برنامه های صنعت نفت برای تحقق سیاست های اقتصاد مقاومتی

به گزارش پایگاه تحلیلی خبری بانک و صنعت به نقل ازبانک پاسارگاد، وی در ابتدا در خصوص ابلاغ سیاست‌های اقتصاد مقاومتی گفت: اقتصاد مقاومتی از جمله سیاست‌هایی است که توسط مقام معظم رهبری ابلاغ شد و به اعتقاد من جزء سیاست‌های بسیار هوشمندانه‌ است. برداشت‌های ما از قوانین بالا دست عموماً دارای استنباط‌های مختلف است، حوزه‌ی اقتصاد مقاومتی به صورت ریزتر امور را تبیین کرده و برای همه‌ی قسمت‌ها از جمله بخش صنعت، تکالیفی را مشخص کرده‌است. اقتصاد مقاومتی از افراط و تفریط جلوگیری کرده‌است. این اقتصاد، به معنای انزوای کشور نیست، بلکه به همه‌ی ابعاد پرداخته‌است. وی به تعریفی که مقام معظم رهبری از اقتصاد مقاومتی ارایه داده‌اند اشاره کرد و ادامه داد: ایشان فرموده‌اند: « اقتصاد مقاومتی معنایش این است که ما یک اقتصادی داشته‌باشیم که هم روند رو به رشد اقتصادی در کشور محفوظ بماند و هم آسیب‌پذیری اقتصادی کاهش پیدا کند». در بیانات ایشان به کاهش آسیب‌پذیری اقتصادی اشاره شده‌است. به این معنا که ما باید ریسک را شناسایی کنیم و با مدیریت ریسک، آن را از بین ببریم. بی‌شک نمی‌توانیم آن را به طور کامل از بین ببریم بلکه می‌توانیم آن را کاهش دهیم.     

وی به عدالت بنیانی، مردمی بودن، دانش بنیانی، درونزایی و برونگرایی به عنوان رویکردهای اصلی اقتصاد مقاومتی اشاره کرد و ادامه داد: بندهای 13، 14 و15  از سیاست‌های اقتصاد مقاومتی به‌طور مستقیم به صنعت نفت مرتبط هستند. بند13 به مقابله با ضربه‌پذیری درآمد حاصل از صادرات نفت و گاز از طریق انتخاب مشتریان راهبردی، ایجاد تنوع در روش‌های فروش، مشارکت‌دادن بخش خصوصی در فروش، افزایش صادرات گاز، افزایش صادرات برق، افزایش صادرات پتروشیمی و افزایش صادرات فرآورده‌های نفتی اشاره دارد. در بند 14 بر افزایش ذخایر راهبردی نفت و گاز کشور به منظور، اثرگذاری در بازار جهانی نفت و گاز و تأکید بر حفظ و توسعه، ظرفیت‌های تولید نفت و گاز، به ویژه در میادین مشترک تأکید شده‌است و در بند 15، افزایش ارزش‌افزوده از طریق تکمیل زنجیره ارزش صنعت نفت و گاز، توسعه تولید کالاهای دارای بازدهی بهینه (براساس شاخص شدت مصرف انرژی) و بالا بردن صادرات برق، محصولات پتروشیمی و فرآورده‌های نفتی با تأکید بر برداشت صیانتی از منابع مطرح‌ شده‌است. وی افزود: ضمن‌آنکه ما توسعه‌ی ذخایر راهبردی را خواهیم‌داشت، افزایش ظرفیت انجام خواهیم داد. این به آن معنا نیست که حتماً تولیدمان را مورد مصرف قرار دهیم و یا حتماً صادر کنیم. ایجاد ظرفیت و تولید دو مقوله‌ی کاملاً مستقل است. ما فارغ از آنکه بازار چه عکس‌العملی نسبت به حوزه‌ی عرضه‌ و فروش ما دارد، ما یک نقشه‌ی دیگری داریم که ظرفیت خود را افزایش دهیم. در حقیقت ابتدا ذخایر راهبردی خود را افزایش می‌دهیم، بعد در حوزه‌‌ی فروش و صادرات ورود پیدا خواهیم کرد.
وی در ادامه به عناوین برنامه‌های اصلی صنعت نفت در تحقق اقتصاد مقاومتی اشاره کرد و تصریح کرد: تولید نفت و گاز با تأکید بر میدان‌های مشترک، توسعه و تنوع بازارهای صادراتی نفت و گاز، تکمیل زنجیره ارزش با توسعه صنایع پتروشیمی، تکمیل زنجیره ارزش با توسعه و بهینه‌سازی صنایع پالایشی، پژوهش و فناوری (دانش‌بنیان کردن فرآیندها و فناوری‌ها در حوزه صنعت نفت)، بهینه‌سازی مصرف انرژی با هدف کاهش شدت و افزایش بهره‌وری انرژی از جمله‌ این برنامه‌ها است.
وی ضمن اشاره به برنامه‌ی 20 ساله افزایش تولید هیدروکربورهای مایع بین سال‌های 1404 – 1384 ادامه داد: ما اگر هیچ اقدامی در سرمایه‌گذاری نکنیم، میادین ایران رو به کاهش است. یعنی اگر سرمایه‌گذاری‌های ویژه همراه با تکنولوژی‌های جدید صورت نگیرد، با فاجعه در کاهش میادین روبرو خواهیم شد. سرمایه‌گذاری، افزایش ظرفیت و تولید سه مقوله‌ی بسیار جدی در صنعت نفت است. این صنعت بسیار سرمایه‌بر است و منابع مالی که در این صنعت خرج می‌شود قابل مقایسه با سایر صنایع نیست.
وی همچنین با تشریح طرح‌های افزایش تولید نفت و گاز با تأکید بر میدان‌های مشترک تصریح کرد: نکته‌ی حائز اهمیت این است که میادین ما رو به کاهش هستند و به‌جزء غرب کارون، میادینمان کوچک می‌شوند که نیاز به سرمایه‌گذاری‌های بیشتری دارد.   
معاون وزیر در ادامه با اشاره به تولید نفت خام ایران و وضعیت رقبای منطقه‌ای، تصریح کرد: حداکثر تولید ایران در سال 86 ، برابر با 4094 هزار بشکه در روز بوده‌است. عراق در سال 1375 تنها 960 هزار بشکه در روز تولید می‌کرده‌است و در جولای 2016به بیش از 4300 هزار بشکه در روز رسیده‌است. عربستان در سال 1375، 8میلیون بشکه و در جولای 2016 ، 10.5 میلیون بشکه در روز نفت تولید کرده‌است. ما اگر بخواهیم سهم اوپک خود را که 14 درصد است حفظ کرده و از رقبا عقب نیفتیم، باید به  5292 هزار بشکه، تولید برسیم که توجه جدی را می‌طلبد.
علی کاردر، با بیان برنامه‌های افزایش تولید گاز با تأکید بر میدان‌های مشترک به دستاورد شرکت ملی نفت ایران در سه سال گذشته در رفع نقاط‌ ضعف اقتصادی اشاره کرد و افزود: حجم قابل‌توجه مصرف سوخت مایع در نیروگاه‌‌های کشور از مهم‌ترین نقاط ضعف اقتصاد کشور بوده‌است که با افزایش تولید گاز در سال‌های اخیر مرتفع شده‌است.
وی با بیان حوزه‌های کاری مهم در قراردادهای بیع متقابل نفتی جدید تصریح کرد: توسعه میدان‌های مشترک نفت و گاز و افزایش ضریب بازیافت نفت به‌ویژه از میدان‌های در حال بهره‌برداری از حوزه‌های کاری مهم در قراردادهای نفتی هستند. ضمن آنکه اجرای طرح‌های توسعه میادین جدید، حفظ و نگه‌داشت تولید و افزایش ضریب بازیافت تولید از میادین در حال تولید، به حدود 100 میلیارد دلار سرمایه‌گذاری احتیاج دارد. وی در ادامه ضمن اشاره به لزوم ورود تکنولوژی‌های جدید در این صنعت ادامه داد: ما در ایران نزدیک 10 سال است که به طور جدی از تکنولوژی‌های جدید بازار فاصله گرفته‌ایم. مثلاً در حفاری‌های افقی این نکته کاملاً مشهود است. با تکنولوژی‌های روز، میادین اصلی ما می‌توانند تولید بیشتری داشته‌باشند. تکنولوژی تنها سخت‌افراز نیست. به‌عنوان مثال مدیریت پروژه، زمان‌بندی انجام پروژه‌ها، قیمت تمام‌شده و ... تکنولوژی هستند که باید روی آنها کار شود.
وی به لزوم پیوند صنعت و دانشگاه تأکید کرد و افزود: یک مخزن نفتی بسان یک موجود زنده است که باید متناسب با رفتار او برایش نسخه پیچید. وی با بیان این نکته که مهم‌ترین چالش فناوری دربخش بالادستی نفت، افزایش ضریب بازیافت نفت از مخازن است، خاطرنشان کرد: در این خصوص کار جدی صورت نگرفته‌است و از ضعف‌های بسیار اساسی ما است. ما باید به سمت افزایش ظرفیت پیش برویم و منابع را برای توسعه سایر بخش‌ها صرف کنیم. وی ادامه داد: صندوق توسعه بهترین اقدامی است که می‌تواند کشور را در مسیر توسعه قرار دهد. این منابع به صورت چرخشی در اختیار بخش خصوصی قرار می‌گیرد و مجدداً از طریق اقساط برمی‌گردد. این چرخش منابع، توان یک کشور را افزایش می‌دهد.
وی همچنین به توسعه و تنوع بازارهای صادراتی نفت و گاز اشاره کرد و اضافه کرد: از تولید معادل 5.3 میلیون بشکه در روز نفت خام و میعانات گازی در سال 1399 طبق برنامه، نزدیک 3 میلیون بشکه در پالایشگاه‌ها و پتروشیمی‌های داخلی فرآورش خواهد شد و بقیه به‌صورت خام صادر خواهد شد. بدین ترتیب در طول برنامه با اجرای طرح‌های تعریف شده، درصد صادرات نفت و میعانات نسبت به کل تولید از 42 درصد در سال1395 به رقم 56 درصد در انتهای سال 1399 بالغ خواهد شد. این رقم با تکمیل پالایشگاه‌های جاسک و آناهیتا در میانه برنامه هفتم از نسبت 62 درصد فراتر خواهد رفت که بسیار مهم است.
علی کاردر در ادامه خاطرنشان کرد: با تکمیل پالایشگاه‌های جاسک و آناهیتا ظرفیت پالایشی کشور در میانه برنامه هفتم به رقم 3220 هزار بشکه در روز خواهد رسید. به گفته وی احداث مجتمع پالایشگاهای غیردولتی چون میعانات گازی سیراف، میعانات گازی ستاره خلیج‌فارس، نفت خام سنگین در جاسک، آناهیتا در کرمانشاه، پارس و ارتقا فناوری و بهینه‌سازی پالایشگاه آبادان، در راستای توسعه ظرفیت پالایشگاه نفت خام در داخل است.
مدیرعامل شرکت ملی نفت ایران همچنین به اجرای پروژه‌هایی به‌منظور دستیابی به دانش‌بنیان کردن فرایندها و فناوری‌ها در حوزه صنعت نفت اشاره کرد و ادامه داد: پروژه انتقال و توسعه فناوری بخش بالادست شامل بهبود تولید و ازدیاد برداشت در 20  میدان نفتی و گازی شامل 52 مخزن با 9 دانشگاه و مرکز تحقیقاتی با هدف ایجاد بستر دانش بنیادی فناوری از طریق ارتباط با شرکت‌های E&P در راستای انتقال و توسعه فناوری دنبال می‌شود.
وی افزود: پروژه انتقال و توسعه فناوری‌های کلیدی و تکرارپذیر بخش پایین‌دست شامل پتروشیمی، پالایش و گاز در قالب ایجاد انستیتوهای تخصصی جدید با هدف ایجاد بستر دانش بنیادین فناوری از طریق ارتباط با شرکت‌های پیمانکاری عمومی در راستای انتقال و توسعه فناوری در بازه 5 ساله با مجموع تخمین بودجه 439 میلیارد تومان در پیش گرفته می‌شود.
گفتنی است در انتها، جلسه‌ی پرسش و پاسخ برگزار شد و با توجه به گستردگی بحث، پاسخ به بخشی از پرسش‌ها به جلسه‌ی بعدی موکول شد