مدیرعامل فرابورس ایران در گفت و گویی به بررسی علل افت و خیز بازار سهام در سالی که گذشت پرداخت و عوامل موثر بر صعود و نزول قیمت ها در این سال را مورد بحث و بررسی قرار داد.
امیر هامونی درباره علل و عوامل افت و خیز معاملات بازار سهام در بورس و فرابورس و نوسانات شاخص کل در سال 99 گفت: اظهارنظر درباره این موضوع نیازمند بررسی وضعیت بازار در سال 98 است، در اسفند سال 97 و ابتدای سال 98 با برخی اتفاقات غیرمترقبه و بروز حوادث طبیعی مانند سیل در شمال و جنوب ایران، زلزله کرمانشاه و کرمان روبه رو شدیم، همچنین در کنار آن شیوع ویروس کرونا در انتهای سال 98 باعث شد تا نیاز به تامین مالی مورد توجه قرار گیرد.
کریدور نرخ سود بانکی قابل اصلاح است
هامونی با بیان اینکه نرخ سود بازار بین بانکی از اواخر سال 1398 به دلیل افزایش نقدینگی ناشی از کرونا روندی نزولی را آغاز کرد، خاطرنشان کرد: این موضوع نشان دهنده افزایش نقدینگی در بازار بود که باعث شد تا بانک ها حاضر شوند با نرخ کمی یکدیگر را تامین مالی کنند و بازار سهام با قدرت بسیار بیشتر به روند صعودی خود ادامه دهد.
مدیرعامل فرابورس ایران با بیان اینکه بانک مرکزی تاکنون در کنترل نرخ سود بانکی موفق عمل کرده است و فرابورس ذینفع تصمیم گیری های اتخاذ شده و انجام اقدامات جدید از سوی بانک مرکزی است، افزود: اکنون نرخ سود بین بانکی حدود 20 درصد است، بانک مرکزی در تلاش است تا برخی از اقدامات مانند عملیات بازار باز و بازخریداوراق مالی اسلامی را به سرانجام برساند.
وی با بیان اینکه نرخ سود بانکی اکنون بین 14 تا 22 درصد است و کریدور نرخ سود بانکی قابل اصلاح است، اظهار داشت: با بهینه کردن نرخ سود بانکی و با دست یافتن به نرخ قابل اتکا و کاهش نوسان در سایر بازارها می توان ریشه مسائل ایجادشده در بازارهای سرمایه گذاری را برطرف کرد.
ورود بالغ بر 120 هزار میلیارد تومان نقدینگی به بورس
هامونی خاطرنشان کرد: بازار که از مردادماه وارد مدار نزولی شد ناشی از کاهش ورود نقدینگی بود و دیگر از آن زمان به بعد نقدینگی چندانی به این بازار وارد نشد.
به گفته مدیرعامل فرابورس ایران شاید بتوان با دامنه نوسان و دیگر اقدامات به کارگرفته شده سرعت رشد و افت شاخص بورس را کاهش و افزایش داد، اما نباید ریشه این موضوع را فراموش کرد زیرا ریشه و دلیل افت وخیزها مربوط به جای دیگر است و خارج از حیطه اختیارات بازار سرمایه و سازمان بورس قرار دارد.
وی به میزان نقدینگی وارد شده به بازار سهام اشاره کرد و گفت: از ابتدای سال که بازار در مدار صعودی پرشتاب قرار داشت تا مردادماه که شاخص بورس وارد مدار نزولی شد بالغ بر 120 هزار میلیارد تومان وارد بازار شد.
علت اصلی ریزش بورس چیست؟
هامونی در پاسخ به این سوال که آیا دولت مقصر اصلی ریزش شاخص بورس در بازار است یا خیر گفت: برای پاسخ به این سوال باید نکاتی را در نظر گرفت مبنی بر اینکه آیا دولت با قصد و نیت قبلی و با هدف دستکاری قیمت به دنبال روند صعودی بازار بوده است؟ آیا دولت به دنبال این بوده است تا بعد از افزایش غافلگیرکننده قیمت ها سهام خود را بفروشد و از این بازار خارج شود؟ آیا دولت چنین نگاه سفته بازانه ای را به بازار سهام داشته است؟
مدیرعامل شرکت فرابورس ایران اظهار داشت: دولت به هیچ عنوان به دنبال هیچ یک از این مسائلی که مطرح شده است نبود، یکی از مشکلاتی که بازار را به این روز انداخت و باعث اصلاح و کاهش شدید قیمت سهام شرکت ها شد، برنامه های بهینه ناسازگار بود که بازار را از مسیر صعودی خود بازگرداند.
وی اظهار داشت: در کشور برخی از دستگاه های اقتصادی که بر سود شرکت های بورسی تاثیرگذار هستند دارای یک ناسازگاری با یکدیگر هستند که باعث تغییر مسیر معاملات بورس در بازار شدند، در حالی که ممکن است برنامه آن ها در بین مجموعه خود هماهنگ و دارای تاثیر مثبت در عملکرد آن ها باشد.
مدیرعامل فرابورس ایران با تاکید بر اینکه نمی توان اعلام کرد که دولت با هدف و برنامه ریزی قبلی وارد این بازار شده است و این موضوع را به صورت تلویحی در بازار رد می کنم، گفت: دولت به هیچ عنوان در بازار هدف سفته بازانه ای را نداشته و ندارد، زیرا قرار نیست دولت برای دو روز در این بازار بماند، کسب درآمد کند و در انتها از این بازار خارج شود.
هامونی با بیان اینکه دولت امسال بخشی از کسری بودجه خود را از طریق اخذ مالیات و بخش دیگر را از اوراق در فرابورس تامین مالی کرده است، گفت: دولت با نگاه درستی اقدام به ورود در بازار سرمایه کرده است؛ چرا که تامین مالی از طریق اوراق راه حل بهینه و دقیق تری نسبت به تامین مالی از طریق انتشار پول است.
کسب درآمد 19 هزار میلیارد تومانی دولت از صندوق های دارا یکم و پالایش یکم
به گفته مدیرعامل فرابورس ایران مجموع پولی که دولت از این بازار و از طریق دارا یکم و پالایش یکم کسب کرد، مبلغ چندان قابل توجهی نیست.
وی به کسب درآمد 19 هزار میلیارد تومانی دولت از طریق صندوق های ETF اشاره کرد و افزود: این رقم شامل تقریبا 6 هزار میلیارد تومان برای دارا یکم و 13 هزار میلیارد تومان برای پالایش یکم می شود، این در حالی است که دولت از ابتدای سال در فرابورس از طریق اوراق مرابحه و اسناد خزانهبالغ بر183هزار میلیارد تومان تامین مالی کرده است، پس چطور این امکان وجود دارد که بخواهد برای حدود 20 هزار میلیارد تومان خود را بدنام کند و به صورت عامدانه بورس را صعودی و در انتها بازار را با چنین شتابی نزولی کند.
هامونی با بیان اینکه وجود چنین منطقی ضعیف است و به هیچ عنوان با واقعیات جور درنمی آید، افزود: ریزش بورس ناشی از اتفاقات اخیر بوده است، مسئولان باید پای مردمی کردن اقتصاد بایستند.
مدیرعامل شرکت فرابورس ایران تاکید کرد: گاهی ممکن است مشکلاتی به صورت ناخواسته در کشور رخ دهد که در بورس اثر منفی بگذارد، بهتر است دولت آن ها را در هیات دولت برطرف کند تا دستگاه ها با هماهنگی یکدیگر به فعالیت بپردازند.
دولت مخالف قیمت گذاری دستوری است
مدیرعامل شرکت فرابورس ایران به مطرح شدن قیمت گذاری دستوری اشاره کرد و گفت: به کار گرفتن این اقدام فقط باعث ایجاد رانت برای سفته بازان می شود، این موضوع باید مدنظر قرار گیرد که قیمت ها فقط باید از طریق بازار تعیین شوند.
هامونی با بیان اینکه با قیمت گذاری دستوری علاوه بر ایجاد رانت برای سفته بازان، زمینه به دست آوردن رانت اطلاعاتی برای برخی از سهامداران فراهم می شود تا به دستگاه های مزبور دسترسی پیدا کنند، خاطرنشان کرد: مکانیزم قیمت بر اساس عرضه و تقاضا تعیین می شود، برای مثال با تعیین قیمت کالا در بورس کالا و برق در بورس انرژی رانت اطلاعاتی خودبه خود از بین می رود و می توان شاهد ایجاد شفافیت در انجام معاملات باشیم.
مدیرعامل فرابورس ایران با بیان اینکه باکشف قیمت ها از طریق عرضه و تقاضا زمینه پیش بینی پذیر شدن معاملات و رقابت پذیری بازار فراهم می شود و در این صورت بازار تحلیل پذیر خواهد شد، گفت: با رقابت پذیری بازارها به طور حتم قیمت ها به قیمت های واقعی نزدیک تر و یارانه ها هدفمندتر خواهد شد که این موضوع زمینه اصلاح الگوی مصرف را فراهم و مسئله کسری بودجه دولت را برطرف می کند.
وی اظهار داشت: با رقابت پذیر شدن اقتصاد، قیمت ها از حالت دستوری خارج می شوند و بازار رقابتی تر عمل خواهد کرد، در نهایت با مدیریت کسری بودجه دولت، زمینه کنترل تورم نیز فراهم خواهد شد.
وی با بیان اینکه هماهنگی های خوبی بین بورس و بانک مرکزی برای بهبود وضعیت بازار صورت گرفت تا بتوان شاهد بازگشت دوباره روند صعودی به بازار باشیم، گفت: دولت خود مخالف قیمت گذاری دستوری بود و از مواضع اعلام شده کوتاه آمد که این موضوع خود نوعی موفقیت و برای اقتصاد مردمی نوعی دستاورد محسوب می شود.
انجام حمایت حقوقی از بازار تا یک ماه
هامونی به حمایت حقوقی ها از بازار اشاره کرد و افزود: زمانی که وعده حمایت حقوقی ها از بازار داده شد قرار بر کاهش نرخ دلار تا 15 هزار تومان یا تصمیم گیری برای قیمت گذاری دستوری فولاد و خودرو نبود، چنین صحبت هایی به شدت روند بازار را تحت تاثیر خود قرار داد.
مدیرعامل فرابورس ایران به تلاش های صورت گرفته برای بازگرداندن رشد به بازار سهام اشاره کرد و افزود: هر آنچه که در توان وزارت امور اقتصادی و دارایی، شورای عالی بورس و سازمان بورس بود انجام شد تا بورس به روند صعودی خود بازگردد.
وی اظهار داشت: از بازارگردانی گرفته تا تغییر ریزساختارها و مذاکره با حقوقی ها برای بهبود وضعیت بازار انجام شد، در واقع اقداماتی را که مسئولان در بازار سرمایه می توانستند انجام دهند تا روند بازار بهتر شود صورت گرفت، اما اقدامات به کار گرفته شده با نتیجه مثبت همراه نبودو متغیرهای کلان دیگری نیز در این روند اثرگذار بودند.
هامونی با بیان اینکه از زمانی که وعده حمایت حقوقی ها داده شد تا یک ماه، حقوقی ها هر روز صبح با هماهنگی شرکت بورس تهران و سازمان بورس از بازار حمایت کردند، گفت: با این اقدام وضعیت بازار بهتر و روند معاملات ثبات پیدا کرد اما بعد از ایجاد برخی از ناهماهنگی ها که به آن اشاره کردم، روند بازار تغییر کرد و دیگر شاهد تاثیر مثبت حمایت حقوقی ها از بازار نبودیم.
مدیرعامل فرابورس ایران با بیان اینکه ما نمی توانستیم به نمایندگی از همه ارگان ها اعلام کنیم بازار باید مثبت شود، افزود: زمانی که امکان فروش سهام عدالت در بازار فراهم شد، در مذاکرات انجام شده با بانک مرکزی اعلام کردیم که بهتر است برای بهبود وضعیت بازار کارت اعتباری سهام عدالت اعطا شود تا از این طریق فشار فروش در بازار کاسته شود، اکنون نهایی شدن اجرای این اتفاق در حال انجام است و زیرساخت های لازم برای آن فراهم شده است.
افزایش فرصت تحلیل در بازار سهام با وجود دامنه نوسان
هامونی به تصمیم اتخاذ شده از سوی شورای عالی بورس برای تغییر دامنه نوسان و تاثیر آن در روند معاملات بازار اشاره کرد و گفت: بحث ریزساختارها مانند تغییر دامنه نوسان می تواند به لحاظ روانشناسی تا حدی کنترل و کمک کننده به بازار باشد زیرا مردم از این طریق تصور می کنند که سهام آن ها در جهت روند صعودی با رشد زیادی همراه می شود و در جهت منفی کمتر افت خواهد کرد.
مدیرعامل فرابورس ایران با اشاره به اینکه قیمت گذاری سهام از طریق تحلیل بنیادی صورت می گیرد، اظهار داشت: بهتر است این موضوع مدنظر قرار گیرد که در تحلیل های صورت گرفته در بازار برای خرید سهام باید بنیاد اقتصاد در نظر گرفته شود و از این رو باید مدنظر داشت که تغییر ریزساختارها فقط فرصت تحلیل و بررسی سهام را به مردم می دهند.
هامونی اظهار داشت: عوامل بنیادین حاکم بر صنایع مختلف باید با برنامه های بهینه و سازگارهمراه باشد و رئیس فعلی سازمان بورس اکنون به دنبال این اقدام است.
مدیرعامل فرابورس ایران در ادامه به برداشته شدن دامنه نوسان در معاملات بورس تاکید کرد و افزود: به لحاظ کارشناسی مدافع برداشته شدن دامنه نوسان هستم اما این اقدام باید در شرایط خاص رخ دهد تا فرصت بیشتری را به مردم برای تحلیل بدهد.
وی با بیان اینکه در مورد باز شدن یا حذف دامنه نوسان باید دو نکته مدنظر قرار گیرد، اظهار داشت: ممکن است در زمانی اعلام شود که برای بهبود وضعیت بازار دامنه نوسان حذف شود یا دامنه نوسان وجود داشته باشد اما میزان نوسان آن به 10 درصد افزایش پیدا کند در این زمان و بین دو گزینه موجود، برداشته شدن دامنه نوسان را انتخاب می کنم.
هامونی خاطرنشان کرد: تا مدت زمانی در «تابلو ج بازار پایه» دامنه نوسان وجود نداشت، اما «تابلو ب» با دامنه نوسان 10درصدی همراه بود، تحت این شرایط «تابلو ب» که دارای محدودیت نوسان بود نوسان بیشتری را نسبت به «تابلو ج» تجربه کرد که هیچ دامنه نوسانی را نداشت.
به اعتقاد مدیرعامل فرابورس ایران برداشته شدن دامنه نوسان بورس به عنوان اقدامی مثبت تلقی می شود که می تواند باعث ایجاد نظم بخشیدن در معاملات این بازار شود، اما موکدا این امر باید با برنامه ریزی و در نظر گرفتن تدابیر ویژه صورت بگیرد.
افق برنامه ریزی سهامداران در بازار سرمایه
وی در ادامه این گفت وگو سهامداران را مورد خطاب قرار داد و به آن ها توصیه کرد: سهامداران اگر از آموزش لازم برای سرمایه گذاری در بورس برخوردارند می توانند به صورت مستقیم سرمایه های خود را وارد این بازار کنند اما اگر از اطلاعات لازم برخوردار نیستند و فقط به منظور سرمایه گذاری در بازاری شفاف به دنبال سرمایه گذاری در این بازار هستند، ورود مستقیم آن ها به این بازار مضر است و ضرر و زیان حتمی این افراد را به دنبال خواهد شد.
هامونی با تاکید بر اینکه افق برنامه ریزی سهامداران برای سرمایه گذاری در بازار سرمایه از دیگر عوامل اثرگذار در معاملات بورس است، گفت: در ابتدا باید مشخص شود که سهامداران در این بازار به دنبال سرمایه گذاری یک ماهه یا سرمایه گذاری بلندمدت هستند، زیرا پرتفوی این افراد باید متفاوت و متناسب با افق سرمایه گذاری آن ها باشد.
مدیرعامل فرابورس ایران درجه ریسک پذیری و ریسک گریزی برای سرمایه گذاری در بورس را موضوعی بااهمیت در این بازار دانست و افزود: برای دو فرد با پس انداز، افق برنامه ریزی و با میزان سواد مالی یکسان اما با دو درجه ریسک گریزی متفاوت باید دو روش مختلف نیز برای سرمایه گذاریآن ها در بورس در نظر گرفت.
هامونی با اشاره به روند معاملات بورس در سال 1400 گفت: نمی توان پیش بینی دقیقی را از وضعیت بازار برای سال آینده ارائه داد اما این موضوع باید مدنظر قرار گیرد که زمانی که بورس ایران مردمی باشد، اقتصاد ایران بسیار بهتر خواهد شد.
