به گزارش بانک و صنعت به نقل از روابط عمومی بانک مرکزی، این بانک در راستای اجرای رویکرد سیاست پولی خود مبتنی بر مدیریت انتظارات تورمی، ارائه اطلاعات درست و به هنگام از مجموعه تحولات اقتصاد کلان و اقدامات بانک مرکزی را در دستور کار خود قرار داده است.
این اقدام موجب خواهد شد تا ضمن شکل گیری درست انتظارات در فعالان اقتصادی، بانک مرکزی نیز در شرایط بهتری به پیگیری اهداف خود مبنی بر حفظ ارزش پول ملی (کنترل تورم) و مساعدت به رشد اقتصادی بپردازد. بر این اساس، خلاصه ای از مجموعه تحولات اقتصاد کلان و اقدامات بانک مرکزی در راستای دستیابی به این اهداف و ماموریت ها در اردیبهشت 1401 به شرح ذیل ارائه می شود.
1- تحولات اقتصاد کلان
بررسی روند نرخ تورم شاخص بهای کالاها و خدمات مصرفی در اردیبهشت ماه سال 1401 نشان می دهد به رغم آنکه تورم دوازده ماهه روند نزولی خود را که از مهر 1400 آغاز کرده بود ادامه داده و در این مقطع با کاهش نسبی همراه گردید؛ لیکن تورم نقطه به نقطه و ماهانه بواسطه اجرای سیاست حذف تخصیص ارز ترجیحی برخی از کالاهای اساسی نسبت به ماه قبل افزایش یافت. بررسی تورم ماهانه شاخص بهای کالاها و خدمات مصرفی به تفکیک گروه های اختصاصی "کالا و خدمت در اردیبهشت ماه نشان می دهد که اقلام کالایی تورم ماهانه بالاتری را نسبت به اقلام خدمتی تجربه کردند.
در همین ارتباط، تورم ماهانه گروه اختصاصی کالا در اردیبهشت ماه سال جاری با 3.3 واحد درصد افزایش نسبت به ماه گذشته به 6.1 درصد رسید. در این میان، شاخص بهای خوراکی ها و آشامیدنی ها (با ضریب اهمیت 25.5 درصد) متاثر از اجرای سیاست حذف تخصیص ارز ترجیحی و انتظارات تورمی ناشی از این اقدام، با 4.4 واحد درصد افزایش نسبت به ماه گذشته و ثبت تورم ماهانه 7.9 درصدی، با سهمی معادل 2.6 واحد درصد، بیشترین سهم را از تورم ماهانه شاخص کل (5.1 درصد) در اردیبهشت ماه سال جاری به خود اختصاص داده است. هم راستا با افزایش تورم گروه کالا، تورم ماهانه گروه خدمت نیز با ضریب اهمیت (51.5 درصد) با افزایش 2.4 واحد درصدی نسبت به ماه قبل به رقم 3.5 درصد رسید.
در حوزه تجارت خارجی با توجه به گزارش مقدماتی منتشره از سوی گمرک ج.ا.ایران، طی دوماهه نخست سال 1401 ارزش صادرات گمرکی حدود 8.5 میلیارد دلار بود که نشانگر افزایش 37.0 درصدی آن در مقایسه با مدت مشابه سال 1400 است.
همچنین ارزش واردات گمرکی در این دوره حدود 8.1 میلیارد دلار گزارش شده است که حاکی از افزایش حدود 24.3 درصدی آن نسبت به دوره مشابه سال قبل است. در مجموع متاثر از این تحولات، طی دوماهه نخست سال جاری تراز بازرگانی گمرکی با مازاد 401 میلیون دلاری همراه بود.
تحولات بازار ارز (سامانه نیما و بازار متشکل معاملات ارزی ایران) در اردیبهشت ماه نشانگر آن است که در این ماه، متوسط نرخ ماهانه فروش دلار در بازار حواله و اسکناس در مقایسه با ماه قبل از آن با افزایش همراه بوده است. در اردیبهشت ماه متوسط نرخ فروش دلار حواله ای و اسکناس مندرج در سامانه سنا به ترتیب حدود 249.7 و 256.6 هزار ریال بود که نسبت به فروردین ماه به ترتیب معادل 2.2 و 1.4 درصد افزایش نشان می دهند.
در بازار مسکن و بر اساس اطلاعات اخذ شده از سامانه ثبت معاملات املاک و مستغلات کشور، متوسط قیمت خرید و فروش یک متر مربع زیربنای واحد مسکونی معامله شده در شهر تهران طی اردیبهشت ماه 1401 نسبت به ماه قبل 6.1 درصد و نسبت به ماه مشابه سال قبل نیز 26.2 درصد افزایش را تجربه نمود. اگرچه این مقدار در مقایسه با رشد نقطه به نقطه اردیبهشت ماه سال 1400 (معادل 69.7 درصد) به مراتب کمتر بوده و مبین کند شدن آهنگ رشد قیمت مسکن پایتخت در سال 1401 است، لیکن رشد ماهانه متغیر مزبور در اردیبهشت ماه نسبت به رقم فروردین ماه 1401 (کاهش 2.4 درصدی نسبت به ماه قبل) افزایش یافته است.
در بازار سهام نیز شاخص کل بورس اوراق بهادار در روز پایانی اردیبهشت ماه 4.5 درصد نسبت به روز پایانی ماه قبل افزایش یافت. لازم به ذکر است سیاست گذار پولی با رصد مستمر تحولات قیمت داراییها و توجه به دلالتهای آن بر تغییر سطح انتظارات تورمی، عنداللزوم اقدامات سیاستی مناسب را در دستور کار قرار خواهد داد.
در خصوص تحولات بازار بین بانکی در اردیبهشت ماه باید توجه داشت که از ابتدای سال جاری، با توجه به کاهش نیاز نقدینگی بانک ها به نسبت ماه های پایانی سال قبل و همچنین عدم برگذاری حراج های دولتی و همچنین واریز یارانه مربوط به طرح مردمی سازی یارانه ها، وجوه قابل عرضه در بازار بین بانکی افزایش یافت. در نتیجه این اتفاق، بانک مرکزی اقدام به کاهش تدریجی حجم عملیات بازار باز (ریپو) در اردیبهشت ماه کرد تا نرخ سود بازار بین بانکی در محدوده سیاستی از پیش تعیین شده حفظ شود. این امر موجب گردید تا نرخ بازار بین بانکی در اردیبهشت ماه افزایش اندکی را تجربه نماید.
همانطور که عنوان شد هر چند که در اردیبهشت ماه سال 1401 اوراق مالی اسلامی دولتی جدیدی توسط دولت در بازار اولیه عرضه نگردید، لیکن به دلیل کاهش تدریجی حجم عملیات بازار باز و متعاقب آن افزایش ملایم نرخ سود موزون بازار بین بانکی ریالی و نیز افزایش انتظارات تورمی ناشی از اعمال سیاست های تعدیل قیمتی از سوی دولت، نرخ های بازده اوراق مالی اسلامی دولتی در این ماه نسبت به فروردین ماه، روند صعودی ملایمی به خود گرفت. در این ماه متوسط ماهانه نرخ بازده اسناد مذکور با سررسیدهای یک، دو و سه ساله، به ترتیب با 0.25، 0.06 و 0.14 واحد درصد افزایش نسبت به ماه قبل به ترتیب به 22.02، 22.69 و 23.03 درصد رسید.
در فروردین 1401 با کاهش نرخ های بازده نسبت به اسفند 1400، منحنی بازده اسناد خزانه اسلامی در سطوح پایین تری از منحنی بازده اسناد خزانه اسلامی اسفند 1400 قرار گرفت. لیکن در اردیبهشت 1401 با افزایش نرخ های بازده، منحنی بازده این ماه نسبت به منحنی بازده فروردین 1401 اندکی بالاتر رفته است.
حجم نقدینگی در پایان اردیبهشت ماه سال 1401 (معادل 49434.7 هزار میلیارد ریال) نسبت به پایان سال 1400 معادل 2.3 درصد افزایش یافته که در مقایسه با رشد متغیر مذکور در دوره مشابه سال قبل (3.6 درصد) به میزان 1.3 واحد درصد کاهش نشان می دهد. همچنین، نرخ رشد دوازده ماهه نقدینگی در اردیبهشت ماه 1401 معادل 37.3 درصد بوده است.
لازم به توضیح است که در حدود 2.6 واحد درصد از رشد نقدینگی در دوازده ماهه منتهی به پایان اردیبهشت ماه سال 1401 مربوط به اضافه شدن اطلاعات خلاصه دفترکل دارایی ها و بدهی های بانک مهر اقتصاد به اطلاعات خلاصه دفترکل دارایی ها و بدهی های بانک سپه (به واسطه ادغام بانک های متعلق به نیروهای مسلح در بانک سپه) می باشد و فاقد آثار پولی است. به عبارت دیگر در صورت تعدیل اثرات پوشش آماری مذکور، رشد نقدینگی در پایان اردیبهشت ماه سال1401 نسبت به پایان اردیبهشت ماه سال 1400 معادل 34.7 درصد خواهد بود.
رشد پایه پولی در دوازده ماهه منتهی به اردیبهشت ماه سال 1400 به 30.5 درصد رسید. لازم به ذکر است پایه پولی در پایان اردیبهشت ماه سال 1401 (معادل 6432.1 هزار میلیارد ریال) نسبت به پایان سال 1400، رشدی معادل 6.5 درصد داشته که در مقایسه با رشد متغیر مذکور در دوره مشابه سال قبل (7.4 درصد) به میزان 0.9 واحد درصد کاهش یافته است.
2- اقدامات بانک مرکزی
? در اردیبهشت ماه 1400 با هدف مدیریت نقدینگی بازار بین بانکی ریالی، بانک مرکزی در تعامل با بانک ها اقدامات اعتباری زیر را انجام داد:
? انجام عملیات بازار باز طی چهار مرتبه حراج به ترتیب به ارزش 899.3 ، 899.6، 871.0 و 838.5 هزار میلیارد ریال مجموعاً به ارزش معاملاتی 3508.4 هزار میلیارد ریال در قالب توافق بازخرید با سررسیدهای 6، 7 و 8 روزه (مانده توافق بازخرید از محل عملیات بازار باز در پایان اردیبهشت ماه معادل 838.5 هزار میلیارد ریال بوده که در مقایسه با رقم پایان سال 1400 (945.0 هزار میلیارد ریال) به میزان 106.5 هزار میلیارد ریال کاهش داشته است).
? استفاده بانک ها از اعتبارگیری قاعده مند در نرخ سقف برای رفع نیازهای نقدینگی طی 9 روز جمعاً به ارزش معاملاتی 77.0 هزار میلیارد ریال (مانده اعتبارگیری قاعده مند در پایان اردیبهشت ماه صفر بوده است).
? کارگزاری این بانک از ابتدای سال جاری تا پایان اردیبهشت ماه، حراج اوراق مالی اسلامی برگزار نکرده است.
