در زندگی شهری امروز که تمام عبور و مرورها توسط وسایل نقلیه موتوری اعم از موتور سیکلت، خودرو سواری، کامیون و کامیونت صورت می‌گیرد، تصادف امری اجتناب ناپذیر است حال تصادف دو خودرو یا تصادف خودرو با عابر پیاده.
در برخی موارد 2 طرف در خصوص میزان خسارت وارده به توافق نمی‌رسند و در این صورت بر اساس قانون، شرکت بیمه مربوط به خاطی موظف است وسیله نقلیه خسارت دیده را در تعمیرگاه مجاز تعمیر کند.
در همین رابطه فارس سئوالی از اداره کل حقوقی قوه قضائیه مطرح شده کرده که چنانچه شرکت بیمه مذکور از انجام تعهدات خود استنکاف ورزد چه ضمانت اجرا یا ابزارهایی برای اجبار وی به انجام تعهدات وجود دارد؟
اداره کل حقوقی قوه قضائیه نیز اعلام کرده است که بر اساس ماده17 قانون بیمه اجباری مسئولیت مدنی، دارندگان وسایل نقلیه موتوری زمینی در مقابل اشخاص ثالث مصوب 1387 در حوادث رانندگی منجر به خسارت مالی، پرداخت خسارت به صورت نقدی و با توافق زیاندیده و شرکت بیمه مربوط صورت می‌گیرد. در صورت عدم توافق طرفین در خصوص میزان خسارت قابل پرداخت، شرکت بیمه موظف است وسیله نقلیه خسارت‌دیده را در تعمیرگاه مجاز و یا تعمیرگاهی که مورد قبول زیاندیده باشد تعمیر نموده و هزینه‌های تعمیر را تا سقف تعهدات مالی مندرج در بیمه‌نامه مذکور پرداخت نماید.
در تبصره این ماده از قانون آمده است: در صورتی که اختلاف از طرق مذکور حل و فصل نشود موضوع بدون رعایت تشریفات آئین دادرسی در کمیسیون حل اختلاف تخصصی مرکب از یک نفر قاضی با معرفی رئیس دادگستری محل یک نفر کارشناس بیمه با معرفی اتحادیه (سندیکای) بیمه‌گران ایران و تأیید بیمه مرکزی ایران و یک نفر کارشناس رسیدگی به تصادفات با معرفی پلیس راهنمایی و رانندگی نیروی انتظامی مورد رسیدگی قرار می‌گیرد و رأی این کمیسیون قطعی و ظرف بیست (20) روز قابل اعتراض در دادگاه‌های عمومی است. ضوابط مربوط به نحوه تشکیل این کمیسیون‌ها توسط وزارت دادگستری و با همکاری بیمه مرکزی ایران و نیروی انتظامی تهیه و به تصویب رئیس قوه قضائیه خواهد رسید.
رأی این کمیسیون رأی شبه قضایی و لازم الاجراست و بر اساس ماده 6 آیین نامه موضوع ماده 17 قانون اصلاح قانون بیمه اجباری مسئولیت مدنی دارندگان وسایل نقلیه موتوری زمینی در مقابل شخص ثالث، رأی کمیسیون در صورت عدم اعتراض طرفین در مهلت مقرر و یا در صورت اعتراض، بعد از رسیدگی توسط دادگاه عمومی صالح و ابلاغ حکم، لازم‌الاجرا است و بلافاصله توسط شرکت بیمه مربوط اجراء می‌گردد.
در ماده 9 این آیین نامه آمده است: نظارت بر حُسن اجرای این آئین‌نامه و عملکرد کمیسیون به عهده رئیس حوزه قضایی محل خواهد بود و گزارش سالیانه آن جهت اطلاع به رئیس قوه قضائیه، اعلام می‌گردد.
درباره ضمانت اجرای این قانون و ضمانت اجرای آن نیز بیمه مرکزی ایران با انجام اقدامات مقتضی نظیر جرایم نقدی می تواند به موضوع ورود کند.
در ماده 28 قانون مذکور آمده است: بیمه مرکزی ایران موظف است بر حُسن اجرا این قانون نظارت نماید و در صورت عدم اجراء مفاد آن از سوی هر یک از شرکت‌های بیمه، حسب مورد متخلف را به پرداخت جریمه نقدی حداکثر تا مبلغ ده برابر حداقل تعهدات بدنی موضوع ماده (4) این قانون ملزم نموده و یا با تأیید شورای عالی بیمه پروانه فعالیت شرکت مذکور را در یک یا چند رشته بیمه برای مدت حداکثر یک سال تعلیق نماید و یا با تأیید شورای عالی بیمه و تصویب مجمع عمومی بیمه مرکزی ایران پروانه فعالیت آن شرکت را در یک یا چند رشته بیمه به طور دائم لغو کند. جریمه موضوع این ماده به حساب صندوق تأمین خسارت‌های بدنی واریز خواهد شد.
سئوال مطرح شده از اداره کل حقوقی قوه قضائیه به شرح زیر است:
در خصوص کمیسیون ماده 17 قانون اصلاح بیمه اجباری مسئولیت مدنی دارندگان وسایل نقلیه موتوری زمینی در قبال اشخاص ثالث، آرائی که در کمیسیون مزبور صادر می‌گردد حسب قانون و آئین نامه اجرایی ماده 17 می‌بایست توسط شرکت بیمه اجرا گردد، لیکن شرکت بیمه به انحاء مختلف از اجرای آرا استنکاف می‌نماید.
متعاقبا مراتب استنکاف شرکت بیمه به بیمه مرکزی نیز اعلام که آن مرجع نیز در خصوص تخلف شرکت بیمه و پرداخت خسارت زیاندیده اقدامی نمی‌نماید، حال آیا در این مورد دادگاه می‌تواند اجرائیه صادر کند؟ و چنانچه راهکار دیگری جهت آراء کمیسیون و وصول خسارت زیان دیده وجود دارد بیان نمایند.
اداره کل حقوقی نیز در نظریه مشورتی آورده است:
کمیسیون موضوع ماده 17 قانون بیمه اجباری مسئولیت مدنی دارندگان وسایل نقلیه موتوری زمینی در مقابل اشخاص ثالث مصوب 1387، از جمله مراجع شبه قضایی محسوب می‌گردد و اجرای آرای آن منصرف از اجرای آرای مربوط به مراجع قضایی است و مطابق ماده 6 آیین نامه موضوع قانون فوق الذکر مصوب 1387.10.10 رئیس محترم قوه قضائیه، رای کمیسیون در صورت عدم اعتراض طرفین در مهلت مقرر و یا در صورت اعتراض بعد از رسیدگی توسط دادگاه عمومی صالح و ابلاغ حکم، لازم الاجراست و بلافاصله توسط شرکت بیمه مربوط باید به مورد اجرا درآید و مطابق ماده 9 آئین نامه مذکور، نظارت بر حسن اجرای این آئین نامه به عهده رئیس حوزه قضایی محل خواهد بود.
و نیز به موجب ماده 28 قانون فوق الذکر نظارت بر حسن اجرای قانون مزبور، به عهده بیمه مرکزی ایران است و در صورت تخطی شرکت‌های بیمه در این ماده ضمانت اجرای قانون مقرر شده است، بنابراین در صورتی که شرکت بیمه از اجرای رای لازم الاجرا خودداری ورزد به منظور احقاق حقوق اشخاص و حمایت از وضعیت حقوقی ایجاد شده و جلوگیری از نقض قانون، هر یک از مسئولین ذیربط (بیمه مرکزی و رئیس حوزه قضایی) در صورت اطلاع باید به وظایف قانونی و نظارتی خود عمل نمایند و چنانچه بیمه مرکزی در این خصوص قصوری داشته باشد مراتب از طریق نهادهای قانونی ناظر بر سازمان مذکور، نظیر سازمان بازرسی کل کشور و دیوان عدالت اداری قابل پیگیری است.
