وی افزود: ذکر این نکته ضروری است که برای ثبت چک، صادرکننده می تواند به درگاه های نوین بانک خود شامل اینترنت بانک و موبایل بانک و یا برنامک های موبایلی مراجعه کند که فهرست 5 برنامک موبایلی پرداخت فعال در این زمینه بر روی وب سایت شرکت شاپرک نیز موجود است و در دسترس عموم قرار دارد.
نادعلی زاده با بیان اینکه مراحل فوق تنها به معنای ثبت اولیه چک در فرایند ثبت صدور چک است، تصریح کرد: با ثبت چک در سامانه صیاد فرایند ثبت صدور چک پایان نیافته است، بلکه گیرنده چک نیز باید از طریق همراه بانک، اینترنت بانک یا برنامک های موبایلی پرداخت به سامانه صیاد مراجعه کند و با به عمل آوردن استعلام های لازم از ثبت چک به نفع خود در سامانه صیاد اطمینان حاصل کرده و با تطبیق اطلاعات مندرج در متن چک با اطلاعات ثبت شده در سامانه صیاد مراتب تأیید یا عدم تأیید خود را در سامانه اعلام کند.
قانون جدید چک راهکاری برای مقابله با جعل، کلاهبرداری و پولشویی است
سخنگوی اجرای قانون جدید چک، وجود سامانه صیاد در کنار فیزیک چک را امری مفید و مثمرثمر خواند و گفت: ثبت اطلاعات چک در سامانه صیاد و نگهداری سیستمی زنجیره انتقالات چک در این سامانه می تواند راهکار مناسب برای مقابله با جعل یا کلاهبرداری باشد. از سوی دیگر چنانچه فیزیک چک مفقود شود، باتوجه به ثبت سیستمی اطلاعات چک توسط صادرکننده، پیگیری روند قضایی آن ساده تر از گذشته خواهد بود. در این خصوص می توان به حادثه حریق ساختمان پلاسکوی تهران اشاره کرد که در آن حادثه برخی اسناد تجاری و از جمله چک ها طعمه حریق یا مفقود شدند. در گذشته با توجه به عدم وجود چنین سیستمی پیگیری امور مربوط به چک های مفقود شده دشوار بود، لیکن با وجود این سامانه قاعدتاً مشکلاتی از این دست کاهش می یابد. ضمن این که این سامانه شفافیت اطلاعاتی را در کشور ایجاد می کند، که در امر مبارزه با پولشویی اقدامی موثر قلمداد می شود.
نادعلی زاده با بیان اینکه هر تغییر در ابتدا با چالش های خاص خود همراه است، تصریح کرد: در گذشته روند کارسازی، تبادل و ظهرنویسی چک به صورت دستی بود، اما در حال حاضر ثبت چک در سامانه صیاد نیز افزوده شده است. در این باره قطعاً در ابتدا مقاومت هایی وجود دارد و آن هم به این دلیل است که فرایند صدور چک نسبت به گذشته متفاوت تر شده است، اما به مرور و هنگامی که مردم با عواید سیستمی شدن ثبت اطلاعات آشنا شوند، اقبالشان به این امر بیشتر می شود.
100 میلیون فقره چک جدید توزیع شده است
معاون اداره نظام های پرداخت بانک مرکزی در خصوص آمار چک های صادر شده از ابتدای سال جاری گفت: از ابتدای سال جاری تا پایان مهر ماه بالغ بر دو میلیون و پانصد هزار دسته چک معادل 100 میلیون فقره چک توزیع شده است که از این میزان تقریباً 23 درصد یعنی حدود 23 میلیون فقره چک در سامانه صیاد ثبت شده و به گردش افتاده است. همچنین از 23 میلیون فقره چکی که به گردش افتاده است، در حدود 89 درصد توسط گیرندگان تأیید شده است، این آمار قابل ملاحظه ای است و روند صعودی دارد. همچنین به طور متوسط در هر روز حدود 110 هزار فقره چک در سامانه صیاد ثبت می شود که آمار قابل توجه و امیدوارکننده ای است.
به فرد دارای چک برگشتی، دسته چک تعلق نمی گیرد
سخنگوی اجرای قانون جدید چک ضمن تأکید بر اینکه بر اساس قانون جدید چک محدودیت هایی متوجه دارندگان چک برگشتی است، یادآور شد: قانون یاد شده تنبیهات انضباطی را برای شخص صادرکننده چک برگشتی در نظر گرفته است. به عنوان مثال در زمان اعطای دسته چک به فرد، وی اهلیت سنجی می شود و در صورت دارا بودن چک برگشتی، دسته چک به وی تعلق نمی گیرد. علاوه بر این زمانی که قرار است چک در سامانه صیاد ثبت شود، سابقه چک برگشتی توسط سامانه کنترل می شود و در صورتی که صادرکننده دارای سابقه چک برگشتی باشد، اجازه ثبت چک به وی در سامانه صیاد داده نمی شود. در مجموع این محدودیت ها باعث شده است آمار چک برگشتی کاهش قابل توجهی داشته باشد.
کاهش نسبت چک های برگشتی با اجرای قانون جدید چک
وی درباره آمار چک برگشتی عنوان کرد: کاهش آمار چک برگشتی از فروردین تا پایان شهریور ماه سال جاری در مقایسه با مدت مشابه سال گذشته در خور توجه است که بر اساس آن نسبت مجموع چک های برگشتی به مجموع چک های مبادله ای 6 ماهه نخست سال جاری حدود 9.4 درصد بوده، در حالی که این نسبت در سال 1399 حدود 11.2 درصد بوده است. لذا به نظر می رسد سخت گیری قانون در زمینه تخصیص دسته چک و صدور چک موثر بوده است.
نادعلی زاده درباره زمان جمع آوری دسته چک های قدیمی گفت: قاعدتاً دسته چک های قدیمی نیز باید جمع آوری شوند اما بانک مرکزی برنامه زمان بندی قطعی را در این خصوص اعلام نکرده و فعلاً دسته چک های قدیمی می توانند در کنار دسته چک های جدید هم زیستی داشته باشند و در موعدی که به تشخیص بانک مرکزی مناسب تلقی شود و مردم در مراودات خود به مشکل برنخورند، این دسته چک های قدیمی نیز توسط بانک مرکزی جمع آوری خواهد شد.
ثبت و تایید چک های جدید از طریق پیامک در حال نهایی شدن است
معاون اداره نظام های پرداخت بانک مرکزی با بیان اینکه در حال حاضر تمام درگاه های شبکه بانکی اعم از اینترنت بانک، همراه بانک فعال است و به سامانه صیاد مجهز شدند، تصریح کرد: کلیه فرآیندها شامل ثبت، تأیید، انتقال و استعلام به واسطه درگاه های یاد شده در حال انجام است و البته سایر برنامک های پرداخت موبایلی که برای بهره مندی از امکان سامانه صیاد اعلام آمادگی کنند، پس از گذراندن مراحل و آزمون های لازم می تواند به سامانه صیاد متصل شوند. البته راه های دیگری نیز برای انجام فرایندهای مرتبط با سامانه صیاد و چک در حال آزمایش است. از جمله این موارد می توان به پیامک اشاره کرد که تقریباً در حال نهایی شدن است و البته تجهیز خودپردازها نیز در دست اقدام است. در حال حاضر نیز شعب بانکی در خصوص فرایندهای مرتبط با چک به مردم به صورت حضوری خدمت رسانی می کنند.
وی افزود: از ابتدای سال جاری تاکنون نزدیک به پنج درصد از ثبت چک ها در سامانه صیاد از طریق شعب انجام شده است. این در حالی است که بالغ بر 77 درصد از چک ها ثبت و تأییدشان از طریق درگاه های بانکی اینترنت بانک و همراه بانک اتفاق افتاده است و 18 درصد نیز از طریق برنامک های موبایلی ثبت شده است.
دو سرویس استعلام در خصوص فرایندهای مرتبط با چک های جدید راه اندازی شده است
وی با بیان اینکه دو سرویس استعلام در سامانه صیاد وجود دارد، تأکید کرد: در سامانه صیاد دو سرویس
«سوابق اعتباری چک» و نیز
«سرویس استعلام اقلام اطلاعاتی چک» وجود دارد. «سرویس سوابق اعتباری چک» که از سال 1397 راه اندازی شده، سرویس شناخته شده ای است که سابقه چک برگشتی صادرکننده را بر اساس رنگ بندی خاص و تعداد چک برگشتی نمایش می دهد؛ اما در سرویس استعلام اقلام اطلاعاتی چک، فرد با مراجعه به این سامانه می تواند متوجه شود که چک به نفعش در سامانه صیاد ثبت شده یا خیر.
سخنگوی اجرای قانون جدید چک درباره سرویس استعلام اقلام اطلاعاتی چک یادآور شد: این سرویس که اخیراً سرویس به عموم عرضه شده، کاربری ساده ای دارد و بدون احراز هویت امکان خدمت رسانی را فراهم می کند. در این سرویس 5 مورد از فرد استعلام کننده شامل شناسه صیادی چک، کدملی / شناسه ملی، تاریخ، مبلغ چک و نوع شخص گیرنده دریافت می شود و فرد با وارد کردن این اطلاعات متوجه می شود که آیا این چک به نفعش در سامانه صیاد ثبت شده است یا خیر.
نادعلی زاده در پایان خاطرنشان کرد: «سرویس استعلام اقلام اطلاعاتی چک» چند ماهی است که بر روی وب سایت بانک مرکزی راه اندازی شده و بانکها نیز این سرویس استعلامی را در درگاه های خود فعال کرده اند، همچنین برنامک های پرداخت موبایلی نیز به زودی به این سرویس مجهز خواهند شد.
