در حال حاضر از میزان 3 هزار میلیارد تومان سرمایه اولیه این صندوق تنها 2700 میلیارد تومان آن محقق شده است. اینکه در قانون بودجه سال 1400 چه میزان سرمایه به این صندوق تزریق خواهد شد، هنوز مشخص نیست؛ ولی زمزمه هایی از تصویب اعتبارات هزار تا 1200 میلیاردی سرمایه این صندوق از سوی مجلس شورای اسلامی شنیده می شود که باید منتظر بود که نتیجه مذاکرات در این زمینه چه خواهد شد.
علاوه بر آن قصه اختصاص نیم درصد از منابع بودجه عمومی به این صندوق همانند حکایت اختصاص یک درصد از اعتبارات دستگاه های اجرایی به بخش پژوهش هیچ گاه محقق نشده است.
با این میزان اعتبارات صندوق نوآوری و شکوفایی خدمات متنوعی را در حوزه "تسهیلات"، "ضمانت نامه"، "توانمندسازی" و "سرمایه گذاری" در سند حمایتی خود تعریف کرد تا بر اساس آن خدمات مختلفی را به شرکت های دانش بنیان ارائه دهد. تاکنون این صندوق 5358 میلیارد تومان تسهیلات به شرکت های دانش بنیان پرداخت کرده است:
| سال |
میزات تسهیلات اعطا شده |
تعداد تسهیلات |
| 1393 |
36 میلیارد تومان |
133 |
| 1394 |
255 میلیارد تومان |
425 |
| 1395 |
409 میلیارد تومان |
622 |
| 1396 |
241 میلیارد تومان |
464 |
| 1397 |
398 میلیارد تومان |
394 |
| 1398 |
2876 میلیارد تومان |
1216 |
| 1399 |
5358 میلیارد تومان |
2600 |
تنوع تامین مالی و تشکیل صندوق های ملی
ماموریت اصلی صندوق نوآوری و شکوفایی حمایت و توانمندسازی شرکت های دانش بنیان هستند که دانش بنیانی آنها از سوی کارگروه ارزیابی شرکت ها و موسسات دانش بنیان معاونت علمی و فناوری ریاست جمهوری احراز شده است. ولی با توسعه اکوسیستم نوآوری و فناوری، خانواده های جدیدی به دانش بنیان ها با عناوین "تیم ها و شرکت های استارت آپی" و "شرکت های خلاق" اضافه شد که این خانواده جدید دیگر در زیر چتر حمایتی صندوق نوآوری قرار نمی گیرند؛ از این رو به منظور فراهم کردن زمینه لازم برای سرمایه گذاری و مشارکت بخش خصوصی در امر پژوهش و فناوری در ماده 100 برنامه سوم توسعه اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی جمهوری اسلامی ایران به دولت اجازه داده شد تا در تأسیس صندوق های غیر دولتی پژوهش و فناوری مشارکت کند و این دستمایه فعالیت جدید این صندوق برای توسعه صندوق های پژوهش و فناوری با هدف حمایت از تیم های فناور شد.
کمیسیون ماده 100 در فاصله سال های 1382 تا 1393 در مجموع، 13 جلسه در محل دبیرخانه (وزارت علوم، تحقیقات و فناوری) برگزار کرد و به 18 صندوق پژوهش و فناوری مجوز تاسیس و فعالیت داد.
"تسریع در فرایند تبدیل ایده به ثروت و جلوگیری از بوروکراسی معمول"، "ایجاد زمینه مشارکت و سرمایه گذاری بخش غیردولتی در حوزه فناوری و نوآوری"، "کمک به تجاری سازی دستاوردهای فناوری" و "جبران عدم تمایل نهادهای مالی سنتی برای تامین مالی حوزه فناوری و نوآوری به دلیل ریسک بالا" از ضرورت های ایجاد صندوق های پژوهش و فناوری تعیین شده است.
صندوق های پژوهش و فناوری نهـاد مالی حوزه علـم و فناوری که دارای شـخصیت حقوقـی غیردولتی (سهامی خاص) و دارای اسـتقلال مالی هستند، بر اساس اساسنامه مصوب هیات وزیران فعالیت می کنند. فعالیت های اصلی این صندوق ها شامل اعطای انواع تسـهیلات (وام)، ضمانت نامه، سرمایه گذاری خطرپذیر و عاملیت) کارگزاری برای طرح های پژوهشی، فنــاوری، نوآوری، شرکت های دانش بنیان و خلاق و تجاری سازی نتایـج پژوهش ها است.
بر اساس برنامه ریزی صندوق نوآوری با تاکید بر تجهیز هر استان با یک صندوق پژوهش و فناوری در حال حاضر در 31 استان کشور یک صندوق پژوهش و فناوری ایجاد شد، به گونه ای که تا مرداد ماه سال 1392 در 8 استان، تا آذر سال 1397 در 13 استان و تا بهمن 1399 در 31 استان صندوق های پژوهش و فناوری تاسیس شدند.
علاوه بر آن، بـا توجـه بـه توسـعه فناوری هـای نوظهـور در کشـور و ریسـک بـالای مترتـب بـر تامیـن مالـی ایـن حـوزه، ضـرورت ایجـاد نهادهـای مالـی تخصصـی علـم و فنـاوری ضرورتـی اجتنـاب ناپذیـر بود؛ از این رو نهـاد تامیـن مالـی تخصصـی در برخی حـوزه ها ضـروری بود و بر این اساس کارگـروه صندوق های پژوهش و فناوری نسـبت بـه سیاسـتگذاری در جهـت توسـعه صنـدوق هـای فنـاوری محـور و مسـاله محـور اقـدام کرد.
"سلامت تهران"، "صنایع خلاق"، "صنایع فرهنگی سپهر"، "کشاورزی"، "نوآفرین (ICT)"، "صنعت نفت"، "نوآوری اجتماعی"، "صنعت برق و انرژی"، "تجهیزات پزشکی"، "نانو"، "پرشین دارو"، "سلامت ثامن"، "مواد پیشرفته و انرژی"، "صنعت دفاعی" و "صنعت ماشین سازی" از جمله حوزه هایی هستند که صندوق های تخصصی در آنها راه اندازی شده است.
در کنار این دو نهاد مالی، نوع دیگری از صندوق های مالی در قالب صندوق های ملی در حال شکل گیری است که نمونه آن مصوبه جدید شورای عالی علوم، تحقیقات و فناوری در زمینه راه اندازی صندوقی برای حمایت از پایان نامه های تقاضا محور است که اگر قرار است نهاد مالی برای حمایت از بخش تحقیقات و فناوری و نوآوری در کشور راه اندازی شود، در زیر یک چتر واحد باشد تا حمایت ها در سمت و سوی مشخصی ارائه شود.
از سوی دیگر با توجه به شرایط اقتصادی کشور و عدم تخصیص منابع مالی مورد نیاز صندوق نوآوری و شکوفایی بهتر است در گام نخست نسبت به تامین مالی مهمترین نهاد مالی کشور یعنی صندوق نوآوری اقدام شود تا اینکه صندوق های متعدد مالی ایجاد شود.
طرح های اثربخشی که با حمایت صندوق نوآوری توسعه یافتند
از میان مجموعه فناوری هایی که با حمایت صندوق نوآوری توسعه یافتند، 45 عنوان طرح اثربخش را بـا توجه بـه معیارهایی چـون اثـرات اقتصادی، اشـتغال زایی، صرفـه جویـی ارزی، افزایـش صـادرات، رشـد فـروش، کمـک به حل مسـائل اساسـی در یکی از حوزه های راهبـردی و برخـوردار از یکی از ویژگی های خاص چون سـاخت بار اول، ارتقای تاب آوری ملی، سرریز و تعمیق فنـاوری، ظرفیت صادراتی و فناوری آینده می توان یافت.
این طرح ها بـا توجـه بـه ماهیت طـرح، موفـق به اخـذ یکی از انـواع خدمـات قابـل ارائـه در بخـش تسـهیلات و سـرمایه گذاری شـده اسـت و ایـن قابلیـت و پتانسـیل را دارند که علاوه بـر از میان برداشـتن موانع و مشـکلات حـوزه ای کـه در آن طبقه بندی شـده اند، بـه عنـوان کاتالیـزور در حوزه های دیگـر نیـز بـه کار گرفته شـوند. برخی از این طرح ها به این شرح است:
| ردیف |
عنوان طرح |
کاربرد |
| 1 |
تولید کنساتره فیتاز |
در پرندگان و به ویژه در بدن حیوانات تک معده ای مانند مرغ، آنزیم فیتاز تولید نمی شـود و این در حالی است که وجود این آنزیم در فرآیند هضم و جذب مواد غذایی در این موجودات نقشی بسیار کلیدی دارد و موجب افزایش قابلیت جذب نهاده های گیاهی و در نتیجه بالا رفتن سرعت رشد مرغ های پرورشی می شود. |
| 2 |
تولید استارترهای لبنی |
استارترهای مورد نیاز کارخانجات لبنی از خارج تأمین می شد که با حمایت صورت گرفته این محصول در مقیاس صنعتی تولید می شود. |
| 3 |
جمع آوری و افزایش فشار گازهای فلر |
این گاز ارزشمند موجب آلوده شدن هوا و محیطزیست می شد و با همت فناوران از سوختن گازهای همراه نفت پیشگیری شده و ضمن استفاده از آنها به عنوان خوراک پتروشیمی و گاز مصرفی شبکه گاز کشــور از آن بهره برداری می شود. |
| 4 |
ساخت وتحویل خط تولید کاغذ |
راه اندازی خط تولید کاغذ به گونه ای که قابلیت خمیرسازی داشته و سازگار با محیط است. |
| 5 |
احداث تصفیه خانه آب با استفاده از لجن فعال |
این روش از جمله فنون رایج و توسعه یافته در صنعت تصفیه آب است. |
| 6 |
سامانه حذف نیترات از آب آشامیدنی به روش الکتروشیمیایی |
بالا بودن نیترات در آب تهران از نگرانی های کلانشهر تهران است؛ چرا که آلاینده نیترات اگر از حد مجاز در آب بالاتر رود می تواند اثرات خطرناکی بر سلامت شهروندان داشته باشد. |
| 7 |
احداث خط تولید محصولات تزریقی پرخطر با کاربرد در درمان سرطان |
طراحی، ساخت و بهره برداری از خط تولید محصولات تزریقی شیمی درمانی |
| 8 |
تولید داروی MS |
از جمله این داروها "زیفرون" یا همان "اینترفرون بتا یک بی" است که یک پروتئین طبیعی انسانی به همین نام بوده و دارای خواص تعدیل کننده سیســتم ایمنی است. این دارو برای کنترل حملات و کاهش سیر پیشرفت بیماری در درمان مبتلایان به بیماری ام اس استفاده شده و باعث درمان قطعی ام اس نمی شود، ولی در کاهش تعداد حملات و نیز آهسته کردن روند پیشرفت بیماری بسیار مؤثر است. |
| 9 |
تولید داروی رتپلاز |
این دارو در انفارکتوس میوکارد حاد برای کاهش خطر نارسایی احتقانی قلب و مرگ ومیر ناشی از انفارکتوس کاربرد دارد. |
| 10 |
تولید ماده مؤثره داروی لوتیراستام |
این دارو در درمان صرع های پارشیال، میوکلونیک و تونیک-کلونیک کاربرد دارد. |
| 11 |
ماده مؤثره پپتیدهای دارویی |
این مواد در درمان بیماری هایی مانند انواع سرطان، دیابت و فشار خون استفاده می شوند. |
| 12 |
تولید داروهای نارکوتیکی منتخب |
داروی بوپرنورفین از جمله داروهای ترک اعتیاد است که به دلیل داشتن خواص ویژه، آن را نسبت به دیگر داروها در این حوزه برتری داده است. این دارو را وزارت بهداشت به عنوان گزینه اول در ترک اعتیاد معرفی کرده است. |
| 13 |
تولید واکسن آنفلوآنزای فصلی، انجام مطالعه بالینی |
|
| 14 |
تولید واکسن مننژیت پلی ساکاریدی و کونژوگه |
واکسن های مننژوکوکی موجب ایمنی در برابر اغلب بیماری های مننژوکوکی می شوند. |
| 15 |
تولید واکسن دو ظرفیتی پاپیلومای انسانی ناشی از ویروس HPV |
پاپیلومای انسانی از بیماری های رایج آمیزشی است که اکنون تولید واکسن برای آن در فهرست واکسن های اولویت دار برای تولید در داخل کشور قرار دارد. |
| 16 |
تولید دستگاه ماموگرافی |
دستگاه ماموگرافی در تشخیص سرطان پستان نقش محوری دارد. |
| 17 |
توسعه فایروال های بومی برنامه های تحت وب |
این محصول یک نرم افزار در طبقه سامانه های امنیتی است که به عنوان فایروال نرم افزارهای کاربردی تحت وب طراحی و پیاده سازی شده است. |
| 18 |
منبع تغذیه و اینورترهای خورشیدی متصل به/منفک از شبکه |
از قابلیت های عمده منابع تغذیه مخابراتی تولیدی می توان به راندمان بالای 96 درصد، طراحی کامپکت و بهینه، گواهینامه حفاظت IP55(حفاظت در مقابل آب و گرد و غبار)، ساختار بدنه گالوانیزه ضد اسید، مدیریت مصرف باتری پیشرفته و مجهزبودن به مانیتورینگ از طریق شبکه با پروتکل های مختلف اشاره کرد. |
| 19 |
سیستم الکترونیکی قطع اتوماتیک گاز حساس به امواج زلزله |
این سیستم در زمان وقوع زلزله، در صورتی که امواج زمینلرزه برای سازه ساختمان خطرناک و مخرب باشد و از حد تعیین شده بالاتر رود، گاز ورودی ساختمان، کارخانه و ... را قطع کرده و مانع از وقوع آتش سوزی می شود. |
| 20 |
سامانه سیار بازرسی کانتینری با استفاده از تکنولوژی Ray-X |
برای شناسایی و تشخیص اقلام غیرقانونی و تهدیدها در محموله ها استفاده می شود. |
برگزاری رویدادهایی برای هدایت سرمایه های بخش خصوصی
رویداد دوشنبه های استارت آپی برنامه تبادل فناوری میان شرکت های دانش بنیان و سرمایه گذاران است. در این رویداد که با حضور سرمایه گذاران، صندوق های پژوهش و فناوری، صندوق های جسورانه بورسی، صندوق های سرمایه گذاری خطر پذیر برگزار می شود، تیم های استارت آپی با عرضه فناوری های خود به سرمایه گذاران تلاش دارند تا سرمایه مورد نیاز خود را جذب کنند.
تاکنون 125 استارت آپ طرح خود را ارائه کرده اند و در مجموع بیش از 350 میلیارد تومان درخواست جذب سرمایه داشته اند. در مجموع این رویدادها 34 میلیارد تومان جذب سرمایه به صورت قطعی اتفاق افتاده است.
