به گزارش پایگاه تحلیلی خبری بانک و صنعت، درشکل گیری ایده برگزاری مجامع عمومی شرکت ها دو رویکرد تأثیرگذار است. از یک سو بهره گیری از فناوری های روز دنیا در جهت سهولت کاربری، پیشرفت و توسعه بازار سرمایه همگام با سایر کشورها و از سوی دیگر الزامات قانونی نقش دارد. در ایران بر اساس بند چ ماده 68 برنامه پنج ساله ششم توسعه به صراحت اشاره شده است که شرکت های ثبت شده نزد سازمان بورس و اوراق بهادار می توانند مجامع خود را به صورت الکترونیکی برگزار کنند. سازمان بورس نیز این مسئولیت را بر عهده شرکت سپرده گذاری مرکزی و تسویه وجوه گذاشته است.
اینها بخشی از صحبت های علیرضا ماهیار مشاور فناوری اطلاعات شرکت سپرده گذاری مرکزی اوراق بهادار و تسویه وجوه در خصوص ایده برگزاری مجامع الکترونیکی است. فرصتی فراهم شد تا در مورد جزییات اجرای این پروژه گفتگویی با وی انجام دهیم.
نحوه انتخاب پیمانکار جهت برگزاری مجامع به صورت الکترونیکی چگونه بود ؟
برای ایجاد سامانه برگزاری الکترونیکی مجامع نیاز به جذب پیمانکاری خبره بود و در این راستا از اسفند سال گذشته فراخوان هایی را به دو زبان فارسی و انگلیسی منتشر کردیم. قطع به یقین پیمانکار داخلی اولویت بیشتری داشت و با شرکت های داخلی، به ویژه استارتاپ ها و شرکت های دانش بنیان، مذاکراتی صورت گرفت، اما برخی از شرکت هایی که ادعا می کردند که پلتفرم کامل برگزاری مجامع را دارند تنها بخش کوچکی از آن را داشتند و مواردی مانند محرمانگی و انکارناپذیری، توسعه پذیدی، احراز هویت کامل در موارد داخلی پشتیبانی نمی شد. به موازات فرآیند شناخت شرکت های داخلی با شرکت های خارجی جهت بررسی تکنولوژی آنها نیز ارتباط برقرار کردیم و به بیش از 30 تامین کننده (Provider) بین المللی نامه ارسال شد و از آنها خواستیم اطلاعاتی از سیستم هایشان در اختیار ما قرار دهند. برخی از شرکت ها بدلیل تحریم قبول نکردند اما برخی پاسخ داده و قابلیت های سیستم های خود را برای ما ارسال کردند. همچنین نیازمندی های ما را خواستار شدند که درنهایت برای آنها RFP ارسال کردیم. در مقابل 7 شرکت خارجی پروپزال قوی خاص شرکت سمات جمهوری اسلامی ایران و با توجه به قوانین شرکت های بورسی ما را ارسال کردند.
سمات قبل از انعقاد قرارداد نهایی با شرکای خارجی از مراجع مختلف مانند حراست سازمان بورس، اتاق بازرگانی و برخی دیگر استعلامات و ارزیابی های اعتبار سنجی و رتبه بندی لازم را کسب کرده بود تا در نهایت 3 شرکت نهایی برای همکاری مشخص شد.
چرا انعقاد قرارداد با شرکت های خارجی، محقق نشد؟
با وجود انتخاب پیمانکار خارجی، قراردادی منعقد نشده بود و اطلاع رسانی که از سوی شرکت سمات اعلام شد تنها در راستای افشای اطلاعات برای سهامداران بود. زمانی که به مرحله نهایی رسیدیم ابلاغیه ای از سوی مقام وقت وزارت اقتصاد دریافت شد مبنی بر اینکه با پیمانکار خارجی قرارداد بسته نشود و از ظرفیت های داخلی در این راستا بهره گیری شود. با تمکین به این ابلاغیه، سمات برنامه ریزی خود را با توجه به ظرفیت های داخلی از نو شروع کرد که این مساله حدود 3 ماه به طول انجامید. با توجه به بررسی صورت گرفته پیشین و شناخت از ظرفیت های موجود در استارتاپ ها، شرکت های دانش بنیان و توانمندی های داخلی، باید به درستی مشخص می شد که هر بخش از سیستم به چه مجموعه ای واگذار شود .این موضوع مسئولیت یکپارچه سازی سمات را بسیار گسترده و پیچیده تر می ساخت چرا که نیاز به برقراری ارتباط و هماهنگی میان بیش از 10 پیمانکار و حدود 25 سیستم نرم افزاری مختلف بود. شایان ذکر است که این موارد زمان اجرا و پایان پروژه را به شدت افزایش داده است اما شرکت سپرده گذاری مرکزی تمام تلاش خود برای ارائه سیستمی قوی و یکپارچه برای برگزاری مجامع به صورت الکترونیکی در کوتاه ترین زمان ممکن و با بکارگیری از تمامی ظرفیت های شرکت ها و استارتاپ های نوآور داخلی به کار بسته است.
چه زمانی این سیستم به بهره برداری کامل خواهد رسید؟
ابتدا برنامه بهره برداری آزمایشی آن را در نظر داریم، پیشنهاد این است که اولین مجمع الکترونیکی برای شرکت سمات یا یکی از ارکان بازار سرمایه انجام شود. در مرحله دوم، این موضوع برای شرکت های سهامی عام کوچک و متوسط برگزار می شود و درنهایت در مرحله سوم برای شرکت های بزرگ که سهامداران بیشتری دارند.
سهامداران برای استفاده از این سامانه باید چه کاری انجام دهند؟
سهامداران ابتدا باید سجامی شده و احراز هویت شوند؛ سپس از طریق سامانه دارا که سامانه ویژه سهامداران است و نسخه جدید آن در ایام دهه فجر به بهره برداری خواهد رسید، قادر خواهند بود علاوه بر پورتفوی شخصی خود، لیست مجامع شرکت هایی که سهام آن را دارا هستند مشاهده کنند و در زمان مشخص شده به آسانی از طریق موبایل یا دستگاه شخصی خود در هر محلی در مجمع شرکت کنند. پس از آغاز فرآیند مجمع ( از طریق درخواست ناشر) سهامداران می توانند مستندات ارائه شده از سوی ناشر را رویت کنند. همچنین سوالات خود را به صورت آنلاین از هیات رئیسه و مدیرعامل شرکت بپرسند؛ جلسه مجمع را به صورت ویدیویی و زنده ببینند؛ رای دهی و شمارش آنلاین آرا نیز با رعایت تمامی الزامات محرمانگی فراهم خواهد بود. در صورت نبود گوشی هوشمند، شرکت کنندگان فیزیکی از امکاناتی چون "وب کیوسک" یا تبلت های سفارشی نیز برخوردار خواهند بود. اینها جزئیات و مواردی است که برای آن بررسی و برنامه ریزی شده است . بر این اساس به نظر می آید سال آینده اولین مجمع الکترونیک به صورت هیبریدی را برگزار کنیم.
زیرساخت های برگزاری مجامع شرکت ها به صورت آنلاین ،در چه شرایطی قرار دارند؟
زمانی که در مورد زیرساخت صحبت می شود تصور عموم تنها وجود سخت افزار ،سرور و دیتاسنتر است. شاید در حال حاضر که مجامع شرکت ها کمتر است مشکلی وجود نداشته باشد .اما به این فکر کرده ایم که در فصل مجامع ممکن است 10 شرکت همزمان مجمع برگزار کنند و میانگین سهامداران به ازای هر مجمع 1400 نفر در نظر بگیریم در بدترین حالت 14 هزار نفر در هر 10 مجمع شرکت می کنند. به طور یقین اینترنت لپ تاپ و گوشی هوشمند شما ممکن است پاسخ ندهد اما زیرساخت شرکت سمات کاملا همه این موارد را پشتیبانی میکند.
اینکه شرکت سمات بخواهد مجمع الکترونیک را برگزار کند، انحصار ایجاد نمی شود؟
طبق قانون و بر اساس دستورالعمل سازمان بورس، برگزاری مجمع به صورت الکترونیک از تکالیف شرکت سپرده گذاری مرکزی و تسویه وجوه است. چرا که ناشران و سهامداران با سمات در ارتباط هستند و سمات موظف است به تمامی شرکت های ثبت شده نزد سازمان بورس و اوراق بهادار خدمات و سرویس ارائه دهد. قطعا از روز اول عالی نخواهیم بود ولی مسیر رو به رشدی را طی میکنیم. باید بگویم که شرکت سپرده گذاری مرکزی هدف کسب درآمد از محل ارائه خدمات و سرویس ها را ندارد بلکه هدف ریل گذاری و ایجاد زیرساخت های لازم برای توسعه بیش از پیش بازار سرمایه است. همچنین ذکر این نکته ضروری است که بعد از برگزاری مجامع عمومی شرکت های ثبت شده نزد سازمان، آمادگی ارائه خدمات به جلسات هیأت مدیره شرکت ها نیز وجود خواهد داشت و می توان شفافیت اطلاعاتی را مکانیزه و از کانال مشخص برای سهامداران فراگیر ساخت. در این راستا از همکاری با هرگونه مجموعه نوآور کشور در هر سطحی استفاده خواهد شد.
برگزاری مجامع آنلاین برای سهامداران سهام عدالت چگونه خواهد بود ؟
بدلیل اینکه افرادی که سجامی شدند می توانند در مجامع آنلاین حضور داشته باشند از طریق تعاملاتی که با باشگاه مشتریان بانک ها داشته ایم بر اساس اطلاعات افراد ثبت نام آنها در سامانه سجام در حال انجام است. همچنین پیش بینی فراگیری سجام برای فعالان بازار سرمایه و صاحبان سهام عدالت در آینده نزدیک، بسیار در دسترس است. نکته دوم اینکه با سازمان فناوری اطلاعات نیز تعاملاتی انجام شد که در اپلیکیشن دولت همراه نیز زبانه سجام و سپس زبانه خدمات شرکت سپرده گذاری نیز فعال کنیم. با این اپلیکیشن سهامداران میتوانند لیست مجامع خود مشاهده و برای حضور در مجامع پیش رو درخواست ارسال کنند. مجدد تأکید می شود پیش شرط حضور در مجامع الکترونیکی سجامی شدن سهامداران است و با تدبیر انجام شده کاربران سهام عدالت نیز از هم اکنون در حال ثبت نام و عضویت در باشگاه مشتریان سجام هستند.
علاوه بر سهامداران، استقبالی از سوی ناشران نیز صورت گرفته است؟
شروع فرآیند برگزاری مجمع الکترونیک از سوی ناشران است و ناشر بر اساس تاریخ تقریبی می تواند درخواست برگزاری مجمع خود را در سامانه دانا که به زودی رونمایی خواهد شد ارسال کند. هزینه برگزاری مجامع به صورت حضوری برای بسیاری از ناشران بسیار سنگین بوده و بسیاری از این هزینه ها در صورت های مالی منتشر نشده بلکه به صورت پنهان است. به طور یقین برگزاری مجامع به صورت هیبریدی می تواند موجب کاهش هزینه بسیاری از شرکت ها شود. بارها شاهد بوده ایم که بسیاری از ناشران برگزاری دو مجمع خود را پشت سرهم و در یک سالن برای کاهش هزینه ها برگزار می کنند. اما با استفاده از این سامانه ناشران می توانند در مهلت قانونی هر زمان که بخواهند مجمع خود را برگزار کنند؛ در واقع محدویت زمانی و مکانی وجود ندارد و همه چیز به صورت مجامع شیشه ای برگزار می شود. البته باید بگویم که باید این کار تدریجی صورت بگیرد چرا که اگر در روز اول مجمع به صورت کامل سیستمی برگزار شود با شکست مواجه خواهد شد.
همچنین یادآور می شوم این طور نیست که سیستمی راه اندازی شود و تمام! بلکه برنامه هایی را برای آینده داریم و مهمترین آن استفاده از تکنولوژی های جدید جهت برگزاری فازهای دو و سه خواهد بود که در این راستا میتوان به تکنولوژی بلاکچین و دفتر توزیع شده از یکسو با هدف توسعه فنی و توسعه پلتفرم برای جلسات هیأت مدیره و سایر نهادهای مالی از سوی دیگر با هدف توسعه کسب و کار اشاره داشت.
