به گزارش پایگاه تحلیلی خبری بانک و صنعت، افزون بر یک قرن است که چرخ اقتصاد ما بر محور نفت می‌گردد. هفت دهه از این تاریخ پرفراز و نشیب مقطع طولانی حضور خارجی‌ها، سیطره آنان بر سرنوشت این صنعت، دخالت در نحوه بهره‌برداری از مزیت اصلی اقتصاد کشور و در یک کلام نقض استقلال سیاسی و اقتصادی ایران، بوده است. بی تردید پیروزی انقلاب اسلامی پایانی بر 70 سال کشمکش ایرانیان با شرکت‌های وارث قراردادهای استعماری نفت و آغاز راهبری صنعت به دست نیروهای ایرانی بود؛ اما در چهار دهه گذشته با وجود موفقیت‌های کم نظیر، با چالش‌هایی پرشمار نیز روبه‌رو بوده‌ایم. در مقطعی، خلاء کارشناسی ناشی از خروج متخصصان خارجی، در دوره‌ای طولانی تر، جنگ تحمیلی و در همه سال‌های پس از انقلاب، تحریم‌های ظالمانه، مهمترین گردنه‌ها و گلوگاه‌های صنعت نفت در مسیر خوداتکایی بوده که عبور از آنها با تلاش و تدبیر میسر شده است.
افرادی که از فرآیند تولید و نحوه اکتشاف و استخراج نفت اطلاع کافی دارند، به‌خوبی واقف هستند که افزون بر این‌ها، یک چالش اجتناب ناپذیر دیگر نیز فراروی بخش بالادستی صنعت نفت وجود دارد و آن تغییر شرایط تولید از میدان‌ها در دوره میانسالی و کهنسالی است. کاهش فشار مخازن در پایان دوره برداشت اولیه، نمکی شدن چاه‌ها و پیچیده شدن مراحل فرآورش نفت خام، ضرورت حفاری چاه‌های بیشتر و اعمال برنامه‌های ازدیاد برداشت برای جبران کاهش طبیعی مخازن را اجتناب ناپذیر می سازد؛ به عبارتی پایان دوره استخراج آسان، از ویژگی های تولید در دهه های اخیر است. براین اساس در سال های اخیر رویکرد پروژه‌ها و طرح‌های عمده مرتبط با تولید و سیاست های اتخاذ شده برای اعمال مدیریت درست بر میدان‌های نفتی، عمدتاٌ با هدف عبور از این چالش، با وجود کمبود نقدینگی و تاثیر تحریم‌ها و قدمت تاسیسات بوده است.
با نگاهی به عملکرد و دستاوردهای این شرکت در سال 96 و بررسی نحوه مواجهه با این چالش ها، در می‌یابیم که سال 1396 به جهاتی، سالی استثنایی برای شرکت ملی مناطق نفت خیز جنوب بوده است؛ از این جهت که این شرکت افزون بر تلاش و تکاپو برای اجرای مأموریت اصلی خود یعنی تأمین نفت خام مورد نیاز برای صادرات و تحویل به پالایشگاه های داخلی، تأمین و تحویل خوراک مجتمع های پتروشیمی واقع در استان خوزستان، به اجرای توأمان پروژه‌های بزرگ پشتیبانی از تولید، توسعه ساخت داخل، تعمیر و نگهداری تأسیسات، آموزش و توسعه منابع انسانی، پژوهش و فناوری و ایمنی و محیط زیست، که در هر کدام دستاوردهای کم نظیری داشته و رکوردهای جدیدی به ثبت رسانده است، در زمینه توسعه میدان‌های نفت و گاز و نوسازی تأسیسات روسطحی نیز طرح‌های جدیدی تعریف و اجرایی شده است. درباره تولید نفت خام، با اجرای برنامه‌های حفاری چاه‌های توسعه‌ای، تعمیری و ترمیمی، تعمیر و نگهداری تاسیسات و خطوط لوله و راه اندازی پروژه‌های نمکزدایی، جبران کاهش طبیعی تولید از مخازن و پایداری تولید در چارچوب برنامه ابلاغی شرکت ملی نفت ایران را در پی داشته است.
در نیمه دوم این سال شرکت ملی مناطق نفتخیز جنوب با حادثه فوران و آتش چاه رگ سفید 147 مواجه گردید که با دستور وزیر محترم نفت و حضور حماسی مدیران، کارشناسان و نیروهای متعهد عملیاتی، با موفقیتی کم نظیر مهار شد و ضمن ثبت چند رکورد در زمینه فراهم کردن مقدمات و تمهیدات مهار چاه، فرصتی برای نمایش توانمندی متخصصان ایرانی در عرصه‌ای جهانی فراهم شد.
سال 96 از حیث اجرا و تکمیل پروژه‌های پشتیبانی از تولید، با موفقیت چشمگیر همراه بود. این شرکت در کنار افتتاح ده‌ها پروژه بزرگ و کوچک، 8 پروژه بزرگ نمکزدایی را با ظرفیت فرآورش 680 هزار بشکه در روز به سرانجام رساند که افزایش کمی و کیفی تولید نفت خام را در پی داشته، از کاهش خیره‌کننده تولید در میان مدت جلوگیری کرد.
درباره توسعه میدان‌ها، طرح قرارداد توسعه چهار میدان رگ سفید، پارسی، شادگان و کرنج پس از مذاکرات مفصل و امضای تفاهم‌نامه با شرکت‌های داخلی و خارجی، مهلت تحویل پیشنهادهای نهایی با درخواست برخی شرکت‌ها تمدید شد و امضای نخستین قرارداد که پیش بینی می‌شد در اسفندماه 96 انجام شود به اوایل سال جاری موکول شد؛ امیدواریم به‌زودی شاهد امضای قرارداد نهایی با شرکت‌های واجد شرایط باشیم.
از دیگر سو، این شرکت برنامه توسعه 27 مخزن در چارچوب الگوی جدید قراردادی عملیات محور (Job Based) و قراردادهای EPCF و EPDF پی گرفته و طی سال‌های 1397 و 1398 با سرمایه‌گذاری بیش از 4,37 میلیارد دلاری، افزایش 340 هزار بشکه ای تولید نفت را هدف‌گذاری کرده است که مقدمات آن در سال گذشته انجام شده و در مرحله نهایی شدن است.
یکی از مهمترین اقدام‌های شرکت ملی مناطق نفتخیزجنوب در سال 97 اجرای برنامه برون‌سپاری تعمیرات و نگهداری تأسیسات جدید فرآورشی به بخش خصوصی و شرکت‌های واجد شرایط است که آگهی مناقصه آن در ماه پایانی سال گذشته منتشر و هم اکنون در مرحله شناسایی پیمانکار است. از آنجا که در این طرح کلیه امور تعمیر، نگهداری، خدمات پشتیبانی و ایمنی و به عبارتی فرایند کامل تولید در واحدهای فرآورشی به بخش خصوصی واگذار می‌شود، بدون شک در زمینه ایجاد اشتغال و رونق کسب و کار در مناطق پیرامونی تأسیسات نیز تاثیری به‌سزا در پی خواهد داشت.
در حوزه ساخت داخل، مناطق نفتخیز جنوب در سال 96 شاهد به ثمر نشستن برخی از پروژه‌های بومی سازی کالاهای راهبردی و پرمصرف از جمله دانش فنی و ساخت مته حفاری دندانه ای، پمپ های فرآیندی چند مرحله‌ای (BB3)، روتور کامل کمپرسور گازی سولار C16، پمپ‌های میله‌ای مکشی SRP و روتور کامل پمپ دیوید براون بودیم که در قالب 10 خانواده کالای اساسی و پرمصرف تعیین شده از سوی وزارت نفت طراحی و بومی سازی شده اند. بدون شک در سالی که از سوی مقام معظم رهبری، به نام «حمایت از کالای ایرانی» مزین شده، این برنامه‌ها با تلاش و تعهدی دوچندان پیگیری شده و بومی کردن دیگر اقلام پرمصرف با هدف عبور از تهدید به تحریم، تسریع در راه اندازی پروژه‌ها و کمک به اشتغال مولد در دستور کار خواهد بود.
به عنوان حسن ختام این مطلب لازم است یادآور کنم توجه به نیروی انسانی به عنوان مهمترین رکن سازمان، پیگیری بهبود وضع معیشت و ترمیم حقوق بخشی از کارکنان که از پارسال از سوی مقام عالی وزارت نفت کلید خورده و این شرکت نیز پیشنهادهای خود را در قالب طرحی مدون به شرکت ملی نفت ایران اعلام داشته است، یکی از اولویت‌های اصلی مدیریت بوده است که امیدواریم در نیمه نخست امسال به نتایجی مطلوب و خرسندکننده منجر شود.
بیژن عالی‌پور
مدیر عامل شرکت ملی مناطق نفتخیز جنوب
