به گزارش بانک و صنعت به نقل از روابط عمومی ایمیدرو، گردشگری معدن از بهترین فعالیت های ژئوتوریسمی به شمار می رود. سایت هایی برای بازدید هدفمند از ابزار و آلات اکتشاف و حفاریِ معادن از دوران باستان در معادن متروکه تا ابزار نوین کاوش در معادن امروزی وجود دارد.
البته همه چیز به اینجا ختم نمی شود؛ چراکه این بازدید شما را با ناشناخته هایی از دل زمین، کانی ها و سنگ های گران بها، فعالیت های معدن کاران و میراث تاریخی آشنا کرده و قابلیت تبدیل یک معدن به مقصدی برای بازدید گردشگران و کسب درآمد پایدار از آن را به وجود می آورد.
موجودیت بسیاری از شهرها و جوامع جهان به وجود معادن فعال وابسته است. در حالی که شهرها و روستاهای بسیاری پس از اتمام فعالیت معادن به شهر ارواح تبدیل شده اند، چراکه ساکنان این شهرها که معیشتشان وابسته به فعالیت معادن بوده به امید جستجوی کار راهی شهرهای اطراف شده و پایان آن چیزی نبوده جز چهره ای زشت از معدنی متروک و روستاها و شهرهای خالی از سکنه. اینجا بود که صنعت گردشگری راه کاری اندیشید تا این معادن متروک را به اسباب معیشت جوامع تبدیل کند و گردشگری معدن پدید آمد.
فعالیت معادن علاوه بر تاثیر مثبت اقتصادی و ایجاد اشتغال، به بخشی از میراث تاریخی و فرهنگی سرزمین های مختلف نیز تبدیل شده است؛ از قدمت معدن گرفته تا روش ها و ابزار حفاری می تواند در تاریخ یک سرزمین به عنوان میراثی ارزشمند خودنمایی کند. کم نیستند معادنی که هزاران سال قدمت دارند و از تاریخچه تا روش ها و ابزار حفاری آن ها گردشگران را علاقه مند به بازدید می کند.
از طرفی تغییر سلیقه گردشگران و علاقه ایشان به جست وجو برای مقصدهای جدید می تواند عامل مهمی برای بهره برداری از معادن در ارائه خدمات به گردشگران باشد. گردشگران در همه جای جهان هر روز به دنبال مقصدهای جدید، فعالیت های نو و تجربه اتفاقات جدید هستند و گردشگری معدنی می تواند برایشان فعالیتی خوشایند باشد.
همچنین استخراج مواد معدنی و به ویژه گهرسنگ ها همیشه برای مردم در هاله ای از رمز و راز بوده چراکه دسترسی به معادن برای افراد عادی میسر نبوده و حالا گردشگری معادن این فرصت را به افراد می دهد تا با شیوه های استخراج آشنا شوند.
گردشگری معدن؛ بهترین فرصت استفاده از معادن متروک
معادن متروکه به معادنی گفته می شود که دست کم به مدت پنج سال غیرفعال بوده اند. به دلیل نامناسب بودن وضعیت بازار، به اتمام رسیدن ذخایر معدنی، کاهش عیار مواد معدنی، پایین بودن کیفیت مواد معدنی یا عدم توجیه اقتصادی بهره برداری، ادامه فعالیت متوقف شده و به حالت متروک درآمده اند.
معادن متروکه خود دو دسته هستند؛ معادنی که ذخیره آن ها به اتمام رسیده و معادنی که هنوز ذخیره معدنی دارند، اما ادامه فعالیت و استخراج مواد از آن مقرون به صرفه نیست.
یک معدن متروکه که سال ها فعالیتی ندارد و کارگران آن برای تأمین معیشت خود راهی شهرهای اطراف شده اند، می تواند با تبدیل شدن به یک سایت زمین گردشگری به منبعی پایدار برای کسب درآمد تبدیل شود. هر چیزی در این معادن می تواند برای گردشگران جذابیت داشته باشد؛ از شیوه های حفاری مربوط به قرون گذشته تا نوع کانی ها و سنگ هایی که از آن استخراج شده است. حتی ابزار و ماشین آلات و مسیر حفاری هم می تواند برای گردشگران جذابیت داشته باشد.
از اقدامات جالبی که در گردشگری معادن متروکه می توان انجام داد برگزاری تورهای هدفمند برای بازدید از معادن، استفاده از کلاه و هدلامپ و تجربه ای شبیه به آن چیزی است که معدن کاران واقعی در دل زمین انجام می دهند.
ظرفیت های ایران در گردشگری معدن
خوشبختانه و به دلیل وجود معادن متروکه و فعال متعدد در کشورمان امکان توسعه گردشگری معدن با فرصت های بی شماری همراه است. توسعه این بخش از گردشگری باتوجه به قابلیت های موجود در کشورمان می توان منجر به کسب درآمد پایدار، تغییر سلیقه گردشگران و رونق روستاها و شهرهای نزدیک به معادن شود.?
وجود معادن متعدد در ایران اعم از معادن متروکه و معادن فعال می تواند زمینه ای برای ایجاد شغل و درآمد پایدار باشد؛ معادن روباز مس، طلا، آهن، سنگ های ساختمانی، گهرسنگ ها و سرب و روی در صورت بهره برداری اصولی در راستای ترویج صنعت گردشگری، می توانند به سایت های ارزشمندی برای بازدید گردشگران تبدیل شوند.
این سایت ها امکان بازدید از فرایند کاوش، فعالیت های آموزشی و تحقیقاتی، تجربه کاوش و استخراج، آشنایی با ماشین آلات و ابزار کار و نحوه استفاده از آن، ایجاد موزه معادن و مراکز تفسیر میراث و به خدمت گرفتن افراد متخصص و جویای کار را به دنبال خواهد داشت.
معدن پتاس خور و بیابانک
معدن پتاس خور و بیابانک نمونه ای بسیار عالی از کاربری معادن برای اهداف گردشگری است. دهکده نمکی خور در استان اصفهان واقع شده و یکی از مقصدهای ژئوتوریسمی کشور در حوزه گردشگری معدنی به شمار می رود. در این دهکده زیر ساختهای اقامتی، استخر شنا و حمام نمکی، آبشار نمکی و بهره بردن از پدیده های طبیعی مانند آسمان زیبای کویر و اجرای برنامه های رصد آسمان شب، کویرنوردی و بازدید از رمل ها و تپه های ماسه ای برای گردشگران فراهم شده و معدن پتاس خور و بیابانک را به یکی از بهترین جاذبه های زمین گردشگری و گردشگری سلامت در نواحی مرکزی کشورمان تبدیل ساخته است.
گردشگری معدن نمک گرمسار
وجود معادن نمک در گرمسار موقعیت بسیار خوبی برای توسعه گردشگری سلامت با استفاده از مواهب طبیعی است. نمک از گذشته های بسیار دور به عنوان کالایی ارزشمند استخراج و خریدوفروش می شده و اثرات درمانی این ماده معدنی در درمان بیماری های تنفسی و ریوی به اثبات رسیده است. ایجاد زیرساختهای اقامتی و پذیرایی در این محدوده می تواند اثرات اقتصادی بسیار مهمی برای شهرستان گرمسار به همراه داشته باشد.
معادن زغال سنگ در البرز مرکزی
وجود معدن فلورین در شهرستان سوادکوه استان مازندران یکی دیگر از سایت هایی است که توان بالایی در جذب گردشگران دارد. این معادن برای استخراج زغال سنگ و با حفر تونل مورد استفاده قرار گرفته و اکنون با ایجاد زیرساخت های لازم برای پذیرش گردشگران توان تبدیل شدن به یکی از سایت های ژئوتوریسمی استان مازندران را دارا است.
معدن فیروزه نیشابور
معدن فیروزه نیشابور قدیمی ترین معدل فعال جهان در استراخ سنگ فیروه است. گفته می شود این معدن بیش از 2000 سال فعالیت دارد و نمونه ی سنگ استخراج شده از آن به دلیل ارزش و کیفیت در موزه لندن نگه داری می شود. این معدن به دلیل نزدیکی به دو مقصد توریستی مهم در شرق کشور (مشهد و نیشابور) می تواند به یکی از قطب های گردشگری معدن در کشورمان تبدیل شود گرچه در حال حاضر هم امکان بازدید از این معدن در قالب تورهای هدایت یافته میسر است.
معادن سرب و روی در نخلک انارک
یکی دیگر از فرصت های گردشگری معدنی در ایران، مجموعه معادن سرب و روی در بخش انارک شهرستان نائین است که با شروع فعالیت از سال 1389 فرصتی مناسب برای ترویج فعالیت های ژئوتوریسمی در کشورمان به وجود آمده است. این معادن حتی به لحاظ قدمت جزو میراث تاریخی کشورمان به شمار می روند چراکه سابقه حفاری و استخراج در آن به 2000 سال قبل می رسد و تکنیک ها و ابزار حفاری دوران باستان ایران خود می تواند جذابیتی برای بازدید از این معادن باشد.
معادن سرب و روی انگوران در استان زنجان
معدن سرب و روی انگوران واقع در استان زنجان بزرگ ترین معدن فعال کشور در حوزه استخراج سرب و روی است که به دلیل نزدیک بودن به طبیعت بکر و وجود جاذبه های زمین شناسی در منطقه می تواند یکی از مهم ترین سایت های زمین گردشگری در استان زنجان باشد.
معادن ایران در فهرست جاذبه های ژئوتوریسمی
فهرست معادنی که به عنوان منطقه مستعد برای توسعه گردشگری معادن شناسایی، بررسی و مورد تایید واقع شده اند.
معدن سرب و سیلیس شاکین در استان قزوین
معدن مس بایچه باغ و معدن سرب و روی انگوران در استان زنجان
معدن تراورتن سردارآباد در آذربایجان شرقی
معدن تراورتن قزل داغ در آذرشهر آذربایجان شرقی
معدن متروک طلای پس قلعه در دربند تهران
معدن نمک کوهدشت کهن در استان سمنان
معدن فیروزه نیشابور در استان خراسان رضوی
معدن نمک عمارلو در خراسان رضوی و در نزدیکی معدن فیروزه
معدن طلای طرقبه در استان خراسان رضوی
معدن مس قلعه زنی در استان خراسان جنوبی
معدن زغال سنگ پروده طبس در استان خراسان جنوبی
معدن پتاس خور و بیابانک
معدن سرب نخلک
معدن متروک زیرزمینی مس باهو و معدن چاه خربزه در مجاورت نخلک در منطقه انارک استان اصفهان
معدن سرب و روی باما در استان اصفهان
معادن کوشک
معادن چادرملو و چغارت در استان یزد
معدن سرب دره زنجیر در استان یزد
معدن متروک سرب و روی دربند شهمیرزاد
معدن تراورتن اسک در جاده هزار در استان مازندران
گردشگری معدن و مراکز تفسیر میراث گردشگری
در کشورهای دیگر معادن پس از اتمام فعالیت و پایان ذخیره معدنی بازسازی شده و با تجهیز به مراکز تفسیر میراث گردشگری و خدمت گرفتن مفسرین میراث و راهنمایان ژئوتوریسم به سایت هایی برای بازدید گردشگران و برگزاری تورهای زمین گردشگری تبدیل می شوند.
درواقع فعالیت معادن در چهار مرحله اکتشاف، استخراج، فرآوری و مرمت و ساخت برای اهداف گردشگری صورت می گیرد و اگر همین مراحل درباره معادن موجود در کشور ما نیز انجام شود، می تواند به جای تبدیل شدن معادن متروک به معضلی زیست محیطی و بیکاری کارگران معادن بعد از اتمام ذخایر معدنی، زمینه ساز توسعه گردشگری معادن، ایجاد درآمد پایدار و توسعه مناطق روستایی باشد.
بهره بردن از دانش و تجربه راهنمایان زمین گردشگری، معدن کاران بازنشسته، کارشناسان معادن و کارشناسان سنگ ها و کانی ها، این تجربه را برای گردشگران لذت بخش و آگاهانه ساخته و بازدیدی هدفمند را به دنبال خواهد داشت.
