به گزارش بانک و صنعت: بنابر تعریف سازمان ملل امنیت غذایی، دسترسی همه مردم به غذای کافی در تمام اوقات برای داشتن یک جسم سالم است. طبق این تعریف موجود بودن غذا، دسترسی به غذا و پایداری در دریافت غذا سه رکن اصلی امنیت غذایی است.
بر این اساس ستاد توسعه زیست فناوری برنامه ملی پیشنهادی جهش اقتصاد کشور از طریق فناوری های زیستی را با سه رویکرد «جهش تولید»، «سلامت و امنیت غذایی مردم و اقتصاد دانش بنیان» و «جلوگیری از خروج ارز» در قالب 33 برنامه آغاز کرد.
این برنامه ها با استفاده از توان بخش خصوصی انجام می شود به گونه ای که به گفته مصطفی قانعی دبیر ستاد توسعه زیست فناوری یکی از مهمترین اهدافی که در این برنامه دنبال می شود، افزایش 10 درصدی سهم اقتصاد زیستی از درآمد ناخالص ملی است.
برنامه نخست تولید داروها، حد واسط ها و مواد اولیه دارویی ارزبر با هدف تامین امنیت دارویی کشور و کاهش وابستگی به واردات طراحی شده و در این راستا 20 پروژه در حوزه تولید داروهای زیستی، 2 پروژه در زمینه توسعه پالایشگاه پلاسما، 40 پروژه در زمینه تولید مواد اولیه دارویی، 20 پروژه در زمینه مواد حد واسط دارویی و 10 پروژه برای تولید مواد جانبی دارویی تعریف شده است؛ پروژه هایی که در نهایت یک هزار میلیارد دلار ارزش افزوده برای کشور به همراه خواهد داشت.
با توجه به شیوع کرونا تولید واکسن های کرونا نیز در این برنامه گنجانده شد که طبق این برنامه و با همکاری بخش خصوصی 8 پروژه تولید واکسن کرونا با ارزآوری بالا و قابل توجه تعریف شد و قرار است تا سال جاری این پروژه ها به نتیجه برسد. همچنین ایجاد و راه اندازی مجتمع تولید واکسن نیز در برنامه گنجانده شده است که این کار هم تا سه سال دیگر به سرانجام می رسد. تولید 9 واکسن اولویت دار انسانی نیز پیگیری می شود.
تولید محصولات آرایشی و بهداشتی نیز از دیگر برنامه های ستاد است که قرار است در قالب 20 پروژه 600 میلیون دلاری اجرایی شود. تولید فرآورده های طبیعی، سنتی و مکمل نیز با اجرای 28 پروژه در حال پیگیری است که 130 میلیون دلار ارزش افزوده به کشور باز می گرداند. این ستاد در تلاش است تا زنجیره ارزش مواد صنعت دارویی را تکمیل کند.
امنیت غذایی یکی دیگر از برنامه های مهم ستاد توسعه زیست فناوری است. تامین این مقوله مهم در کشور با تعریف 16 برنامه اصلی است. تحقیق و توسعه مرغ لاین، تولید محصولات زیست دریا، تکثیر و اصلاح نژادهای برتر از دام های بومی کشور، تولید افزودنی ها و جایگزین های خوراک دام و طیور، تولید کودهای زیستی و زیست مهارگرها، تولید نهال های کشت بافتی و احیای باغات از جمله پروژه ها در راستای امنیت غذایی است.
این برنامه در صورت تامین منابع مالی مورد نیاز، توانایی افزودن بیش از 23 میلیارد دلار به درآمد ناخالص ملی را دارد.
در میان مواد غذایی مورد نیاز کشور، افزودنی غذا از جمله مواردی است که در راستای امنیت غذایی باید به آنها توجه شود که از آن جمله می توان به افزدنی های غذایی اشاره کرد که موادی شیمیایی و طبیعی هستند که با هدف بالا بردن کیفیت، رنگ، طعم، مزه و افزایش ماندگاری غذا در حین تولید، فرآوری، بسته بندی و انبارداری در صنایع غذایی و دارویی مورد استفاده قرار می گیرند.
نگهدارنده ها، آنتی اکسیدان ها، گیرنده های فلزی، امولسیفایرها، قوام دهنده ها، سفیدکننده ها، بافرها، قلیاها و اسیدها، رنگ ها، شــیرین کننده های غیرمغذی، مکمل ها و اسانس ها از جمله این محصولات به شمار می رود.
بازار ایـن محصـولات در کشور وارداتی است و سالیانه بیـش از 360 میلیـون دلار انواع مواد افزودنی بـه کشور وارد میشود، ولی با تشکیل شرکت های دانش بنیان، در حال حاضر 30 شرکت بـه تولیـد ایـن محصـولات مشـغول هستند کـه در صـورت تسهیل شرایط کسب و کار و دریافت حمایت های مـادی و معنوی، این شرکت ها قادر خواهند بود که بخش مهمی از نیاز صنایع غذایی داخلی را به این محصولات مرتفع کنند.
در این راستا با حمایت ستاد توسعه زیست فناوری، 7 ماده مهم و راهبردی در حـوزه افرودنی های غذایی بـه تولیـد می رسد.
زانتان گام
"زانتان گام" نوعی صمغ است که در صنایـع غذایی و صنعت تولید دارو کاربردهای زیادی دارد. این صمغ از قندهایی چون گلوکز، مانوز و ترکیبی به نام دی گلوکورونیک اسـید تشکیل شده و به عنوان یک قند برون سلولی شـناخته می شود.
ایـن ماده به عنوان یک عامل غلیظ و تثبیت کننده غذایی به کار می رود، طعم، قوام، ماندگاری و بافت مواد غذایی را افزایش می دهد و به فرآورده های غذایی کمک می کند تـا در دما و سطوح مختلف مقاومت کنند و پایداری بهتری داشته باشند.
این محصول قرار است با حمایت های ستاد توسعه زیستفناوری طی 5 سال با ارزش افـزوده 2 میلیـون دلار بـه تولید برسد.
صمغ گوار
صمغ گوار یا آدامس گوار که به نام "گوارگام" نیز شناخته می شود، صمغی است که از نوعی حبوبات به نام "لوبیای گوار" به دست می آید و در صنعت مواد غذایی به عنوان افزودنی خوراکی از آن اسـتفاده می شود.
این صمغ در بسیاری از مواد غذایی فرآوری شده به عنوان تغلیظ کننـده به کار می رود؛ چرا که قابل حل و جذب در آب اسـت.
این ماده، ژلی را ایجاد می کند که چسبندگی و غلظت مواد غذایی را افزایش می دهد. این محصـول بـا حمایت های صورت گرفته در حال تولید است و یک میلیون دلار ارزش افزوده برای کشور دارد.
مقرر شده است که این کار در یک همکاری 5 ساله به نتیجه برسد.
صمغ کاراگینان
این صمغ نیــز که در حال تولید است، محصولی است که از جلبک دریایی قرمز استخراج می شود. انــواع مختلفــی از این صمغ وجود دارد کــه در پخت و پز مورد استفاده قرار می گیرد. گونه کاپا کاراگینــان بیشــتر در خمیر و کره استفاده می شود تا حالت ژل های طبیعی ایجاد شود.
عصـاره ژلاتینی که از گونه ای جلبک دریایی به نام خزه ایرلندی گرفته می شود، صدها سال است که به عنوان افزودنی های مواد غذایی استفاده می شود.
تولید این محصول ارزش افزوده یک میلیون دلاری برای کشور به همراه دارد و برنامه ریزی شده است که طی 5 سال به بازار عرضه شود.
الکتوز دارویی و غذایی
الکتوزهای دارویی و غذایی محصـول دیگـری اسـت کـه بـه همـت یکی از شـرکت های دانش بنیان در حال تولید است.
ماندگاری طولانی، طعم شیرین، مقرون به صرفه و دسترسی آسان و گسـترده از جمله ویژگی هایی هستند که استفاده از این ماده را در صنایع مختلـف توجیـه پذیـر می کند.
علاوه بر این، الکتوز به راحتی با بسیاری از مواد قابل ترکیب است و به همین دلیل این ماده معمولا به عنوان یک نوع افزودنی خوراکی و به عنوان کپسول های دارویی مورد استفاده قرار می گیرد.
هدف اصلی از کاربرد این ماده، اضافه کردن طعم شیرین به محصول نهایی و یا تثبیت عناصر مخلـوط شـده در محصول مانند روغن و آب است.
علاوه بر این، خوراک دام نیز حاوی این ماده است. این محصول دارای ارزش افزوده 10 میلیون دلاری است.
آنتی اکسیدان غذایی
غذاهای حاوی آنتی اکسیدان به عنوان غذاهای ضد التهاب شناخته می شوند. پایین آمدن سطح آنتی اکســیدان در بــدن منجر به پیری زودرس، شکل گیری سلول های آسیب دیده یـا جهش یافته، نسج و بافت آسیب دیده، فعال شدن ژن های معیوب در DNA و افزایش فشار بر سیستم ایمنی بدن می شود.
آنتی اکسیدان به هر ماده ای گفته می شود که بتوانند فرآیند اکسیداسیون را مهار کنند.
کاهش ریسک ابتلا به سرطان، افزایش سم زدایی در بدن، افزایش طول عمر، جلوگیری از بیماری های قلبی و سکته و کاهش مشکلات شناختی مانند زوال عقل از جمله مزایای استفاده از این ماده حیات بخش است.
این ماده غذایی 17 میلیون دلار ارزش افزوده دارد که در قالب 5 پـروژه در کشور در حال تولید است.
استفاده از روش های سنتزی برای تهیه ماده وانیلین خوراکی
با توجه به گستردگی استفاده از ماده وانیلین خوراکی در کشور، تولید این محصول نیز یکی از اولویت های ستاد توسعه زیست فناوری است. در این پروژه قرار است تولید این محصول به صورت سنتزی باشد.
هدف از استفاده این روش در تولید وانیلین، دستیابی به این ماده به شکل طبیعی از منابع گیاهی و زیست تبدیلی میکروبی است.
این پروژه 10 میلیـون دلار ارزش افزوده دارد و قرار است طی 5 سال به نتیجه برسد
تولید افزودنی های غذایی
تولید این مواد که 10 میلیون دلار ارزش افـزوده بـه کشور تزریق می کند، در قالب 50 پروژه تعریف شده است.
در این پروژه ها مقرر شده است که انواع افزودنی های غذایی در کشـور با استفاده از توان دانشی و تخصصی داخلی به تولید برسند.
