک سوم مصارف برق در صنعت و یک سوم در بخش خانگی و یک سوم مابقی حوزه هاست.
او مسائلی نظیر وضعیت بارندگی ها، قیمت ارز و شرایط آب وهوا را ریشه اصلی مشکلات کمبود منابع برای سرمایه گذاری عنوان کرده و می گوید: 5 هزار مگاوات تولید برق در سال طبق برنامه ششم توسعه حدود 5 میلیارد دلار سرمایه نیاز دارد؛ اما جدای از اینکه روند سرمایه گذاری در کشور نزولی است، عدم اشتیاق بخش خصوصی برای توسعه سرمایه گذاری در صنعت برق نیز مزید بر علت است.
به گفته باقری از سال 1392 به بعد، بخش خصوصی وارد سرمایه گذاری برق نمی شود؛ چراکه این بخش نمی تواند با دولتی که در صنعت برق ناظر، داور، مصرف کننده، تولیدکننده، طلبکار، بدهکار، سرمایه گذار و نرخ گذار است رقابت کند. بحث سرمایه گذاری آثار بلندمدت دارد و هم زمان نگهداری و تعمیر نیروگاه ها در کنار سرمایه گذاری برای ساخت واحدهای جدید نیز دارای اهمیت است. بر اساس مصوبات باید 22 درصد رشد ظرفیت را تجربه می کردیم اما شاهد شیب نزولی جدید در سرمایه گذاری صنعت برق هستیم و در این شرایط خاموشی در تابستان 1400 محتوم بود که البته فشار عمده آن روی صنایع است.
به عقیده باقری، این بهره وری پایین ناشی از این است که در اقتصاد ایران انرژی یارانه ای است و 86 میلیارد دلار در حوزه انرژی یارانه پرداخت می شود که می توانست وارد سرمایه گذاری شود.
باقری همچنین نظام حقوقی و قراردادی یک جانبه در صنعت برق را ازجمله مشکلات این حوزه دانسته و می گوید: متأسفانه قراردادهای سلیقه ای به صنعت تحمیل شده و حالا با 400 قرارداد تعلیقی در صنعت برق مواجه هستیم که مشکل بزرگی است و در نتیجه آن، بخش خصوصی روزبه رو ر نحیف تر شده و درنهایت با تعدیل نیرو کاهش ظرفیت تولید و ورشکستگی مواجه است.
حالا حسنوند هم تاکید کرد که باید فضای انحصار را بشکنیم؛ هم شرکت های خارجی و هم شرکت های داخلی توان رقابت داشته باشند و زمینه حضور آنان را با تکنولوژی جدید و منابع مالی فراهم کنیم تا بتوانیم از تمام ظرفیت هایی که در کشور وجود دارد، استفاده کنیم.
باقری عارضه اصلی صنعت برق را تصدی گری دولت دانسته و می گوید: وزارت نیرو باید دست از رقابت با بخش خصوصی بردارد و اجرای قوانین بالادستی مثل قانون ماده 12 و اصلاح اقتصاد برق و افزایش تدریجی حامل های انرژی در دستور کار قرار گیرد.
نایب رئیس هیات مدیره سندیکای صنعت برق ایران با اشاره به اینکه تبادل برق به معنای صادرات برق نیست، می گوید: اینکه برق را از کشورهای شمالی که در پیک نیستند وارد کرده و به مقاصد دیگری ارسال کنیم، تجارت برق است و برای حل مشکلات داخل باید به سرمایه گذاری در این حوزه توجه شود.
در کشور حدود 300 روز، هوا آفتابی است و می توان از ظرفیت خورشید برای تولید انرژی استفاده کرد. نباید صرفا به سمت ایجاد نیروگاه های برق آبی یا سیکل ترکیبی رفت و اگر فضا برای سرمایه گذاری مناسب باشد، شاید شرایط این صنعت هم بهتر شود.
