به گزارش پایگاه تحلیلی خبری بانک و صنعت به نقل از اتاق تهران، مرکز خدمات سرمایه‌گذاری اتاق بازرگانی تهران که به منظور ارائه اطلاعات صحیح درباره بخش‌های کلیدی اقتصاد ایران به سرمایه‌گذاران و بارگذاری یک بانک جامع اطلاعاتی در سایت مرکز، اقدام به تهیه گزارشی تحلیلی از زیربخش‌های کلیدی در اقتصاد ایران کرده است که خلاصه‌ای از آن را منتشر کرده است.
به گفته فریال مستوفی، رئیس این مرکز، این گزارش نشان می‌دهد استان‌های تهران، اصفهان، مرکزی، البرز، آذربایجان شرقی، فارس و گیلان به عنوان استان‌های اولویت‌دار در ایجاد تولیدات کلیدی بلوک صنعت و معدن محسوب می‌شوند.
مستوفی در این باره گفت: در این گزارش بر اساس یک تقسیم‌بندی استاندارد بین‌المللی، بخش‌های اقتصادی به بلوک‌های هفت‌گانه صنعت و معدن، کشاورزی، انرژی، بازارهای مالی، سلامت، زیرساخت، خدمات (شامل گردشگری، خدمات بازرگانی و مستغلات، آموزش و پژوهش و خدمات عمومی) تفکیک شده است.
او افزود: این گزارش بلوک صنعت و معدن را شامل 33 زیربخش دانسته که در هفت مجموعه قابل طبقه‌بندی است؛ هفت مجموعه شامل فرآورده‌های خوراکی و دخانی با 4 زیربخش، تولیدات نساجی با 4 زیربخش، تولیدات چوبی با 3 زیربخش، معدن با 6 زیربخش، فرآورده‌های حاصل از انواع کانیها با 7 زیربخش، فرآورده‌های نفتی با 4 زیربخش و ساخت و تعمیر تجهیرات برقی، الکترونیکی و موتوری نیز با 5 زیربخش.
نتایج اولیه این طرح پژوهشی به شرح زیر است:
- در میان 33 زیربخش صنعت و معدن، تنها 6 بخش، پیوندی محسوب می‌شوند و از قدرت نفوذ بالا (ارائه input به سایر بخش‌های اقتصادی) و درجه وابستگی بالا (بهره‌برداری از output سایر بخش‌های اقتصادی) برخوردار هستند. در این میان، تنها زیربخش «ساخت کُک و فرآورده‌های حاصل از پالایش نفت» مستقل (با نفوذ بالا و وابستگی پایین) است و 26 زیربخش باقیمانده، خودمختار (نفوذ و وابستگی پایین) هستند.
- بخش«ساخت کُک و فرآورده‌های حاصل از پالایش نفت» در سال1390 به عنوان بخش پیوندی شناسایی شده اما در سال‌های 1394 و 1396 به عنوان بخش مستقل بوده است.
- پنج زیربخش شامل «ساخت محصولات غذایی»، «ساخت مواد و فرآورده‌های شیمیایی»، «ساخت محصولات اساسی آهن و فولاد»، «ساخت، تعمیر ونصب محصولات فلزی ساخته شده، به جز ماشین‌آلات و تجهیزات» و «ساخت وسایل نقلیه‌ی موتوری و سایر تجهیزات حمل و نقل و قطعات و وسایل الحاقی آنها» طی سال‌های 1390، 1394 و 1396 پیوندی بوده است.
- بخش «ساخت محصولات لاستیکی و پلاستیکی» در سال‌های 1390 و 1394، به عنوان بخش وابسته شناسایی شده است. اما در سال 1396، با تغییر جایگاه خود و افزایش قدرت نفوذ خود در میان بخش‌های اقتصادی و افزایش ستانده کالاهای واسطه‌ای، خود را به عنوان صنعت پیوندی در اقتصاد نشان داده است.
- در ارزیابی شوک افزایشی قیمت حامل‌های انرژی، بخش‌های پیوندی همگی با کاهش ارزش افزوده مواجه خواهند شد. ساخت مواد و فراَورده‌های شیمیایی با کاهش ارزش افزوده 12.94 درصدی بیشترین حساسیت را به قیمت حامل‌های انرژی دارند.
- شوک ارزی (کاهش ارزش پول ملی)، با ایجاد افزایش تقاضای صادراتی، تنها به افزایش خالص تقاضا در 4 زیربخش صنعت و معدن (شامل ساخت محصولات اساسی مس، ساخت مواد و فرآورده‌های شیمیایی، ساخت قالی و قالیچه و ساخت محصولات اساسی آلومینیوم) خواهد شد و 29 زیربخش دیگر، کاهش تقاضا خواهند داشت.
- «پشتیبانی و خدمات معادن» یکی از پایه‌های افزایش بهره‌وری صنایع و معادن است که از اندازه کوچکی چه به لحاظ ارزش افزوده و چه به لحاظ عرضه کل در تناسب با سایر زیربخش‌های 33 گانه برخوردار است.
- بخش بیمه در هیچ یک از روابط داده‌ای-ستانده‌ای با بخش‌های 33گانه صنعت و معدن، در رتبه یک تا 10 قرار ندارد. بدین معنی که بخش بیمه به لحاظ ارائه خدمات به صنایع و معادن کشور و دریافت ارزش افزوده از بخش‌های 33 گانه صنعت و معدن، به هیچ وجه جایگاه و مقدار قابل توجهی را به خود اختصاص نداده است.
- استان تهران با 6 بخش پیوندی، استان‌های اصفهان و مرکزی با 5 بخش پیوندی، استان‌های البرز، آذربایجان شرقی و فارس با 4 بخش پیوندی و گیلان با 3 بخش اولویت‌دار، استان‌های کلیدی در ایجاد تولیدات کلیدی بلوک صنعت و معدن بوده‌اند.
لازم به توضیح است که به منظور تعیین زیربخش‌های کلیدی بلوک صنعت و معدن در اقتصاد ایران، از روش MICMAC استفاده شده و آمار ماتریس داده-ستانده کل کشور، حساب‌های ملی و حساب‌های منطقه‌ای در مقاطع 1352- 1365- 1370- 1380- 1390- 1396 مورد مطالعه و تحلیل قرار گرفته است.
