به گزارش بانک و صنعت، محمد مهدی مومن زاده با بیان مطلب بالا اظهار کرد: در مقام مقایسه، ارزش بازار اوراق تامین مالی در حال حاضر معادل 6 درصد نقدینگی، 4.2 درصد ارزش بورس تهران، 6.1 درصد سپرده های بانکی و 6 درصد تولید ناخالص داخلی است؛ مجموع این ارقام گویای آن است که بازار اوراق تامین مالی هنوز هم در اقتصاد ایران جایگاه بسیار کوچکی دارد.
معاون اقتصادی بانک انصار با بررسی ترکیب رشد بازار طی یک سال اخیر گفت: بخش اصلی رشد بازار اوراق مربوط به انواع اوراق دولتی شامل اسناد خزانه و سایر اوراق بوده است و اوراق شرکتی منتشر شده در این دوره، سهمی کمتر از 5 درصد از مجموع اوراق منتشره را داشته اند. به این ترتیب می توان گفت که مجموع تامین مالی جدید شرکت ها از بازار اوراق تامین مالی طی یک سال اخیر کمتر از 3.5 هزار میلیارد تومان بوده که این رقم در ابعاد اقتصاد ایران بسیار ناچیز به نظر می رسد.
سهم دولت از بازار بدهی 4 برابر شد
وی اضافه کرد: افزایش انتشار اوراق دولتی طی سال های اخیر سبب شده تا سهم دولت از بازار اوراق تامین مالی طی یک بازه 5 ساله (فروردین 94 تاکنون) حدود 4 برابر شود. طی یک سال اخیر نیز سهم اوراق دولتی از 80 درصد به حدود 88 درصد رسیده است. هر چند که افزایش انتشار اوراق دولتی و توسعه بازار بدهی امری مطلوب تلقی می شود اما با توجه به ظرفیت محدود سمت تقاضا، افزایش حضور دولت در بازار اوراق طی سال های اخیر به نوعی برونرانی بخش خصوصی را رقم زده است.
مومن زاده توضیح داد: با وجود رشد قابل ملاحظه ارزش بازار اوراق تامین مالی طی سال های اخیر، محاسبه مقادیر واقعی اوراق تامین مالی نشان می دهد که پس از جهش ارزی و افزایش نرخ تورم از ابتدای سال 97، ارزش حقیقی اوراق تامین مالی تقریبا ثابت بوده و طی دو سال اخیر هیچ رشدی نداشته است. این موضوع نشانگر وجود ظرفیت قابل ملاحظه برای انتشار اوراق در سال جدید (برای رسیدن به روندهای بلندمدت ارزش حقیقی بازار) است. با توجه به شرایط درآمد دولت و انتظار انتشار ارقامی حدود 120 تا 180 هزار میلیارد تومان اوراق دولتی، به نظر می رسد که ارزش حقیقی اوراق تامین مالی رشد محسوسی را تجربه کند.
ضرورت ایجاد تقاضا در بازار اوراق تامین مالی
این کارشناس بازار سرمایه ادامه داد: با توجه به آنچه در باب چشم انداز حجم قابل ملاحظه انتشار اوراق دولتی در سال جاری ذکر شد، ایجاد تقاضای مناسب در این بازار نیز ضروری به نظر می رسد. بررسی سمت تقاضای اوراق تامین مالی نشان می دهد که در حال حاضر صندوق های درآمد ثابت اصلی ترین بازیگر محسوب می شوند و میزان تقاضای آن ها برای اوراق تامین مالی از دو ناحیه می تواند افزایش یابد. از یک سو نصاب نگهداری اوراق در پورتفوی این صندوق ها از 30 درصد به 40 درصد افزایش یافته و صندوق ها برای رسیدن به این رقم مجبور به خرید اوراق جدید هستند و از سوی دیگر با ورود منابع جدید به این صندوق ها، بخشی باید صرف خرید اوراق شود.
وی افزود: برای بخش اول و جهت رساندن ترکیب فعلی پورتفوی صندوق ها به نصاب حداقلی 40 درصد، صندوق ها باید 5 هزار میلیارد تومان اوراق جدید خریداری کنند. برای بخش دوم و با در نظر گرفتن مفروضاتی برای صندوق ها می توان انتظار داشت که ارزش منابع جذب شده توسط این صندوق ها تا پایان سال به حدود 230 هزار میلیارد تومان بالغ شود، لذا از این ناحیه نیز صندوق ها مجبور به خرید حدود 31 هزار میلیارد تومان اوراق جدید خواهند بود. به این ترتیب، انتظار می رود تا پایان سال حداقل 36 هزار میلیارد تومان تقاضای جدید از ناحیه صندوق های درآمد ثابت برای اوراق تامین مالی ایجاد شود.
انتظار افزایش نرخ بازده در بازار اوراق وجود دارد
محمد مهدی مومن زاده، اظهار کرد: در کنار این موضوع، طی سال 1399 حدود 50 هزار میلیارد تومان از اوراقی که در حال حاضر در بازار قرار دارند سررسید خواهند شد و به این ترتیب انتظار می رود که جایگزینی آن توسط دارندگان (که غالبا صندوق ها هستند) مقدار تقریبا متناسبی تقاضای جدید ایجاد کند. در نهایت با توجه به آغاز شدن عملیات اجرایی بازار باز و الزام بانک ها به تبدیل 50 درصد از بدهی خود به بانک مرکزی به اوراق، انتظار ایجاد تقاضایی حدود 50 هزار میلیارد تومان توسط بانک ها نیز وجود دارد. براین اساس، در یک برآورد اولیه تقاضای جدید اوراق در سال 1399 رقمی حدود 136 هزار میلیارد تومان برآورد می شود و به دلیل آنکه این رقم احتمالا از انتشار اوراق دولتی و عرضه اوراق غیردولتی کمتر خواهد بود، انتظار افزایش نرخ بازده در بازار اوراق وجود دارد.
معاون اقتصادی بانک انصار اعلام کرد: نرخ بازده اوراق تامین مالی (YTM) در پایان اردیبهشت ماه به 16.3 درصد رسیده که این رقم کمترین میزان طی 5 سال اخیر است. با توجه به عدم تغییر قابل ملاحظه در شرایط عرضه و تقاضای بازار اوراق در ماه های اخیر، به نظر می رسد که کاهش نرخ بازده اوراق تامین مالی معلول وقایع بازارهای جانشین نظیر سپرده بانکی بوده است. در واقع کاهش نرخ بازده اوراق بیش از هر چیز ناشی از کاهش نرخ سود سپرده بانکی (حاصل توافق کانون بانک های خصوصی کشور) به محدوده 15 درصد بوده است.
وی گفت: کاهش قابل ملاحظه نرخ بازده اوراق تامین مالی در اردیبهشت ماه و همچنین افزایش نرخ تورم سبب شده تا نرخ بازده حقیقی اوراق تامین مالی که در فروردین ماه و پس از یک دوره طولانی به محدوده مثبت وارد شده بود، مجدد کاهش یافته و به رقم منفی 4 درصد برسد. منفی شدن نرخ بازده حقیقی اوراق تامین مالی این مخاطره را به دنبال دارد که میزان تمایل و تقاضای سرمایه گذاران برای این ابزار مالی کاهش یابد و در نتیجه کاهش تقاضا، انتظار افزایش نرخ بازده وجود خواهد داشت.
چشم انداز نرخ بازده در بازار اوراق تامین مالی
مومن زاده در خصوص چشم انداز نرخ بازده در بازار اوراق تامین مالی گفت: به نظر می رسد که این موضوع بیش از هر چیز وابسته به نرخ سود سپرده بانکی خواهد بود و در صورت افزایش نرخ در نظام بانکی، نرخ بازده بازار اوراق نیز افزایش خواهد یافت. در حال حاضر شاهد افزایش تدریجی انتشار اوراق گواهی سپرده یکساله (با نرخ های حدود 18 تا 20 درصد) توسط بانک ها هستیم.
شرایط بازده اسناد خزانه اسلامی
این کارشناس بازار سرمایه ضمن بررسی شرایط بازده اسناد خزانه اسلامی تصریح کرد: این موضوع نشان می دهد که نرخ بازده این اسناد در پایان اردیبهشت ماه نسبت به سایر اوراق کمتر بوده و در ناحیه 15 درصد قرار گرفته است. مقایسه ساختار زمانی نرخ بهره (Term Structure) پایان اردیبهشت با ساختار زمانی نرخ بهره (Term Structure) پایان فروردین نشان می دهد که منحنی به صورت تقریبا موازی معادل 3 واحد درصد به پایین منتقل شده است.
وی ادامه داد: این کاهش، متناسب به کاهش نرخ سود سپرده یکساله از محدوده 18 درصد به 15 درصد است. نکته مهم دیگری که می توان از شکل ساختار زمانی نرخ بهره (Term Structure) استنباط کرد، وضعیت تقریبا هموار و شیب صفر این منحنی است. این موضوع نشان می دهد که در حال حاضر نرخ بازده برای اوراق با سررسیدهای کوتاه مدت و بلندمدت تقریبا برابر شده است. با توجه به چشم انداز افزایشی نرخ بازده که به معنای کاهش قیمت اوراق خواهد بود، به نظر می رسد که در حال حاضر سرمایه گذاری بر روی اوراق کوتاه مدت بهتر از اوراق بلندمدت خواهد بود چرا که صعودی شدن منحنی ساختار زمانی نرخ بهره (Term Structure) در ماه های بعد به معنای آن است که قیمت اوراق بلندمدت کاهش بیشتری را تجربه خواهد کرد.
کاهش هزینه ها، عاملی موثر در افزایش اقبال به انتشار اوراق
مومن زاده در پایان اظهار کرد: بررسی صورت های مالی شرکت های تأمین سرمایه در سال 1398 نشان می دهد که هزینه انتشار اوراق تامین مالی شرکتی در حال حاضر به صورت میانگین معادل 4.4 درصد ارزش اوراق است و در برخی موارد به 9 درصد نیز رسیده است. با توجه به آنکه این رقم به معنای افزایش قابل ملاحظه هزینه تامین مالی از محل انتشار اوراق برای بخش خصوصی است، به نظر می رسد که کاهش هزینه های انتشار اوراق می تواند نقش مهمی در افزایش اقبال شرکت ها به انتشار اوراق داشته باشد.
بازار سرمایه (سنا)
