بانکداری اسلامی مفهومی فراتر از بانکداری بدون ربا است

به گزارش پایگاه تحلیلی خبری بانک و صنعت به نقل از روابط عمومی بانک مهر اقتصاد، دکتر غلامحسن تقی نتاج در همایش ملی «اقتصاد مقاومتی؛ چالش‌ها و راهکارهای پیش رو» که در راستای ریشه‌یابی معضلات اقتصادی کشور در ایلام برگزار شد، با اشاره به قانون عملیات بانکی بدون ربا مصوب سال 1362 اظهار داشت: از آن تاریخ بانکداری بدون ربا به عنوان بانکداری اسلامی معرفی شد و تقسیم سود و زیان حاصل از معامله و پرهیز از پرداخت ربا یا همان بهره پول را به عنوان مهم‌ترین اصل در بانکداری اسلامی قرار دادند.

مدیر عامل بانک مهر اقتصاد با تاکید بر این اصل که در دین مبین اسلام ربا (بهره) تاکیداً حرام اعلام شده، اظهار داشت: سایر درآمدهای سرمایه ممنوع نیست و به عبارت بهتر حتی پیش‌شرط برای انتفاع از اصل سرمایه و بدهی به عنوان شرط ضمن قرارداد بلا مانع است.

ایشان با بیان اینکه بر اساس اصول اسلامی شیوه اجرایی و بکارگیری سرمایه در یک پروژه و موارد ایجاد شغل از اهمیت ویژه¬ای برخوردار است، یادآور شد: مقبولیت کار و کسب درآمد همراه با ریسک موجب می‌شود تا فعالیت‌های مالی در اسلام، دارایی‌های واقعی را با ارزش افزوده همراه کند.

دکتر نتاج با تاکید مجدد بر اینکه در شرایط کنونی هدفگذاری نظام بانکی کشور بر این اصل قرار دارد که ربا از بانکداری حذف شود، متذکر شد: باید دقت شود که بانکداری اسلامی مفهومی فراتر از بانکداری بدون ربا است اما در حال حاضر به ناچار از نظام بانکداری رایج در دنیا استفاده می کنیم که باید ربا را از آن حذف کرده و به عنوان بانکداری اسلامی معرفی کنیم.

مدیر عامل بانک مهر اقتصاد با بیان اینکه بانکداری اسلامی با مدیریت دارایی موجب افزایش درآمد عمومی می شود، تصریح کرد:  تقسیم ریسک و مدیریت بر آن برای دستیابی به حاکمیت مشارکت و همکاری در انجام پروژه‌ها یکی از اهداف بانکداری اسلامی است.

وی به نظام بانکی رایج در دنیا اشاره کرد و اظهار داشت: در نظام بانکی رایج در کشور گاهی اوقات مبادله پول با پول صورت می گیرد، درحالی که اگر به اقتصاد کشورهای توسعه یافته توجه کنیم خواهیم دید که بانک ها پس از جذب نقدینگی در دوره های بلند مدت  نسبت به سوقِ آن به سوی بازار سرمایه اقدام می کنند و در تحقق اقتصاد مقاومتی باید به این نکته نیز توجه شود.

دکتر نتاج ادامه داد: اکنون بانک ها و موسسات مالی و اعتباری بیشتر نقش واسطه گری در مبادله پول را ایفا می کنند و بیشتر روی سپرده های کوتاه مدت و بکارگیری آن در حوزه های بازرگانی کار می شود که این مهم شاید در کوتاه مدت برای بانک ها و موسسات سود آور باشد اما این کار علاوه بر این که اقتصاد را با آسیب های جدی مواجه می کند، در راستای عملیاتی کردن اقتصاد مقاومتی نیز نیست در حالی که اگر بتوانیم در جذب نقدینگی و ماندگاری آن در دوره های دراز مدت موفق عمل کنیم، می توانیم با سرمایه گذاری در بخش تولید زمینه شکوفایی اقتصاد داخلی را فراهم آوریم.

وی با اشاره به اینکه در نظام بانکداری اسلامی، مبادله پول با پول جای خود را به عقود مشارکتی و عقود مبادله ای می دهد، اظهار داشت: بیش از 90 درصد فعالیت های بانکی کشور در قالب عقود مبادله ای و عقود مشارکتی صورت می گیرد و فقط 10 درصد آن در قالب عقود قرض الحسنه انجام می پذیرد.

دکتر نتاج با تاکید بر اینکه در بانکداری اسلامی سپرده گذاران و سهامداران در عرض هم قرار دارند، خاطر نشان کرد: مدیریتی که در یک بانک اسلامی مشغول فعالیت است، باید همان حق و حقوقی که برای سهامداران منظور می کند را برای سپرده گذاران در نظر گیرد، چرا که منابع بانک توسط این دو دسته به صورت مشاع تامین می شود؛ بنابراین سود حاصل از بکارگیری این منابع مشترک باید به صورت منصفانه میان سهامدار و سپرده گذار تقسیم شود.

وی با تاکید بر اینکه نظام بانکداری اسلامی ریشه در ایدئولوژی و ارزش های اعتقادی اسلامی دارد، اظهار داشت: در نظام بانکداری اسلامی با جذب وجوه نقدی قابل سرمایه گذاری، سپرده گذار و وام گیرنده در سود و زیان حاصل از معامله شریک می شوند.

مدیر عامل بانک مهر اقتصاد تصریح کرد: پژوهش ها نشان می دهند که پس از رکود اقتصادی سال 2000، بانک هایی که از اصول رایج بانکداری اسلامی بهره می بردند، کمتر درگیر بحران رکود شدند.

ایشان با اشاره به موانع و چالش های پیش روی  بانکداری اسلامی و بانکداری بدون ربا اظهار داشت: وجود برخی اختلاف نظرها میان صاحب نظران در خصوص مبانی نظری بانکداری اسلامی، برخی ابهام ها و ایرادهای موجود در عقود اسلامی، وجود عدم تقارن اطلاعات و لزوم کنترل و نظارت های لازم در بانکداری اسلامی، ضعف آموزش های لازم برای شناخت کامل ابعاد بانکداری اسلامی را می توان از جمله موارد قابل بحث و فقدان ضمانت اجرایی برای رعایت قوانین بانکداری اسلامی عنوان کرد.

وی همچنین عدم استفاده از ظرفیت های موجود در قانون عملیات بانکداری اسلامی، فقدان اعتقاد و باور کافی نسبت به اجرای عملیات بانکداری اسلامی، الزامات قانونی، لزوم رعایت حقوق سهامداران و سپرده گذاران در بانک های اسلامی، کاستی های سیستم حسابداری در عملیات بانکی اسلامی، مشخص کردن وضعیت سرمایه پایه بانک ها، پرداخت تسهیلات تکلیفی، عدم ایجاد رقابت سالم و منطقی بین بانک ها، از بین بردن نگاه دستوری به نرخ های سود و افزایش سرمایه بانک های کشور را در این حوزه ضروری عنوان کرد.

دکتر نتاج همچنین اجرای مسایل شرعی و نظارت دقیق و مستمر، ایجاد بسترهای لازم به منظور عملیاتی شدن اقتصاد به عنوان یکی از ارکان اقتصاد مقاومتی، تقویت و حمایت از بانکداری خصوصی، خصوصی سازی بانک های دولتی و کاهش تصدی گری دولت، حمایت از اقشار آسیب پذیر و دخالت دادن آنان در  روند توسعه اقتصادی کشور، تاکید بر آموزش پس از اعطای تسهیلات و تفکیک گروه های وام گیرنده، تخصیص بهینه منابع به پروژه های کاراتر را از مهم ترین راهکارهای رسیدن به اقتصاد مقاومتی برشمرد.

ایشان در پایان سخنان خود، ارکان اقتصاد مقاومتی را استفاده از همه‌‌ ظرفیت هاى دولتى و مردمى، حمایت از تولید ملى، مدیریت منابع ارزى، مدیریت مصرف عنوان کرد و افزود: اقتصاد مقاومتی به معنی تشخیص حوزه‌های فشار و تلاش برای کنترل و بی‌اثر کردن تاثیر آن ها و در شرایط آرمانی تبدیل چنین فشارهایی به فرصت است.