به گزارش پایگاه تحلیلی خبری بانک و صنعت به نقل از روابط عمومی بانک پاسارگاد، در این همایش دکتر داوود دانش‌جعفری عضو مجمع تشخیص مصلحت نظام و رییس کمیسیون نظارت دبیرخانه مجمع تشخیص مصلحت نظام طی سخنانی در زمینه بررسی اقتصاد ایران در چارچوب اقتصاد مقاومتی مطالبی را عنوان کرد.
وی ضمن بیان این نکته که ما از لحاظ نظری در اقتصاد جهان حرف برای گفتن داریم اما متأسفانه در اجرا مشکل داریم و هماهنگی‌های لازم در این زمینه وجود ندارد، گفت: ما از لحاظ نظری و برنامه‌ریزی از کشوری مثل ترکیه یا چین کم نداریم ولی بزرگ‌ترین مشکل ما در اجرا است. وی تصریح کرد: باید بدانیم که تصمیم‌گیری‌ها زمانی موفق خواهد بود که همه تصمیم‌گیران، بر آن تصمیمات اجماع نظر داشته‌باشند و ایجاد این اجماع خیلی سخت است.
وی در ادامه مقاومت را به معنای استعداد بازیابی و برگشت به وضعیت عادی پس از مواجهه با ضربه تعریف کرد و اظهار داشت: در مباحث روانشناسی، مقاومت به حالتی گفته می‌شود که اشخاص پس از مواجهه با ضربات روحی و روانی، دچار افسردگی نشوند و به راحتی روحیه خود را بازسازی کنند.
وزیر پیشین وزارت امور اقتصاد و دارایی در عین حال مقاومت از دیدگاه مهندسی مواد را، حالتی خواند که مواد و مصالح پس از این که تحت فشار قرار گرفتند خواص فیزیکی یا شکل ظاهری خود را از دست ندهند به عبارت دیگر، قبل از حالت گسیختگی، اشیا مقاوم هستند.
وی به تعریف مقاومت از دید مهندسی سیستم نیز اشاره کرد و افزود: از این دیدگاه نیز سیستم مقاوم به سیستمی گفته می‌شود که وقتی یک جزء از سیستم از کار افتاد، کل سیستم که به صورت شبکه‌ای کار می‌کند، دچار آسیب نشود و خسارت، تنها به جزء آسیب دیده برسد.
وی مقاومت در بخش سلامت را هم این گونه تعریف کرد که بر اساس اعلام سازمان بهداشت جهانی، بخش سلامت مقاوم یعنی این که یک کشور تا چه حد در برابر بیماری‌های ناشناخته و جدید یا اپیدمی‌های قابل پیش‌بینی قادر است از خود واکنش مناسب نشان دهد و برای تهدیدهای سلامت، راه حل مناسب پیدا کند.
دکتر دانش‌جعفری در نهایت در تعریف مقاومت اقتصادی یا اقتصاد مقاومتی گفت: این عبارت به معنای آن است که اقتصاد چگونه در مقابل ضربه‌های پیش‌بینی نشده یا قابل پیش‌بینی از خود مقاومت نشان می‌دهد.
به گفته وی، در یک اقتصاد مقاوم در صورتی که ضربه‌ای وارد شود به سرعت عکس‌العمل مناسب تدارک دیده می‌شود و بازگشت به حالت قبل از وقوع ضربه عملی می‌شود.
مشاور عالی وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی رویکردهای برآورد احتمال وقوع ضربه و تقویت مقاومت را شامل رویکرد مدیریت ریسک و رویکرد مهندسی مقاومت خواند و اظهار داشت: در رویکرد مدیریت ریسک سعی می‌شود که احتمال وقوع ضربه به حداقل برسد ولی در رویکرد مهندسی مقاومت، با توجه به این که احتمال وقوع ضربه از قبل قابل پیش‌بینی بوده است می‌توان از طریق تقویت مقاومت، خسارت ناشی از وقوع ضربه را به حداقل رساند.
وی به عوامل موثر در میزان مقاومت در اقتصاد اشاره کرد و ادامه داد: ساختار اقتصاد، میزان انعطاف‌پذیری و پیش‌بینی تدابیر لازم برای مواجه با شوک‌های ناگهانی، تنوع در صادرات، درس گرفتن از تجارت گذشته، حکمروایی موثر، افزایش مشارکت، ایجاد ذخایر استراتژیک، ایجاد زیرساخت‌های مناسب در کشور برای به حداقل رساندن خسارت ناشی از ضربه، آموزش مقاومت فردی در سطح جامعه و طراحی شبکه‌ای سیستم از جمله این عوامل است.
دانش‌جعفری با اشاره به مفهوم عملیاتی اقتصاد مقاومتی، اظهار داشت: از این دید، اقتصاد مقاومتی ایجاد یک نهاد مناسب است که آسیب‌پذیری‌ها یا خطرپذیری‌های اقتصاد ایران را در برابر ضربه‌های داخلی و خارجی به حداقل برساند و زمینه را برای رسیدن به پیشرفت‌های پایدار اقتصادی فراهم کند.
عضو مجمع تشخیص مصلحت نظام، قلمرو اقتصاد مقاومتی در ایران را شامل شناسایی حوزه‌های خطرپذیر اقتصاد ایران، مدیریت ریسک‌های تهدیدکننده اقتصاد ایران، مقاوم‌سازی اقتصاد ایران در مقابل ضربه‌های پیش‌بینی‌نشده یا قابل وقوع بر اساس سوابق قبلی، خواند و ادامه داد: برخی از ضربه‌ها مانند جنگ به صورت ناگهانی یا غیرقابل پیش‌بینی وارد می‌شوند و برخی ضربه‌ها نیز مانند خشکسالی قابل پیش‌بینی‌اند.
وی با بیان این نکته که اقتصادهایی که نوسانات آنها کمتر است بیشتر قابل اتکاء و قابل پیش‌بینی هستند، تصریح کرد: آمار و نمودارها نشان می‌دهد که اقتصاد ایران خیلی نوسان دارد و قابل اطمینان نیست.
دانش‌جعفری، ناهمواری‌های اقتصاد ایران را برشمرد و اضافه کرد: بسیاری از شاخص‌های اقتصادی در ایران در مقایسه با کشوری مانند ترکیه، دارای نوسانات شدیدی است که این امر، اقتصاد ایران را غیرقابل اتکا و پیش‌بینی می‌کند.
به گفته وی، این نوسانات شدید، می‌تواند منشاء شوک و ضربه به اقتصاد ایران باشد که باید فکری اساسی به حال آن کرد.
رییس کمیسیون نظارت دبیرخانه مجمع تشخیص مصلحت نظام، همچنین صادرات و واردات ایران را دارای نوسانات شدید ذکر کرد و یادآور شد: درآمدهای دولت نیز از این قضیه مستثنی نیست و در تحریم، شوک ناشی از کاهش درآمدهای دولت شدیدتر از شوکی بود که بخش خصوصی احساس کرد زیرا بخش خصوصی مسأله را مدیریت کرد اما دولت نمی‌توانست هزینه‌ها را کنترل کند در حالی که درآمدهایش نوسان شدید داشت.
وی خطرپذیری‌های اقتصاد ایران را شامل وابستگی درآمد دولت به نفت، وابستگی واردات ایران به نفت، ساختار تجارت خارجی ایران، رشد بالای نقدینگی و تورم، کاهش اشتغال، افزایش نرخ ارز در اقتصاد، نظام مالی در ایران، نوسانات رشد اقتصادی و افزایش مخارج دولت خواند و گفت: از سال‌های گذشته، درصد بالایی از درآمدهای دولت به صادرات نفت وابسته بوده که در نتیجه، هرگونه تحریم خرید نفت یا کاهش قیمت جهانی آن، موجب آسیب‌پذیری درآمدهای دولت می‌شود و این خود منشاء بسیاری از شوک‌ها و ضربه‌ها به اقتصاد ایران است.
دانش‌جعفری، درآمدهای دولت را شامل مالیات‌های مستقیم، مالیات‌های غیرمستقیم و درآمدهای ناشی از مالکیت‌های دولتی مثل نفت و معادن ذکر کرد و ادامه داد: در کشوری مانند ترکیه وابستگی به درآمدهای ناشی از مالکیت دولتی در سال 2012، 17.4 درصد و در ایران 65 درصد بوده‌است ضمن این که در ترکیه 56 درصد از درآمدهای دولت، از محل مالیات بر مصرف کالا و خدمات به دست آمده که این رقم در ایران تنها 3.7 درصد اعلام شده که اکنون با احتساب مالیات بر ارزش افزوده به 18 درصد رسیده است. به اعتقاد دانش جعفری، برای کاهش وابستگی به نفت باید در پی ایجاد درآمدهای متنوع باشیم.
وی با تأکید بر این نکته که درآمد نفتی در اقتصاد ایران تأمین‌کننده بخش عمده درآمد دولت و بخش عمده ارز مورد نیاز واردات کشور است، یادآور شد: واردات و صادرات ایران ضربه‌پذیر است چون اکثر صادرات و واردات ما مختص به چند کشور است و هرگونه اختلال در روابط بین ایران و این کشورها می‌تواند در این فرآیندها اخلال ایجاد کند.
وزیر سابق اقتصاد گفت: باید سبد صادرات و واردات کشور را متنوع‌تر کنیم و به جای این‌که بیش از 60 درصد آن مربوط به 5 کشور باشد این تعداد کشور را به10 تا15 کشور افزایش دهیم.
وی تأکید کرد: از نگاه اقتصاد مقاومتی، باید صادرات و واردات را متنوع کنیم تا به شوک و ضربه تبدیل نشود به عبارت دیگر، صادرات و واردات باثبات، مستلزم داشتن سبد متنوع است تا تحت تأثیر نوسانات قرار نگیرد.
دانش‌جعفری به آثار منفی تورم در اقتصاد کشور اشاره کرد و افزود: افزایش هزینه طرح‌های سرمایه‌گذاری خصوصی و دولتی، افزایش شکاف فقیر و غنی، کاهش نرخ سود حقیقی، افزایش نرخ ارز، اختلالات در تصمیمات سرمایه‌گذاری و اختلال در تخصیص بهینه منابع از جمله این آثار منفی است.
به گفته وی، ایران تا سال 92 جزو کشورهای دارای نرخ تورم بالا است و اکنون نیز نرخ تورم متوسط دهه اخیر، بالای 18 درصد است که جزء کشورهای با نرخ تورم بالا به حساب می‌آید. رییس کمیسیون نظارت مجمع تشخیص مصلحت نظام تأکید کرد: اقتصاد ایران از محل تورم، ضربه‌های زیادی خورده‌است که باید راهکاری اساسی برای آن اندیشید.
دانش‌جعفری خطرپذیری کاهش اشتغال در اقتصاد ایران را هم ناشی از افزایش صادرات همراه با افزایش درآمد نفتی و ثابت نگه داشتن نرخ اسمی ارز قبل از اجرای تشدید تحریم خواند و ادامه داد: با وجود تورم بالا در داخل و ثبات نسبی قیمت ارز، تولید بسیاری از محصولات در ایران به صرفه نخواهد بود و در نتیجه آن تولیدکنندگان به فعالیت مونتاژ روی می‌آورند. وی درباره خطرپذیری افزایش نرخ ارز در اقتصاد ایران هم اظهارداشت: نرخ ارز باید به صورت عملیاتی و با تنظیم عرضه و تقاضا و نه به صورت دستوری، تعیین شود.
وزیر پیشین اقتصاد به کاهش کارآیی نظام مالی ایران هم اشاره کرد و افزود: نظام تأمین مالی در ایران بانک‌محور است و پس از بروز ضربات مختلف به سیستم بانکی به ویژه در سال‌های اخیر، کارایی نظام مالی کاهش یافته و منابع دولتی و خارجی پس از تشدید تحریم‌ها دچار کاهش شده‌است بنابراین نظام تأمین مالی در ایران به‌ویژه در سال‌های اخیر دچار مشکلات جدی شده‌است.
دانش‌جعفری با بیان این نکته که رشد اقتصادی کشور در سال‌های گذشته نوسانات شدیدی داشته که فقط هم مربوط به تحریم نیست، اظهار داشت: متوسط رشد اقتصادی ایران در سال‌های اخیر 4.8 درصد بوده‌است که اگر این رشد را به‌صورت هموار و مستمر داشتیم بسیار بهتر از نوسانات شدید آن در سال‌های مختلف بود.
وی درباره خطرپذیری‌های افزایش مخارج دولت هم گفت: درآمدهای دولت، درآمدهای باثباتی نیست و شوک‌هایی را به اقتصاد ایران وارد می‌کند که باید فکری به حال این معضل کرد.
عضو مجمع تشخیص مصلحت نظام اضافه کرد: در حوزه‌های دیگر هم مثل بحران‌های زیست محیطی و صندوق‌های بازنشستگی و تأمین اجتماعی خطرپذیری‌هایی داریم ولی این موضوع به معنای آن نیست که اقتصاد ایران غیرقابل درمان است. اقتصاد کشور قابل درمان است ولی باید نگرش داشته‌باشیم و آن نگرش، اقتصاد مقاومتی است.
وی با تأکید بر این نکته که جاهایی را که منشاء خطر و ریسک است باید شناسایی و برای آن راهکار پیدا کنیم یادآور شد: وجود نگرش اقتصاد مقاومتی به ما کمک می‌کند که در آینده اقتصاد بهتری داشته باشیم.
مجید قاسمی، رییس دانشگاه خاتم:
هرکدام از ما می‌توانیم در جایگاه خود، پرچمدار اقتصاد مقاومتی باشیم
دکتر مجید قاسمی، رییس دانشگاه خاتم و رییس انجمن مدیریت ایران نیز در سخنان کوتاهی، اقتصاد مقاومتی را به معنای اصلاح اقتصاد و حرکت به اتکای مردم و آحاد جامعه خواند و اظهار داشت: توسعه یک امر قلب‌افزاری و مغزافزاری است نه سخت‌افزاری. وی با بیان این نکته که ما باید به اندازه مصرف کنیم و حتی بیشتر از آن تولید کرده و بخشی از آن را پس‌انداز کنیم، افزود: ما می‌توانیم در ایران اقدامات زیادی انجام دهیم زیرا این کشور پر از استعدادهای خلاق و توانمند است.
مدیرعامل بانک پاسارگاد تأکید کرد: ایران کشوری ثروتمند است ولی نباید در پی این باشیم که کسی از بیرون، گره از مشکلات ما باز کند. هرکدام از ما می‌توانیم در جایگاه خود، پرچمدار اقتصاد مقاومتی باشیم.
وی اضافه کرد: امانتی را که خداوند به عنوان عمر، صحت و سلامتی به ما ارزانی کرده‌است باید شاکر باشیم و نقش خود را در قالب آن تعریف کنیم.
رییس دانشگاه خاتم با تأکید بر این نکته که اقتصاد مقاومتی دارد مظلوم واقع می‌شود، تصریح کرد: متأسفانه درک درستی از اقتصاد مقاومتی در سطوح مختلف اجرایی کشور وجود ندارد و دانشگاه خاتم و انجمن مدیریت ایران با کمک سلسله همایش‌هایی در این زمینه سعی در این دارند که این فضای غبارآلود را شفاف کنند.
دکتر قاسمی در ادامه از ساخت 7 هزار تخت بیمارستانی در کشور با مشارکت بانک‌پاسارگاد خبر داد و گفت: این کار، کار سنگینی است که حداقل 7 هزار میلیارد تومان سرمایه‌گذاری لازم دارد و قرار است تا 5 سال آینده عملیاتی شود. وی البته از وجود موانع و چالش‌های زیادی بر سر راه انجام این کار بزرگ و ملی خبر داد و اظهار امیدواری کرد که با رفع این موانع به این طرح، که طرحی در راستای اقتصاد مقاومتی است، جامه عمل بپوشد.
