عرضه مسکن در بورس کالا با هدف تامین پایدار بخش مسکن از مدت ها پیش مطرح بود تا درنهایت در 29 مرداد 99 این عرضه در تابلوی املاک و مستغلات بورس کالای ایران آغاز شد. کاربرد اصلی این بازار به عرضه اموال مازاد بخش عمومی و بانک ها مربوط می شود. تا پیش از راه اندازی بازار املاک و مستغلات بورس کالا، روش مزایده اصلی ترین روش فروش این اموال مازاد بود اما با راه اندازی این بازار جدید این فرصت به دارندگان املاک داده شد تا روش حراج را جایگزین روش سنتی فروش خود کنند. جایگزینی این روش با مزایده از سویی به شفافیت بیشتر معاملات در این بخش منجر می شود و از طرف دیگر با ایجاد بستری رقابتی کشف واقعی قیمت این املاک را به دنبال دارد. ظرف چند ماه سپری شده از راه اندازی این بازار، مزایای آن تا حدودی برای عرضه کنندگان روشن شده و بنابراین رونق معاملات در این بخش مورد انتظار است. فروش املاک و مستغلات تنها یکی از مزایای راه اندازی بازار املاک و مستغلات در بورس کالای ایران بود؛ اما استفاده از سایر ابزارهای بورس کالا، امکان تامین مالی پروژه های ساخت وساز را نیز فراهم کرده و به این ترتیب قدمی مثبت در راستای تقویت بخش عرضه مسکن نیز برداشته می شود.
بورس کالا در سال گذشته پیشنهاد انتشار اوراق سلف استاندارد موازی برای تامین مالی ساخت مسکن را مطرح کرد که این طرح با عنوان فروش متری مسکن رسانه ای شد. البته اجرایی شدن این طرح در وهله نخست نیاز به مجوز فقهی سازمان بورس داشت که خوشبختانه نتیجه استفتائات مثبت بود و انتشار این اوراق به لحاظ فقهی مورد موافقت قرار گرفت. در این طرح سازنده درخواست انتشار اوراق برای تامین مالی ساخت مسکن در پروژه ای مشخص را می دهد. افراد می توانند اوراق منتشر شده را به ازای هر مترمربع ملک یا حتی کمتر از آن خریداری کنند. سازنده با پول فروش اوراق نسبت به ساخت مجتمع موردنظر اقدام کرده و خریداران اوراق نیز به میزان اوراق خود صاحب میزان مشخصی از ملک در پروژه مشخص می شوند.
در این طرح سازنده متعهد می شود به ازای پول دریافتی از محل انتشار اوراق، ملک را ساخته و به صاحبان اوراق تحویل بدهد. با آغاز به کار این روش بخشی از نقدینگی سرگردان جامعه جمع آوری شده و به بخش واقعی تولید روانه می شود، به این ترتیب از سویی سایر بازارها از اثرات تورمی این نقدینگی سرگردان در امان خواهند بود و از طرف دیگر با تقویت سمت عرضه انتظار می رود که گشایشی در بازار مسکن در کشور به وجود آید. البته این روش تنها یکی از ابزارهای بورس کالا جهت تامین مالی پروژه های ساخت مسکن بوده و فعال کردن صندوق های زمین و ساختمان ابزار بالقوه دیگر بورس کالا است که به تامین مالی پروژه های ساخت وساز منجر می شود.
شفافیت مهم ترین مزیت بازار املاک بورس کالا
علیرضا ناصرپور معاون توسعه بازار و مطالعات اقتصادی بورس کالای ایران درخصوص مزایای بازار املاک و مستغلات بورس کالای ایران برای معاملات بخش مسکن در کشور گفت: این بازار تازه تاسیس، بستر معاملاتی مناسبی برای فروش املاک و مستغلات در بازاری شفاف مبتنی بر عرضه و تقاضا را فراهم کرده است. با وجودی که کمتر از یک سال از راه اندازی این بازار می گذرد اما نسبتا موفقیت خوبی در زمینه جذب عرضه کنندگان و خریداران به این بازار رقم خورده است. در این مدت نهادها و سازمان های دولتی و عمومی نسبت به پذیرش املاک خود در این بازار و در معرض حراج قرار دادن آن اقدام کرده اند. به عنوان نمونه در سال گذشته املاکی از چند بانک، وزارت دفاع، شرکت شهرهای جدید و ... در این بازار پذیرش و عرضه شد که اغلب این موارد نیز به معامله انجامید.
وی ادامه داد: این بازار جایگزین مناسبی برای معاملات املاک و مستغلات سازمان ها و نهادهای عمومی است که تا پیش از این از طریق مزایده برای فروش گذاشته می شدند، اما با راه اندازی این بازار این امکان به وجود آمد تا این املاک در بازاری رسمی و شفاف تر و بر مبنای حراج مورد داد و ستد قرار گیرند.
ناصرپور گفت: شفافیت مهم ترین مزیت فروش املاک در این بازار است، در عین حال در این روش فروش، امکان رقابت قیمتی میان خریداران وجود دارد که این موضوع در نهایت به کشف قیمت واقعی و شفاف ملک عرضه شده می انجامد. در سال جاری نیز پذیرش املاک جدید برای عرضه در این بازار ادامه داشته که با تکمیل فرآیندهای پذیرش، متقاضیان می توانند منتظر عرضه های جدید در این بازار برای امسال باشند.
معاون توسعه بازار و مطالعات اقتصادی بورس کالای ایران در ادامه به سایر مزایایی که این بازار می تواند برای بخش مسکن به وجود آورد اشاره کرد و گفت: تعریف و تاسیس صندوق های زمین و ساختمان امکان دیگری است که بورس کالا می تواند در اختیار فعالان صنعت ساخت وساز قرار دهد. راه اندازی چنین صندوق هایی از سویی به جذب سرمایه های سرگردان جامعه به بخش تولید (ساخت وساز مسکن) منجر می شود و از طرف دیگر با تحریک بخش عرضه به ایجاد تعادل در بازار مسکن کشور کمک می کند. بورس کالا آمادگی لازم را برای تاسیس صندوق در این زمینه دارد و اگر درخواستی در این زمینه وجود داشته باشد، با همکاری سازمان بورس و اوراق بهادار می توانیم زمینه تامین سرمایه در این بخش را از طریق بورس کالا فراهم کنیم. البته تجربه صندوق زمین و ساختمان در بازار سرمایه کشور وجود دارد. بنابراین با تکیه بر این تجربه درصورت وجود تقاضایی جدید از طرف سازندگان امکان تامین مالی پروژه های ساخت وساز از طریق ابزارهای مالی بورس کالا میسر می شود.
علیرضا ناصرپور در ادامه به موضوع فروش متری ساختمان در قالب اوراق سلف موازی استاندارد اشاره کرد که سال گذشته به عنوان یکی از ابزارهای بورس کالا جهت توسعه بازار املاک و مستغلات مطرح شده بود و افزود: این موضوع نیز قابلیت پیاده سازی دارد. اما اجرایی شدن آن نیاز به اصلاح برخی مقررات داشت که این موارد از سوی بورس کالای ایران به هیات مدیره سازمان بورس و اوراق بهادار اعلام شد. به تبع پس از اصلاح مقررات مورد نیاز، این موضوع نیز از سوی بورس کالای ایران پیگیری خواهد شد.
کمک ابزارهای مالی بورس به تامین سرمایه مسکن
فرهاد دژپسند وزیر امور اقتصادی و دارایی درخصوص مزایای فعالیت بازار املاک و مستغلات بورس کالای ایران گفت: عرضه مسکن در بورس کالا می تواند زمینه رشد تولید، بهبود معاملات، شفافیت قیمت ها و کاهش دلالی ها را فراهم کند.
به گزارش کالا خبر وزیر امور اقتصادی و دارایی نمایان شدن مزایای بورس مسکن را نیازمند گذشت زمان کافی دانست و گفت: این اثرات به مرور و دست کم یک سال پس از عرضه مستمر کالاها در بورس کالا نمایان می شود. عملکرد و فعالیت های بورس کالا کاملا مثبت ارزیابی می شود و از این رو شاهد عرضه گسترده محصولات مختلف و پذیرش های جدید در این بورس هستیم.
وی با بیان اینکه نباید از هیچ تلاش و تصمیم گیری برای رونق تولید بخش مسکن دریغ کرد، گفت: جهت گیری درست در بخش مسکن باید هدایت منابع به بخش تولید مسکن باشد که ابزارهای مالی بازار سرمایه از جمله سازوکار بورس کالا می تواند در این زمینه اثرگذار باشد.
