به گزارش پایگاه تحلیلی خبری بانک و صنعت به نقل از بانک مرکزی , هدف اصلی نظارت بانکی، حفظ ثبات نظام مالی و افزایش اعتماد به آن از طریق کاهش ریسک برای سپرده‌گذاران و سایر بستانکاران است. از این رو نظارت در پی آن است تا اطمینان یابد بانکها و موسسات اعتباری به شیوه‌ای ایمن و صحیح عمل کرده؛ در مقابله با ریسک‌های فراروی خود، از سرمایه و ذخایر کافی برخوردارند.
بانک مرکزی که به موجب قانون پولی و بانکی کشور، وظیفه نظارت بر بانکها و موسسات اعتباری را برعهده دارد از اواخر دهه هفتاد شمسی و با بهره‌گیری از آخرین دستاوردهای مراکز و مجامع حرفه‌ای و تخصصی، رویکرد « نظارت مبتنی بر ریسک» را به عنوان رویکرد اصلی در نظارت بر بانکها و موسسات اعتباری کشور برگزید و در این راستا ضمن تجدید ساختار سازمانی حوزه نظارت بر بانکها، تدوین مقررات احتیاطی و تعمیق و گسترش ادبیات نوین بانکی در کشور را سرلوحه فعالیت‌های خود قرار داد.
به گزارش روابط عمومی، در ادامه مروری اجمالی بر اقدامات و دستاوردهای حوزه نظارت بر بانک ها و موسسات اعتباری در یک سال گذشته خواهیم داشت.
ادارات نظارت بر موسسات پولی غیر بانکی و نظارت استانی
الف- ادامه ساماندهی موسسات موجود فعال در حوزه بازار غیر متشکل پولی:
1- شناسایی اشخاص حقیقی و حقوقی غیر مجاز فعال در زمینه پولی و اعتباری در سطح کشور(صندوق های قرض‌الحسنه، تعاونی های اعتبار،موسسات اعتباری،صرافی ها، شرکت های لیزینگ، . . . )
2- انجام اقدامات لازم جهت تجمیع،تبدیل و ارتقاء برخی موسسات پولی فاقد مجوز از بانک مرکزی و انجام تشریفات مربوط به تعطیلی و انحلال برخی واحدهای پولی غیر مجاز شناسایی شده از طریق همکاری مراجع انتظامی ، قضایی و ثبتی.
3- تدوین برنامه عملیاتی ساماندهی نهادهای فعال در بازار غیرمتشکل پولی.
ب- جلوگیری از ایجاد و توسعه نهادهای پولی غیرمجاز با همکاری سایر دستگاههای ذیربط:
1- بروز رسانی فرایند شناسایی اشخاص حقیقی و حقوقی غیر مجاز فعال در زمینه پولی و اعتباری در سطح کشور(صندوق های قرض‌الحسنه، تعاونی های اعتبار،موسسات اعتباری،صرافی ها ، تارنماهای غیر مجاز فعال در زمینه خرید و فروش ارز، شرکتهای لیزینگ، . . . ).
2- همکاری با مراجع قضایی، انتظامی و سایر دستگاه ها برای جلوگیری از تداوم فعالیت اشخاص حقیقی و حقوقی و تارنماهای غیر مجاز فعال در بازار پولی
-- طرح موضوع ساماندهی نهادهای پولی غیرمجاز، در نهادها و مراجع حاکمیتی ازجمله شورای عالی امنیت ملی، مبارزه با مفاسد اقتصادی و . .
-- برگزاری جلسات کارگروه ساماندهی بازار غیر متشکل پولی موضوع مصوبه شورای عالی امنیت ملی، ارائه گزارشات و اطلاعات و مدارک مورد نیاز در کارگروه مزبور و ابلاغ مصوبات کارگروه به دستگاه ها و مراجع ذیربط.
-- معرفی اشخاص حقیقی و حقوقی و تارنماهای غیر مجاز فعال در بازار پولی کشور به نیروی انتظامی و مراجع قضایی به منظورجلوگیری از تداوم فعالیت آنها.
ج- گسترش نظارت حضوری و غیر حضوری بر بازار غیر متشکل پولی (صندوق های قرض‌الحسنه، تعاونی های اعتبار،موسسات اعتباری،صرافی ها ، شرکتهای لیزینگ، . . . )
1- گسترش بازرسی های دوره ای و موردی از نهاد های پولی فعال ( صندوق های قرض‌الحسنه، تعاونی های اعتبار،موسسات اعتباری،صرافی ها و شرکت های لیزینگ و . . . )
-- انجام بازرسی های موردی از واحدهای پولی فاقد مجوز و دارای مجوز براساس شرایط و حسب مورد.
-- نظارت بر عملکرد موسسات اعتباری در شرف تاسیس تا زمان اخذ مجوز فعالیت از بانک مرکزی.
-- بررسی فروش ارزهای مداخله‌ای توسط شرکت های صرافی های منتخب بانکی به شرکتهای صرافی به منظور اطمینان از ثبت آنها در سامانه سنا و همچنین بررسی ارزهای خریداری شده توسط شرکت های صرافی از هلدینگ های پتروشیمی.
2- تدوین شیوه نامه جهت رسیدگی و برخورد با تخلفات موسسات پولی تحت نظارت
-- تدوین شیوه نامه رسیدگی به تخلفات صرافی ها به استناد ماده 42 دستورالعمل اجرایی تاسیس، فعالیت و نظارت بر صرافی ها
-- تدوین و تصویب شیوه نامه برخورد انضباطی با شرکتهای تعاونی اعتبار به استناد ماده 24 دستورالعمل اجرایی تاسیس، فعالیت و نظارت بر شرکتهای تعاونی اعتبار.
-- تدوین و تصویب شیوه نامه نحوه رسیدگی به شکایات مشتریان صرافیها، مطابق با ماده 42 دستورالعمل اجرایی تاسیس، فعالیت و نظارت بر صرافی ها.
3- پاسخگویی و رسیدگی به شکایات اشخاص حقیقی و حقوقی نسبت به تخلف یا عدم رعایت قانون، مقررات و دستورالعمل‌های بانکِ مرکزی از سوی موسسات پولی غیربانکی.
4- استفاده از همکاری سازمان های مردم نهاد در نظارت بر موسسات پولی غیر بانکی و انجام اقدامات و پیگیری های لازم در خصوص ادغام کانون و انجمن لیزینگ و تشکیل جامعه لیزینگ به منظور نظارت دقیق‌تر بر شرکت های لیزینگ.
5- بازرسی موردی از سرپرستی‌ها و شعب بانکها و موسسات اعتباری غیر بانکی مستقر در حوزه جغرافیایی تحت نظارت استانی حسب در خواست مقامات محترم نظارتی بانک.
6- حضور در جلسات استانی دستگاههای ذیربط از جمله مراجع قضائی، سیاسی و امنیتی، در راستای ایفای وظایف نظارتی محوله و تعیین تکلیف نهادهای پولی دارای مشکل و بحرانی.
اداره رسیدگی به شکایات و تقاضاها
الف- بررسی و رسیدگی به شکایات و تقاضاها
بررسی و رسیدگی به 5390 مورد شکایت و تقاضای دریافتی از اشخاص حقیقی و حقوقی، ادارات داخلی بانک و سازمان ها و نهادهای خارج از بانک
ب- تهیه و تنظیم گزارشات:
انجام 145 مورد بازرسی حضوری جهت بررسی تعدادی از شکایات و تقاضاها و ارائه گزارشات مربوطه.
ج- پاسخگویی به تلفن مشتریان :
لازم به توضیح است، بصورت میانگین، همکاران در هر روز، پاسخگوی 200 تلفن ارباب رجوع می باشند که زمان قابل ملاحظه ای را به خود اختصاص داده است .
هـ- تهیه و تنظیم و پیگیری بخشنامه ها و دستورالعمل‌ها:
-- تهیه و تدوین دستورالعمل نحوه رسیدگی به شکایات مشتریان مؤسسات اعتباری .
-- ابلاغ دستورالعمل به سیستم بانکی و تعیین تکالیف بانک ها در خصوص اجرای دستورالعمل .
-- پیگیری اقدامات صورت گرفته توسط بانک ها و مؤسسات اعتباری در راستای اجرای دستورالعمل یاد شده.
-- پیگیری مفاد ماده (25) مرتبط با نحوه اجرای قانون ارتقاء سلامت نظام اداری و اعلام نتایج به سازمان بازرسی کل کشور.
-- تهیه 151 مورد گزارش درارتباط با بررسی و پی گیری شکایات دریافتی
اداره ارزیابی سلامت نظام بانکی:
الف- بررسی عملکرد و کارایی زیر ساخت فناوری اطلاعات در شبکه بانکی
1- بررسی صحت و کارایی سامانه شناسه واریز حسابهای دولتی؛ سامانه چکاوک و سپام
2- انجام بازرسی دوره ای و سر زده از واحد فناوری اطلاعات شبکه بانکی
3- بررسی و ارزیابی فنی زیر ساختهای بانکها جهت اخذ مجوز های ارزی.
4- بررسی ابتدایی رتبه بندی فاوا بانک ها
5- پیگیری فرایند راه اندازی انبار داده در شبکه بانکی کشور
6- تعامل و بررسی در خصوص جدول اقدامات نظارتی و اخذ بازخورد اصلاحات صورت گرفته در بازه های زمانی مصوب
7- پیگیری ارایه خدمات به موسسات فاقد مجوز
ب- تدوین رویه‌های نظارتی و ابلاغ آن به شبکه بانکی
1- تدوین رویه ارزیابی نظام کنترلهای داخلی
2- تدوین رویه ارزیابی حاکمیت شرکتی
3- تدوین رویه ارزیابی کفایت سرمایه و سرمایه پایه
4- تدوین رویه تسهیلات کلان
5- تدوین رویه تسهیلات اشخاص مرتبط
6- تدوین رویه نظارت بر قرعه‌کشی حسابهای قرض‌الحسنه پس انداز
7- تدوین رویه شفافیت اطلاعات
8- تدوین رویه طبقه‌بندی دارایی ها و ذخیره گیری
9- تهیه رویه نظارتی طبقه‌بندی دارایی‌ها و ذخیره‌گیری
10- بررسی دستورالعمل حسابرسان منتخب و بروزرسانی آن
11- تهیه گزارش تعامل حسابرسان مستقل و ناظران بانکی
12- تشکیل کمیته سرفصل حساب‌ها و انجام امور دبیرخانه‌ای مربوطه
13- تشکیل کارگروه کارمزد خدمات بانکی و انجام امور دبیرخانه‌ای کارگروه مربوطه
ج- تهیه گزارش از عملکرد شبکه بانکی کشور
1- وضعیت شاخص‌های سلامت بانکی
2- رتبه‌بندی بانکها و موسسات اعتباری کشور بر اساس روش CAMELS
3- بررسی وضعیت سرمایه بانکها و موسسات اعتباری کشور
4- مطالبات غیرجاری بانکها و موسسات اعتباری و به روز رسانی آن برای مقاطع زمانی مختلف
5- بررسی عملکرد شعب و کارکنان بانکها و موسسات اعتباری
6- تعیین مبنایی جهت صدور مجوز تاسیس شعب جدید بانکها و موسسات اعتباری
7- اظهار نظر در خصوص آئین نامه‌های مختلف مانند کفایت سرمایه، آئئین‌نامه نقدینگی و صندوق‌های سرمایه‌گذاری و ....
8- تدوین و تصویب شیوه نامه نحوه رسیدگی به شکایات مشتریان صرافیها، مطابق با ماده 42 دستورالعمل اجرایی تاسیس، فعالیت و نظارت بر صرافی ها.
9- اظهار نظر در خصوص اصلاح قانونی و مقرراتی مورد نظر بانک مرکزی جهت کاهش مطالبات معوق
ادارات نظارت بر بانک ها و موسسات اعتباری 1 و 2 :
1- بررسی مستمر رعایت/عدم رعایت نرخ سود سپرده های سرمایه گذاری و تسهیلات اعطایی در طول سال به صورت حضوری و صدور اخطاریه جهت برخی از بانک ها و موسسات اعتباری.
2- ارجاع پرونده برخی از بانک ها و موسسات اعتباری به هیات انتظامی بانک ها و موسسات اعتباری، در خصوص عدم رعایت نرخ سود سپرده های بانکی و نرخ سود تسهیلات اعطایی.
3- انجام مکاتبات مربوط به رای صادره در هیات انتظامی.
4- بررسی درخواست تجدید نظر به رای صادره هیات انتظامی.
5- بازرسی های موردی باتوجه به اطلاعات دریافتی و همچنین پیگیری موارد مشاهده شده در شعب بانک ها.
6- برگزاری جلسات با مدیران عامل بانک ها و موسسات اعتباری در بانک های عامل و در این اداره، با موضوع بررسی مشکلات اجرایی در شبکه بانکی و تعامل با بانک ها به منظورتذکر در اجرای صحیح و به موقع بخشنامه های بانک مرکزی.
7- شناسایی سهم سود قطعی سپرده‌گذاران، بررسی سود آوری بانک ها و موسسات اعتباری و تعیین سهم سود قطعی سپرده‌گذاران بر اساس ضوابط دستور العمل ذیربط.
8- کنترل محاسبات سپرده قانونی بر اساس اقلام عمده دارایی ها و بدهی های بانک ها به صورت هفتگی.
9- کنترل محاسبات سپرده دولتی بانکها و موسسات اعتباری به صورت روزانه.
10- پیگیری و اخذ اطلاعات مربوط به مواد 16 و 17 قانون رفع موانع تولید در خصوص فروش دارائیهای ثابت (منقول و غیرمنقول) مازاد و کاهش میزان سرمایه گذاری در سهام شرکتها در چارچوب ضوابط مورد نظر.
11- پیگیری و اخذ اطلاعات مربوط به اجرای ضوابط ناظر بر حداقل استانداردهای شفافیت و انتشار عمومی اطلاعات.
12- بررسی حضوری فرایند نحوه طبقه بندی دارائیها (جاری، سررسیدگذشته، معوق و مشکوک الوصول) و محاسبه کیفیت ذخایر مطالبات مشکوک الوصول مطالبات غیرجاری به صورت حضوری و اعلام میزان کسری ذخایر مذکور.
13- بررسی نحوه شناسایی و کیفیت درآمدهای اعلامی در صورتهای مالی بانک برخی از بانک ها و موسسات اعتباری.
14- نحوه محاسبه سود قطعی سپرده های سرمایه گذاری مدت دار.
15- صدور مجوز برگزاری مجمع عمومی عادی سالیانه جهت تصویب صورت های مالی سال 1394 به برخی از بانکها و موسسات اعتباری.
16- بررسی نامه های دادسرای عمومی و انقلاب ( رسیدگی به جرایم پولی و بانکی).
17- مکاتبات متعدد با مدیر عامل محترم بانکها، ادارات مختلف بانکها، کانون بانکهای خصوصی و شورای هماهنگی بانکهای دولتی درخصوص نرخ کارمزد و شرکت در کارگروه مربوط به تعیین نرخ کارمزد خدمات بانکی.
18- تهیه گزارش درخصوص بررسی اقدامات صورت گرفته توسط برخی از بانکها در راستای فروش دارایی‌های مازاد در سال 1393
19- مکاتبات متعدد با سرپرست هیأت بازرسی بانک مرکزی – سازمان بازرسی کل کشور در خصوص تخلفات بانک ها.
20- بررسی عملکرد بانکها در ارتباط با عملیات صدور چک رمزدار بین‌بانکی و تهیه گزارش.
21- تهیه گزارش درخصوص وضعیت بانکها در رابطه با سرمایه پایه، نسبت کفایت سرمایه، ترکیب سهامداران، وضعیت حساب بدهکاران موقت، نسبت مطالبات غیرجاری، وضعیت تسهیلات و تعهدات کلان و مرتبط، وضعیت سرمایه‌گذاری‌ها و وضعیت دارایی‌های ثابت.
22- بررسی درخواست بانکها مبنی بر صدور مجوز ارزی و تهیه گزارش های مربوطه در این خصوص.
23- بازرسی حضوری و تهیه گزارش درخصوص معاملات املاک بانکها و شرکتهای وابسته به آن آنها.
24- رسیدگی به گزارشات مردمی مبنی بر سوء‌استفاده برخی اشخاص از خدمات و تسهیلات بانک ها.
25- برگزاری جلسات مشترک با حسابرس مستقل بانکهای تحت نظارت جهت بررسی ایرادات و مشکلات بانکها، کیفیت حسابرسی صورت پذیرفته و الزامات قانونی مرتبط با ارائه صورتهای مالی بانکها.
26- بررسی کنترل داخلی بانک ها.
27- بررسی مجوز قرعه کشی برخی ازبانک ها.
28- بررسی و شناسایی سود موهومی در برخی از بانک ها
29- انجام مکاتبات مربوط به حق عضویت برخی از موسسات در صندوق ضمانت سپرده ها.
30- بررسی و گزارش وضعیت حسابهای موسسه ثامن‌الحجج در برخی از بانکها و پیگیری و انسداد آن.
31- بررسی اجرای بخشنامه تضمین معاملات دولتی و رسیدگی به بندهای فرمهای ضمانتنامه در بانک ها.
32- تهیه گزارش و مکاتبه با سازمان بازرسی، مرکز پژوهش های مجلس و دادستانی کل کشور در خصوص عملکرد ماده 5 قانون اجرای سیاست های کلی اصل 44 قانون اساسی (وضعیت سهامداران بانکها و مؤسسات اعتباری).
33- مکاتبه با وزارت اقتصاد در خصوص سپرده های ریالی و سپرده قانونی نظام بانکی در پایان سالهای 1393 و 1394
34- بررسی سرمایه پایه و سقف اعتباری بانک ها جهت پاسخ استعلام اداره اعتبارات در خصوص ارائه مجوز تسهیلات کلان و انتشار اوراق صکوک.
35- پاسخ استعلام بخش حقوقی در خصوص حسابهای اشخاص حقیقی و حقوقی در سیستم بانکی.
36- مکاتبه با ادارات مهندسی نرم افزار و سخت افزار جهت دسترسی ادارات نظارتی به سامانه سناب و فضای مشترک.
37- تهیه گزارش شاخص های مالی کلیه بانکها در مقاطع ماهانه.
38- به روز رسانی سیستم (Allinone) جهت تهیه گزارش ها و نسبتهای مالی.
39- تهیه و تجمیع اطلاعات و شاخص های احتیاطی و نظارتی مورد نیاز IFSB به منظور مشارکت در مرحله سوم ایجاد پایگاه اطلاعاتی هیات خدمات مالی اسلامی.
40- تعیین سرفصل های مشمول پرداخت حق عضویت در صندوق ضمانت سپرده ها و شرکت در جلسات مربوطه و ارائه آمار و اطلاعات مورد نیاز به صندوق ضمانت سپرده ها.
41- انجام امور مربوط به قرعه کشی حسابهای پس انداز قرض الحسنه وشرکت در جلسات مربوطه.
42- بررسی نحوه صدور کارت هدیه.
43- بررسی حاکمیت شرکتی و وضعیت کمیته حسابرسی و کمیته عالی مدیریت ریسک و کمیته های فرعی در بانک ها.
44- بررسی آمار و ارقام تعداد فقرات بالای چک های برگشتی به صورت حضوری و تذکر کتبی به برخی از بانکها مبنی بر رعایت مفاد دستورالعمل حساب جاری به صورت کامل
45- تهیه گزارشات کارشناسی حسب موضوعات ارجاعی از سوی نهاد های مختلف نظیر وزارت امور اقتصادی و دارایی، نمایندگان مجلس و سایر نهاد ها و موسسات دولتی و غیر دولتی.
