تحت تأثیر همین آشفتگی در زمینه سیاست گذاری اقتصادی، شاهد افزایش بی رویه قیمت ارز در بازار بودیم؛ از همین رو و به منظور کنترل نظام ارزی کشور، کارشناسان اقتصادی پیشنهاد دادند که اولاً ارز حاصل از صادرات کالا با در نظر گرفتن اولویت بندی به واردات مایحتاج کشور اختصاص یابد و ثانیاً حتی المقدور با حساسیت بالاتری نسبت به گذشته، روند ممنوعیت واردات کالاهای لوکس پیگیری شود و به عبارتی به واردات اینگونه کالاها، هیچ ارزی تخصیص داده نشود.
چرا ممنوعیت واردات کالاهای لوکس ضروری است؟
به طور کلی، هرگونه کالایی که به سبب بهای بالا و مشخصات فنی خاص، دارای مشتریان محدود بوده و اغلب مشتریان آن افراد متمول جامعه هستند، کالای لوکس تلقی می شوند.
البته گاهاً برخی از کالاهای لوکس با تقاضای زیادی روبرو بوده و محدود به افراد خاص نیست؛ بااین وجود از نگاه علم اقتصاد، فقدان کالایی که در شرایط خاص اقتصادی، به معیشت عموم مردم ضربه ای وارد نکند، همان کالای لوکس تعبیر می شود.
برخی از کارشناسان اقتصادی معتقدند بویژه در شرایط تحریمی که منابع ارزی در دسترس به طرز قابل توجهی کاهش می یابد، «اولویت بندی اقلام مورد نیاز کشور» و «ایجاد محدودیت برای ورود کالاهای لوکس» ضروری بوده و لزوم انجام این اقدامات به نوعی ریشه در اصل اقتصادی تخصیص بهینه منابع محدود دارد. به همین دلیل، از سال 97 همزمان با خروج آمریکا از برجام، به منظور مدیریت منابع ارزی، واردات بخش قابل توجهی از کالاها نظیر خودرو، لوازم خانگی و پوشاک به کشور ممنوع شده است.
تلفن همراه لوکس آمریکایی، صدرنشین کالاهای وارداتی به ایران
با وجود تأکید کارشنان اقتصادی بر لزوم حراست از منابع ارزی برای گذر از تحریم های ظالمانه؛ اما بررسی ها نشان می دهد یکی از ارزبرترین کالاهایی که در طول سال های گذشته وارد کشور شده، گوشی های لوکس و یا همان گوشی های با ارزش بیش از 600 دلار بوده است؛ تا جاییکه در سال گذشته «آیفون» به تنهایی و بالاتر از تمامی اقلام اساسی، به لحاظ ارزش در صدر فهرست کالاهای وارداتی به کشور قرار گرفت.
واردات گسترده گوشی اپل به عنوان یک کالای لوکس، حتی تذکر رهبر معظم انقلاب به هیئت دولت را نیز در پی داشت. حضرت آیت الله خامنه ای (مدظله) دراین خصوص فرمودند: «گاهی این واردات، واردات لوکس است؛ یعنی هیچ نیاز بهش نیست؛ شنیدم که برای واردات یک نوع گوشی لوکس آمریکایی در سال 98 حدود نیم میلیارد دلار مصرف شده. البته بخش خصوصی این کار را می کند، منتها دولت بایستی جلوی این را بگیرد.»
چندبار عقب نشینی دولت از اعمال محدودیت در واردات!
هر چند در سال 99 تصمیماتی برای ممنوعیت واردات این برند آمریکایی و همچنین سایر گوشی های بالای 300 یورو، صورت گرفت اما با فشارهای رسانه ای، راه به جایی نبرد. همچنین در ابتدای سال جاری نیز اعلام شد که ثبت سفارش گوشی های متعلق به برند اپل بر اساس پیگیری های کمیسیون اصل 90 مجلس شورای اسلامی متوقف شده است که البته این بار هم پس از چند روز از عملیاتی شدن تصمیمات، شاهد عقب نشینی مسئولان دولتی در این زمینه بودیم.
برخی از منتقدان در فضای مجازی، انتقادات شدیدی را در خصوص پیامدهای منفی عدم واردات مدل های تلفن همراه اپل مطرح کردند، به عقیده مخالفان، هرگونه ممنوعیت در ورود تلفن همراه، سبب افزایش قیمت، قاچاق، سرقت و غیره خواهد شد و مشکلات را برای مردم ایجاد خواهد کرد، اما آیا واقعیت ماجرا این گونه است؟
گوشی های لوکس، فقط 7 درصد نیاز بازار را تأمین می کنند!
آمارهای سال 1398 تا 1400 بیانگر آن بوده که از مجموع 10 میلیارد دلار تلفن همراه وارداتی به کشور، بیش از 3 میلیارد دلار مربوط به گوشی های بالای 600 دلار بوده و عمده این تلفن های همراه نیز مربوط به نام تجاری اپل بوده است؛ این در حالی است که که کمتر از 7 درصد مردم از این گوشی های تفن همراه استفاده می کنند.
پیش بینی خروج بیش از 1 میلیارد دلاری بابت اپل 14
در سال گذشته، از حدود 4.4 میلیارد دلار گوشی وارداتی به کشور از همه رویه ها اعم از تجاری و مسافری، حدود 1.5 میلیارد دلار تلفن همراه بالای 600 دلار وارد کشور شده است که در این بین سهم نشان تجاری آمریکایی اپل بیش از 90 درصد آن بوده است.
برای پیش بینی مصرف ارزی سری 14 اپل در سال جاری، می توان به میزان ارز بری سری 13 این نشان تجاری که در سال گذشته رونمایی شد، اشاره کرد. واردات سری 13 اپل که از مهر 1400 آغاز شد تا انتهای سال، بیش از 850 میلیون دلار از منابع ارزی را مصرف کرد. با توجه به اینکه کل واردات اپل در این مدت حدود 1 میلیارد دلار بوده، یعنی 85 درصد ارز اختصاص داده شده به واردات توسط این برند، فقط به همین سری تخصیص یافته است.
تمام گوشی های آیفون 14 موجود در بازار، قاچاق هستند!
در میانه های شهریورماه سال جاری، شرکت اپل از آخرین مدل تلفن همراه خود رونمایی کرد و تنها پس از چند هفته و از ابتدای پاییز، این نام تجاری وارد ایران شد و در حال حاضر در بازار نیز موجود است. همین موضوع سبب شد، جنجال ها بر سر ممنوعیت واردات و عدم رجیستری آیفون 14 افزایش یابد؛ اما ماجرا چیست و آیا گوشی های آیفون 14 موجود در بازار ایران، رجیستر می شوند؟
یکی از فروشندگان آیفون دراین خصوص می گوید: انواع مدل های آیفون 14 موجود بوده بااین وجود به دلیل بسته بودن سایت، امکان رجیستری وجود ندارد، اما محصولات تحت گارانتی بوده و نگرانی دراین خصوص وجود ندارد.
البته شواهد نشان می دهد که ادعای تحت گارانتی بودن آیفون 14 صرفاً برای فریب خریدار صورت می گیرد و هیچ یک از این گوشی ها نه تنها گارانتی نداشته بلکه آنتن آنها نیز به دلیل واردات غیرقانونی، پس از گذشت 30 روز از روشن شدن، قطع خواهد شد.
علاوه بر این در روزهای اخیر علیرضا پیمان پاک، رئیس سازمان توسعه تجارت ایران، از نهایی شدن تصمیم گیری در خصوص آیفون 14 خبر داد و گفت: «هم اکنون تلفن همراه آیفون 14 به صورت قاچاق و با سوءاستفاده از رویه مسافری وارد کشور شده و هیچ کدام از این گوشی ها به صورت رسمی وارد کشور نشده است، همچنین جمع بندی در خصوص رجیستری این مدل تا چند روز آینده نهایی می شود.»
بنابراین باتوجه به اینکه تاکنون هیچ گوشی آیفون 14 به صورت قانونی وارد کشور نشده است، کلیه ی این نوع از گوشی های موجود در بازار غیرقانونی بوده و امکان رجیستر شدن را ندارند؛ با این حساب کلیه خدمات اپراتوری به این گوشی ها ظرف 30 روز مهلت قانونی، قطع خواهد شد؛ موضوعی که ممکن است به ضرر خریداران تمام شود.
با این وجود متأسفانه علی رغم پیگیری های انجام شده تاکنون مقامات گمرک و وزارت صمت حاضر به موضع گیری صریح در این رابطه و اعلام موضع رسمی نشده اند.
آیا ممنوعیت آیفون 14 جدی است؟
تجربه قبلی در خصوص ممنوعیت واردات گوشی های لوکس نشان می دهد که تحت تأثیر فشار رسانه ای، دولت از مواضع خود در خصوص صرفه جویی ارزی عقب نشینی می کند، در صورت این اتفاق باید شاهد خروج حداقل یک میلیارد دلار دیگر به جهت واردات آیفون 14 بود.
گفتنی است یکی از مواردی که در سال های گذشته مانع از اجرای ممنوعیت واردات گوشی های لوکس به کشور می شد، شائبه رانت اطلاعاتی برخی واردکنندگان و ثبت سفارش های گسترده پیش از اعلام خبر ممنوعیت بوده است؛ به نظر می رسد در ماجرای ممنوعیت واردات آیفون 14 این مشکل برطرف شده است چرا که تاکنون هیچ ثبت سفارشی برای این مدل از گوشی های اپل انجام نشده است.
