از آنجایی که اقتصاد مشهد به گردشگری و زیارت پیونده خورده و اغلب در سال های گذشته برنامه ریزی های سفر از یک ماه قبل از شروع تعطیلات نوروزی انجام می شده است، انتظار می رفت تصمیم گیری ها در خصوص وضعیت مشهد پیش از این ها انجام شود. هم چنین با توجه به سهم 20 درصدی خراسان رضوی در خسارات کرونایی گردشگری کشور، پیشنهادات دوگانه مسئولان در خصوص سفرهای نوروزی به ویژه به شهر مشهد تاکنون مانع اخذ تصمیماتی قاطع برای این شهر شده است، چرا که در صورت ممنوعیت سفرهای نوروزی به مشهد، اقتصاد این شهر و تاسیسات گردشگری با آسیبی جدی مواجه و مسئولان را مجددا وارد چالشی جدید برای جبران خسارات آن ها خواهد کرد.
در چند روز اخیر، برخی از مدیران استانی از جمله مدیرکل میراث فرهنگی و معاون زیارت استانداری خراسان رضوی از علاقه خود برای میزبانی از زائران و گردشگران به مشهد و خراسان رضوی با رعایت شدید پروتکل های بهداشتی خبرداده بودند که با انتقاداتی نیز همراه شد. البته مدیران زیارت و گردشگری خراسان رضوی بابت ورشکستگی مجدد اقتصاد گردشگری استان نگرانی هایی دارند، چرا که در صورت ممنوعیت سفر به مشهد خسارات جبران ناپذیری دامان کاسبان و تاسیسات گرشگری استان به ویژه مشهد را خواهد گرفت.
دکتر محمدحسین بحرینی، رئیس دانشگاه علوم پزشکی مشهد در واکنش به اظهارات مطرح شده مبنی بر دعوت مسئولان برای سفر به مشهد عنوان کرده بود که چنین اظهاراتی پذیرفتنی نیست. کاظم فرهمند، قائم مقام معاونت بهداشتی و رزیتا خداشاهی، مسئول گروه عفونی دانشگاه علوم پزشکی مشهد نیز در گفت وگو با ایسنا تاکید داشتند که برای جلوگیری از گسترش ویروس کرونا باید سفرهای نوروزی به مشهد همانند شهرهای قرمز ممنوع شود، چرا که در صورت سفر افراد از شهرهای جنوب کشور به مشهد، این شهر نیز به سرعت از نظر بیماری پیشرفت خواهد کرد.
در همین راستا خبرنگار ایسنا با حضور در خیابان های اطراف حرم مطهر و با هدف اطلاع از شرایط کاسبان مشهدی در شرایط نبود مسافر و زائر با تعدادی از کاسبان و هم چنین متولیان گردشگری استان گفت وگو کرده تا از خواسته های افرادی که زندگی و شغلشان با سفر و تصمیمات مسئولان ستاد کرونا رابطه ای مستقیم دارد مطلع شود.
مشخص شدن وضعیت سفر تنها خواسته ماست
مجید فرقانی در خصوص بلاتکلیفی سفرهای نوروزی به مشهد اظهار می کند: تنها خواسته ما تعیین و تکلیف موضوع سفر است، به این معنی که دولت و دستگاه های مربوطه مانند وزارت گردشگری وضعیت را مشخص کنند تا در صورت انجام و یا تعطیل شدن مقوله سفر مسافران و آژانس های مسافرتی تکلیف خود را بدانند. در حال حاضر شرایط به گونه ای است که هر کدام از مسئولین کشوری حرف متفاوتی می زنند؛ برخی دعوت به سفر و برخی دیگر نیز سفر را منع می کنند.
سخنگوی انجمن صنفی دفاتر خدمات مسافرتی خراسان رضوی ادامه می دهد: با توجه به اینکه قرار است فردا وضعیت جدید رنگ شهرها مشخص شود، قاعدتا با هجمه ای عظیم از مسافرهای ثبت نام شده مواجه خواهیم بود که وضعیت سفر و یا ابطال سفر آن ها مشخص نیست و نحوه بازگرداندن مبالغ هزینه شده آن ها نیز وضعیت مشخصی نخواهد داشت.
وی می گوید: قرار شده برای سفرها بازه ای 6 ماهه در نظر گرفته شود تا اگر موقتا موضوع سفر تعطیل شد، مسافران بتوانند ظرف 6 ماه از خدمات سفری که انتخاب کرده اند، استفاده کنند اما این خواسته در صورتی محقق خواهد شد که شرکت های حمل ونقل هوایی، ریلی، زمینی و اماکن اقامتی با این خواسته موافقت کنند که در صورت باطل شدن سفرها، با نرخ خدماتی مشابه در بازه 6 ماهه ارائه خدمات داشته باشند. البته فکر نمی کنم که این طرح پیش زمینه کارشناسی شده ای داشته باشد.
پروتکل های بهداشتی در اقامت های بوم گردی به خوبی رعایت می شود
صادق کاظمیان، دبیر جامعه حرفه ای اقامت گاه های بوم گردی ایران در خصوص این موضوع نیز بیان می کند: سفر مقوله ای است که ذاتا یک تصمیم آنی نیست و حداقل طی یک پروسه دو هفته ای خانواده ها زمان می خواهند تا بتوانند برای سفر خود برنامه ریزی داشته باشند. حال با توجه به اینکه تصمیم گیری ها تا 23 اسفند به تعویق افتاده است، این موضوع نیز در ابهام خواهد بود و این ابهام عملا قدرت تصمیم گیری را از گردشگر و تاسیسات گردشگری خواهد گرفت.
وی عنوان می کند: از آنجایی که اقامت گاه های بوم گردی باید برای میزبانی از مسافران کاملا آمادگی داشته باشند، تعویق تصمیم گیری ها این اماکن را دچار مشکل خواهد کرد و برنامه ریزی گردشگران همچنان در هاله ای از ابهام باقی خواهد ماند. با توجه به خسارات جبران ناپذیر اقامت گاه های بوم گردی خراسان رضوی به نظر می رسد که نوروز فرصت مناسبی برای برون رفت از وضعیت نابسامان این اماکن باشد. البته از این جهت که اقامت گاه های بوم گردی، خانه های افراد هستند و رعایت پروتکل های بهداشتی به بهترین شکل در این اماکن انجام می شود، مشکلی با برقراری سفرها نداریم.
دبیر جامعه حرفه ای اقامت گاه های بوم گردی ایران اضافه می کند: با توجه به تعطیلی های اخیر به دلیل شیوع کرونا، ایجاد اشتغال در روستاها دچار خسارات جدی شده و با بسته شدن اقامت گاه ها، زنجیره ای از خدمات روستایی تعطیل شده که این موضوع مشکلات معیشتی روستاییان را هم به دنبال داشته است. معتقدم که با توجه به پروتکل های سفر ایمن و مسئولانه که توسط وزارت بهداشت ابلاغ شده و نظارت هایی که از اقامت گاه ها در این زمینه به عمل می آید، پتانسیل پذیرش مسافران در اقامت گاه های بوم گردی وجود دارد.
چرا از سفرهای مردم به مشهد جلوگیری کنند تا ضررش را فقط کاسبان ببینند؟
فروشنده یک مغازه سوغات، واقع در خیابان امام رضا(ع) که فاصله چندانی تا حرم مطهر ندارد، با اشاره به شلوغی خیابان روبرویش و عدم رعایت پروتکل های بهداشتی می گوید: وقتی هیچکدام از مردم رعایت نمی کنند، چرا از سفرهای مردم به مشهد جلوگیری کنند تا ضررش را فقط کاسبان ببینند؟ اگر چند ماه همه چیز تعطیل باشد و بدانیم پس از آن همه چیز درست می شود، تمام کاسبان به ضررش راضی خواهند شد، اما اگر بخواهند سفرها را ببندند و دوباره از 15 فروردین همه چیز به حالت عادی بازگردد، فقط ما ضرر کرده ایم.
وی اضافه می کند: ماهی 9 میلیون تومان اجاره می دادم که در حال حاضر کمتر شده است، اما وقتی درآمد نباشد همه چیز سخت می گذرد. وقتی روغن و مرغ وضعیتش اینگونه است، دیگر چه کسی سوغاتی می خواهد؟ تمام خریداران مغازه های اطراف، زائر هستند. پیک فروش کاسبان ایام نوروز، تابستان و دهه آخر صفر است که اگر در این سه مناسبت سفری انجام نشود، ما در طول سال ضرر خواهیم کرد. شاگردی داشتم که به دلیل فروش پایین مغازه مجبور شدم عذرش را بخواهم و به دلیل کمبود درآمد مغازه به تنهایی کارها را انجام دهم. او زن و بچه دارد و در حال حاضر با پیک موتوری کار می کند.
یک پیک موتوری که به صورت پورسانتی برای هتل آپارتمان ها مسافر پیدا می کند در مورد شرایطش در سال 99 می گوید: تمام کار و بار ما امسال خوابیده است. اگر مردم رعایت کنند، سفرها به مشهد می تواند انجام شود که حداقل از نان خوردن نیفتیم. 5 تا 6 ماه ضرر کرده ام. برای هتل آپارتمان ها پورسانتی کار می کنم. وقتی مسافری نباشد، از کجا می توانم خرجی زن و بچه ام را بدهم؟ در طول سال که سفرها آزاد شد کمی وضع ما هم بهتر شد، اما هیچ موقع شرایط مانند سال های قبل از کرونا نمی شود.
جان خود و خانواده ام از ضرر مالی ام مهم تر است
یک فروشنده مغازه آبمیوه بستنی واقع در خیابان امام رضا(ع) که فاصله چندانی تا حرم مطهر ندارد، در خصوص شرایطش در سال جاری می گوید: سال گذشته تا اوایل اردیبهشت ماه تعطیل بودیم. ماهی چهار میلیون تومان اجاره می دهم که با توجه به وضع موجود درآمد بالایی نداریم. کاسبان اطراف حرم روی زائران حساب باز می کنند. اگر به راسته ی خیابان امام رضا دقت کنید، از هر 10 مغازه، دو مغازه تعطیل شده اند. از زمانی هم که محدودیت ها را کمتر کرده اند، تاثیر چندانی در فروش ما ایجاد نشده است. خداراشکر ما مشتری های ثابت خود را داریم.
وی در خصوص وضعیت سفر به مشهد اظهار می کند: به هیچ وجه دوست ندارم در این نوروز هم سفری به مشهد انجام شود. ضرر مالی داشته باشم بهتر از آن است که اتفاقی برای خودم و خانواده ام رخ دهد. ای کاش فکری به حال ریشه کن کردن کرونا کنند. مسئولان هر موقع تصمیمی اتخاذ می کنند مانند یک مسکن عمل کرده و فقط به صورت مقطعی روند کرونا را کمرنگ تر می کنند. اگر همانند سایر کشورها به طور کامل چند ماه تعطیل می شدیم خیلی بهتر بود تا این که الان نگران آغاز موج چهارم کرونا باشیم. اگر امروز اعلام کنند که تمام مغازه ها باید یک ماه تعطیل باشند تا کرونا ریشه کن شود، قطعا این کار را انجام خواهم داد.
مسئولان می توانند برای سفرهای نوروزی تمهیداتی بیاندیشند که نه سیخ بسوزد، نه کباب
فروشنده یک مغازه فروش و تعمیرات موبایل در مورد وضعیتش در سال 99 بیان می کند: سال 99 را اصلا جزو سال های طول عمرم حساب نمی کنم. وقتی وضع اقتصادی مردم خراب است و از پس خرج و مخارج خود بر نمی آیند، دیگر کسی به فکر خرید و تعویض گوشی خود نمی افتد.
وی با اشاره به تعطیلی سایر مغازه های اطرافش می گوید: خداراشکر اجاره نشین نیستم. اگر قرار بود اجاره پرداخت کنم مغازه را حتما تا الان جمع می کردم. کاسبان بازار رضا که به کل تعطیل شده و فروشی ندارند. تمام ما بازاری ها به یکدیگر وصل هستیم. وقتی پولی نداشته باشیم خریدی هم نمی توانیم انجام دهیم. حتی قیمت بلیت های هواپیما و قطار آنقدر بالا رفته که دیگر از سفرهای کاری هم پشیمان می شویم. آیا بلیت قطار مشهد به تهران باید 400 تا 700 هزار تومان باشد؟
این فروشنده ادامه می دهد: کاسبان اطراف حرم که تنها با حضور زائران کاسبی می کنند، بیشترین ضربه را خورده اند. به نظرم نباید مسافران با هجمه وارد شوند. مسئولین می توانند تمهیداتی در نظر بگیرند تا سفرها با توجه به شرایط و ظرفیت هر شهر انجام شود. به عنوان مثال هر فردی که قصد سفر دارد، در یک سامانه درخواست سفر خود را ثبت و در تاریخ مشخصی سفر کند. اینگونه سفرها با شرایط بهتری انجام می شود و ما کاسبان هم ضرر کم تری می کنیم. اگر قرار باشد سفرها به مشهد بسته شود تمام ما کاسبان دوباره ورشکست خواهیم شد.
کاسبان دوست دارند سفرها به مشهد انجام شود اما کاسبی به چه قیمت؟
یک فروشنده خشکبار و زعفران نیز با گلایه از شرایطش در سال 99 خاطرنشان می کند: برای نوروز هیچ خریدی نداشته ام. فقط برای اینکه ویترین مغازه را پر کرده باشم، خرید کرده ام. مردم در گذشته به راحتی آجیل می خریدند اما آجیلی که سال گذشته 60 هزار تومان بوده در حال حاضر به 160 هزار تومان رسیده است؛ هزینه ها بالا رفته و توان خرید مردم به شدت کاهش یافته است. در نوروز 99 و حتی تا اوایل خرداد تعطیل بودیم و تنها به بهانه سر زدن از مغازه کمی فعالیت داشتیم. حتی از خرداد هم که بازگشایی ها انجام شد تغییری در وضعیت ما به وجود نیامد.
وی اضافه می کند: تمام سال 99 را با پس اندازها، بدهی و وام سپری کردیم. در حال حاضر هم تنها در حد خرج و مخارج روزانه خود کاسبی می کنیم. حتی در برخی مواقع از پس تامین همین مخارج هم بر نمی آییم. طبیعتا دوست داریم سفرها به مشهد انجام شود اما به چه قیمت؟ اگر یک مسافر ناقل کرونا باشد و خودم یا همسرم به خاطر کرونا جانمان را از دست بدهیم دیگر برای چه کاسبی کنم؟
این فروشنده می گوید: تمام این اتفاقات برای ما و مسئولین یک نوع آزمایش است. اگر سفرها به مشهد انجام نشود بهتر است. درست است که قرض و بدهی ما افزایش می یابد اما در عوض جان مان سالم خواهد بود. هیچ کسی از پول بدش نمی آید اما چون جانم را بیشتر دوست دارم این حرف را می زنم.
امیدوارم سفرهای نوروزی به مشهد محدود نشود
صاحب یک رستوران و آشپزخانه که در اواسط ظهر رستورانش کاملا خالی است، عنوان می کند: از اسفند 98 تا چهار ماه گذشته تقریبا کاملا تعطیل بوده ایم. تنها منبع درآمدی ما همین رستوران است. تا حالا از پس اندازهای خود استفاده می کردیم، اما وقتی دیگری پولی برای مان باقی نمانده مجبور می شویم در این شرایط کار کنیم. منطقه اطراف حرم کاملا با زائران می چرخد. اگر مسافری نباشد اصلا درآمد نخواهیم داشت.
وی در خصوص بلاتکلیفی وضعیت سفرها به مشهد می گوید: دوست دارم سفرها به مشهد انجام شود. آنقدر امسال تحت فشار بوده ایم که دوست داریم زائر بیاید تا درآمدی داشته باشیم. امیدوارم سفرهای نوروزی به مشهد را محدود نکنند.
تعطیلی سفرها در نوروز کرونا را ریشه کن می کند؟
یک فروشنده اسباب بازی که نخستین ورشکستگی عمرش را در سال 99 تجربه کرده، بیان می کند: از برج 12 سال گذشته تا خرداد ماه تعطیل بودیم. پس از آن هم تا مرداد وضعیت بدی داشتیم. همه چیز مشهد به بود و نبود زوار بستگی دارد. در مجموع فقط یک ماه در طول سال 99 آن هم در مناسبت های مختلف کمی وضعیت مان بهتر شد، اما معمولا مردم به خاطر ترس از جان خود به مشهد نمی آیند.
وی اضافه می کند: برای اولین بار در سال 99 ورشکست شدم و چک 90 میلیونی ام برگشت خورد. چندین مرتبه قصد داشتم مغازه را جمع کنم اما صاحب مغازه کنار آمد و اجاره ای دریافت نکرد. ماهانه 6 میلیون تومان باید اجاره بدهم که صاحب مغازه چهار ماه است اجاره را دریافت نکرده. چنین مبلغی برای من هم صرفه اقتصادی ندارد و اگر بنا به پرداخت چنین مبلغی باشد، همانند مغازه های اطرافم، من هم مغازه را جمع خواهم کرد. خداراشکر برخی از صاحبان ملک درک دارند و با کاسبان کنار می آیند.
این فروشنده درمورد وضعیت بلاتکلیفی سفرها تصریح می کند: اگر بگویم سفرها به مشهد انجام نشود، باید باز هم یک ضرر اقتصادی دیگر را به جان بخرم اما اگر هم سفرهای نوروزی انجام شود، جان خودمان به خطر می افتد. اگر مسئولین بتوانند در یک مدت زمان محدود پروتکل ها را سخت گیرانه به اجرا درآورند و همه جا را تعطیل کنند، تمام کاسبان مغازه های خود را تعطیل خواهند کرد. در حال حاضر یک سال است که بلاتکلیفیم. اگر می گویند که سفرها به مشهد انجام نشود و کرونا ریشه کن خواهد شد، ما حاضریم کاسبی را تعطیل کنیم، اما آیا واقعا در همین یک ماه کرونا ریشه کن می شود؟
وی با اشاره به چندین مسافری که از تاکسی پیاده می شوند و ماسک ندارند، می گوید: اگر یکی از این ها ناقل باشد و ویروس انتقال یابد، دیگر چگونه می توانم کاسبی کنم؟ 12 نفر از اقوام به همراه مادرم را امسال به خاطر کرونا از دست داده ام. چندین بازیگر و بازیکن را امسال از دست داده ایم. آیا این میزان از تلفات بس نیست؟ اگر قرار باشد مردم رعایت نکنند و مسئولین هم فشار نیاورند فایده ای ندارد. 70 تا 80 درصد خانواده ها رعایت می کنند و در نوروز سفر نمی روند. آن هایی هم که به سفر می روند، پروتکل های بهداشتی را رعایت نمی کنند. وضع اهواز را ببینید؛ امیدوارم با انجام سفرها و گسترش کرونا وضع مشهد همانند اهواز نشود.
این فروشنده تاکید می کند: به عنوان کاسبی که یک سال فشار مالی را تحمل کرده، حاضرم در بهترین پیک سال برای درآمدزایی ضرر کنم، اما برخی ها حاضر نیستند به قیمت جان مردم از تفریح و خوش گذرانی خود کم کرده و سفر نروند.
دولت اگر موافق سفرهای نوروزی نیست، ضرر کاسبان را نیز قبول کند
صاحب یک هتل آپارتمان با اشاره به این که دولت دیگر کاسبان و مشاغل را رها کرده، می گوید: کرونا زمان می برد تا ریشه کن شود. دولت اگر به خانواده ها می گوید سفر نکنید باید مسئولیت ضرر ما را هم قبول کند. بهترین راه این است که محدودیتی برای سفرهای مردم در نظر نگیرند و فقط تذکر دهند. اینگونه شاید لقمه نانی هم گیر ما بیاید.
وی ادامه می دهد: در این هتل آپارتمان 11 سوئیت داریم که در شب مبعث نصف سوئیت ها خالی است. قیمت هر اتاق 200 هزار تومان است که در حال حاضر 50 هزار تومان می دهیم. خیلی از مسافران داخل استانی هستند که برای کارهای درمان خود به مشهد آمده اند، وگرنه مسافر یا زائری به آن صورت نداریم.
کاسبان اطراف حرم یا بر اثر کرونا می میمرند یا بر اثر سکته های قلبی!
صاحب یک آتلیه عکس در مورد مشکلاتی که امسال برایشان به وجود آمده، تاکید می کند: کاسبان اطراف حرم یا بر اثر کرونا می میمرند یا بر اثر سکته های قلبی! از این دو حالت خارج نیست. برای نوروز 1400 سفرها بهتر است برقرار باشد، اما مردم باید پروتکل ها رعایت کنند، در غیر این صورت کاسبان ورشکست خواهند شد. ماهی پنج میلیون تومان اجاره می دهیم. صاحب ملک نه تنها اجاره را کاهش نداده بلکه سر موعد هم تحویل می گیرد. حتی اگر از اجاره سالیانه 10 میلیون تومان هم نگیرد، وقتی درآمدی نباشد چگونه باید آن را پرداخت کنیم؟
وی ادامه می دهد: مسئولین اصلا پیگیر اوضاع ما نیستند. یک وام 6 میلیون تومانی با بهره 12 درصد به ما داده اند. وام 6 میلیونی به چه کار ما می آید؟ مشهد با زائر می چرخد. گردشگر و زائر در مشهد از پاساژها، پارک ها و طرقبه و شاندیز بازدید می کند. امسال تمام اقتصاد مشهد ضرر کرده است. در شهر هم کاسبی چندانی وجود ندارد. خداراشکر اطراف حرم وضع بهتر است.
وضعیت مشهد با سفرهای نوروزی قرمز خواهد شد
یک کارمند آژانس مسافرتی نیز در مورد شرایط کار خود در سال جاری تصریح می کند: سفرها در حال حاضر بسیار کم شده و اکثر سفرها کاری است، با اینکه ورود به مشهد ممنوع شده و تنها به وسیله قطار و هواپیما این اتفاق رخ می دهد، سفرهای زیادی انجام نمی شود. با توجه به اینکه اقتصادهای مربوط به گردشگری دچار مشکل شده اند و این مشکل همچنان ادامه دارد، اما اگر سفرها انجام شوند قطعا شهر به حالت قرمز باز می گردد، چرا که مسافران به هنگام سفر پروتکل های بهداشتی را رعایت نکرده و ممکن است که به صورت ناخواسته ناقل بیماری باشند.
وی ادامه می دهد: با اینکه وضعیت آژانس از زمان شیوع کرونا افت داشته و از 20 نفر پرسنل، در حال حاضر تنها دو نفر فعال هستند و حقوق ها نیز به یک سوم رسیده است، اما به عنوان یک شهروند مشهدی تا حدودی با جلوگیری از سفرها به مشهد موافق هستم و از کم شدن سفرها استقبال می کنم، چرا که عدم اهمیت به این موضوع مسلما باعث افزایش بیماری در شهر خواهد شد.
برای آغاز سالی خوب دوست داریم سفری به مشهد در نوروز انجام نشود
فروشند یک مغازه ساعت در راسته خیابان امام رضا(ع) می گوید: تعطیلی های سال جاری، اجاره های سنگین و منع تردد شبانه در شهر برای ما مشکلات زیادی را به وجود آورده و با توجه به شیوع کرونا شغل های زیادی از جمله شغل ما نیز تحت تاثیر قرار گرفته است، اما معتقدم که برای کنترل کرونا باید سخت گیری ها تداوم داشته باشد. هرچند عواقب این سخت گیری ها دامن ما و دیگر کاسبان را خواهد گرفت اما حاضریم تحمل کرده تا سال 1400 سال خوبی برای ما باشد. از آنجایی که درصد زیادی از مسافران پروتکل های بهداشتی را حتی به صورت حداقلی رعایت نمی کنند ترجیح ما این است که سفری به مشهد در نوروز انجام نشود.
تعطیلات نوروزی اغلب برای تاسیسات گردشگری و کاسبان مشهدی از اهمیت ویژه ای برخوردار بوده و برای افراد زیادی پیک سفر محسوب می شود، پس به عبارتی اگر قرار است محدودیت ها تنها معطوف به سفرهای نوروزی شود، مطابق اظهار نظر اغلب کاسبان انجام سفرها کاری عاقلانه تر خواهد بود، چرا که این تعطیلی علاوه بر اینکه باعث ریشه کن شدن کرونا نمی شود اقتصاد آن ها را با آسیب های جدی تری روبرو خواهد کرد. اما اعمال محدودیت های جدی تر در ایام نوروز و تداوم آن تا زمان از بین رفتن بیماری، همراهی کاسبان با کادر درمان و مسئولین برای کنترل بیماری کرونا را به دنبال خواهد داشت.
