به گزارش بانک و صنعت به نقل از پست بانک ایران، تلاش هم جانبه برای گسترش کمی و کیفی خدمات بانکی در مناطق روستایی به عمل آورده است. این خدمات به چند گونه تقسیم می شوند. نوع اول خدمات دسترسی به زیرساخت های بانکی است که ابعاد کمی شمول مالی را پوشش می دهد. باجه های بانکی روستایی، دستگاه ها و درگاه های بانکداری الکترونیکی در این گروه قرار دارند. حدود 6 هزار باجه بانکی در این مناطق فعالیت دارند. 8 میلیون نفر از جمعیت حدود 21 میلیونی روستایی تحت پوشش مستقیم خدمات باجه های بانکی روستایی قرار دارند. افزون بر این، امکان استفاده از خدمات بانکی برای 85 درصد جمعیت روستایی میسر است. از این رهگذر حدود 10 میلیون نفر در پست بانک ایران دارای حساب بانکی هستند (ضریب شمول مالی). در مناطق روستایی به ازای هر 100 هزار نفر، 38 باجه بانکی روستایی، 18 دستگاه خودپرداز، 59 کارمند، 36 پایانه شعب، 454 پایانه فروش در دسترس است. شواهد نشان می دهد متوسط سرانه استفاده از اسکناس در مناطق روستایی بیش از مناطق شهری است. در این میان، فراهم کردن دسترسی بنگاه های اقتصادی به ابزارهای الکترونیکی در این مناطق نقش مهمی در کاهش تقاضای اسکناس، تسهیل و کاهش هزینه مبادله و ورود نقدینگی به نظام بانکی دارد. پست بانک ایران برای بیش از 68 هزار بنگاه پایانه فروش را فراهم کرده است.
گروه دوم خدمات شامل تعمیق خدمات مالی در مناطق روستایی است. اکنون 34 نوع خدمت بانکی در زمینه های مختلف به مردم ارائه می شود و برنامه ریزی شده این خدمات افزایش یابد. با توجه به تنوع خدمات بانکی و مالی، گسترش دایره خدمات در دستور کار جدی این بانک است. هر مشتری این بانک در مناطق روستایی سالانه 44 تراکنش بانکی انجام می دهد. هزینه های ثابت زیادی برای فراهم کردن زیرساخت های بانکی انجام شده و زمینه برای ارائه خدمات در قالب فعالیت های مشترک با بانک ها و سایر فعالان مالی (تحت عنوان بانکداری عاملی) فراهم است. پست بانک ایران این همکاری را در مناطق روستایی آغار کرده و گسترش خواهد داد. این نوع همکاری و رفاقت اقتصادی به جای رقابت اقتصادی می تواند منافع برای همه بازیگران در پی داشته باشد و آسیب ها و کاستی های رقابت مخرب را برای اقتصاد ملی کاهش دهد.
نوع سوم خدمات فراهم کردن فرصت های شغلی و درآمد پایدار در مناطق روستایی است. باجه های بانکی روستایی کانون ارائه خدمات هستند. سه نوع وام ها و تسهیلات به مردم و فعالان اقتصادی در این نواحی پرداخت می شود، از مسیر رایج بانکی، وام اشتغال پایدار و به اقشار آسیب پذیر به 167 هزار شخص از مسیر رایج بانکی، 23 هزار شخص اشتغال پایدار روستایی و 73/1 میلیون نفر اقشار آسیب پذیر تسهیلات با شرایط مختلف پرداخت شده است. درمجموع به حدود 2 میلیون نفر وام پرداخت شده که حدود 15 درصد مشتریان بانک را پوشش می دهد.
این فعالیت ها آثار و پیامدهای مهمی را در این مناطق به دنبال داشته است. پست بانک ایران پژوهش هایی را برای سنجش و ارزیابی آثار خدمات بانکی در خدمات روستایی انجام داده است. اکنون حدود 9 هزار نفر در باجه های بانکی روستایی به ارائه خدمات بانکی اشتغال دارند و تسهیلات پرداختی 43 هزار فرصت شغلی فراهم کرده است. دسترسی سهل و آسان در این مناطق باعث صرفه جویی ساعات نیروی کار شده که هزینه فرصت آن حدود 5 هزار میلیارد ریال است. گسترش دامنه دسترسی به خدمات بانکی در این مناطق باعث کاهش ترددها و سفرها شده و به دنبال آن مصرف سوخت کاهش یافته که بیش از 125 هزار میلیارد ریال صرفه جویی اقتصادی از این ناحیه داشته است. کاهش آلاینده ها یکی از آثار مهم اجتماعی شمول مالی بوده است که حدود 624 میلیارد ریال برآورد می شود. بر این اساس، فعالیت های بانکی بر تولید، کاهش فقر، همگرایی اقتصادی منطقه ای، افزایش پس انداز و رفاه روستائیان و بهبود محیط زیست کمک قابل توجهی کرده است و برخی آثار اقتصادی و اجتماعی آن در بلندمدت بیشتر آشکار خواهد شد.
با توجه به این که اصلاح قوانین و مقررات نظام تامین مالی و جهت دهی منابع بانکی به سمت تولید و حمایت از بنگاه های اقتصادی به همراه تحول در بازار سرمایه در برنامه پیشنهادی وزیر امور اقتصادی و دارائی مورد توجه جدی قرار گرفته است بی تردید با فراهم شدن بسترهای قانونی و با توجه به برنامه راهبردی پنج ساله و برنامه های عملیاتی سالیانه این بانک، پست بانک ایران با گسترش تامین مالی خرد و ارائه خدمات مالی متنوع در مناطق روستایی و کم برخوردار می تواند نقش پیشران را در گسترش شمول خدمات مالی و بانکی داشته باشد و زمینه را برای جذب نقدینگی در این مناطق و تزریق آن به تولید و فعالیت های اقتصادی مولد در مناطق روستایی فراهم نماید. با چنین رویکردی سهم اقتصاد روستایی از تولید ناخالص داخلی، رشد اقتصادی و اشتغال بهبود خواهد یافت.
