قیمت ارز در سامانه نیما و بازار متشکل ارزی کشف می شود/ ارزپاشی بانک مرکزی در بازار موضوعیت ندارد

وی ادامه داد: از سال 97 تا به امروز، صادرکنندگان می توانند به روش های مختلفی ارزهای حاصل از صادرات خود را به چرخه اقتصادی کشور بازگردانند. از جمله این روش ها می توان به عرضه ارز در سامانه نیما، واردات در مقابل صادرات خرد، واگذاری پروانه های صادراتی، فروش اسکناس به بانک ها و شبکه صرافی های مجاز کشور و یا بازپرداخت تسهیلات دریافتی از شبکه بانکی اشاره کرد.

این مقام مسئول بانکی تصریح کرد: با اقدامات انجام گرفته توسط بانک مرکزی به منظور سیستمی کردن فرآیند برگشت ارز حاصل از صادرات، امکان عرضه ارز حاصل از صادرات از طریق درگاه سامانه جامع تجارت نیز فراهم شده است و کارگزاران بازار شامل بانک ها و صرافی های مجاز می توانند روی ارزهای یاد شده، نرخ های پیشنهادی خود را اعلام و نسبت به خرید آن اقدام کنند.

کشف قیمت در سامانه نیما بدون دخالت بانک مرکزی انجام می شود

لامعی در ادامه سخنان خود با بیان اینکه در سامانه نیما مکانیسم کشف قیمت بر اساس توافق طرفین و سازوکار عرضه و تقاضاست، افزود: فرآیند سامانه نیما به نحوی است که صادرکننده بر اساس قیمت های پیشنهادی می تواند یکی از گزینه ها را انتخاب کند. این فرآیند کاملا شفاف بوده و هیچگونه دخالتی در پیشنهاد نرخ یا انتخاب آن وجود ندارد. در واقع سازو کار بازار بر سامانه نیما حاکم است و در این فرآیند، بانک مرکزی از طریق اعمال سقف یا کف قیمتی دخالت نمی کند.

وی افزود: صرافی ها یا بانک ها به عنوان کارگزاران سامانه نیما ارزهای خریداری شده از صادرکنندگان را با یک حاشیه سود تعیین شده برای تامین نیازهای وارداتی به واردکنندگان می فروشند. در فروش ارز به واردکنندگان نیز کارگزاران بازار موظف هستند با توجه به نرخ خریداری و حاشیه سود اقدام کنند.

به گفته این مقام مسئول بانکی، با توجه به اینکه بانک ها و صرافی ها ارز را برای واردکنندگان خریداری می کنند، بنابراین پیشنهاد های نرخ خرید ارز به صادرکنندگان از طرف واردگنندگان به صرافی ها و بانک ها داده می شود و در صورتی که نرخ پیشنهادی صادرکنندگان بیش از نرخ پیشنهادی واردکننده باشد، معامله شکل نخواهد گرفت.

وی تشریح کرد: واردکنندگان متناسب با شرایط تولیدی و نرخ بازار تصمیم به خرید ارز می کنند و درصورتی که ارز گرانتر از قیمت قابل فروش کالا باشد و یا هزینه تمام شده را افزایش دهد، طبیعتاً اقدامی برای خرید ارز نخواهد کرد.

علت اصلی کاهش نرخ ارز، نبود تقاضا در نرخ های موجود است

لامعی گفت: این سازوکار طی 2 سال گذشته کاملا بر نیما حاکم بوده و هیچ گونه محدودیتی نداشته است. در واقع کاهش نرخ در سامانه نیما ناشی از عدم وجود تمایل واردکنندگان به خرید ارز در نرخ های بالاست. اگر صادرکننده ای ارزی را بیاورد و بخواهد گران بفروشد، طبیعتاً به دلیل اینکه با قیمت زیاد ارایه شده است، به فروش نخواهد رسید و صادرکننده مجبور می شود نرخ ارز خود را تعدیل کند.

وی افزود: بنابراین، کاهش نرخ ارز در سامانه نیما طی 2 ماه اخیر، به دلیل سرکوب قیمتی توسط بانک مرکزی نبوده و کاهش قیمت ارز به دلیل تمایل خرید واردکنندگان به خرید در نرخ های پایین است.

لامعی با بیان اینکه نرخ سامانه نیما، تصوری واقعی از اقتصاد کشور ارایه می کند، گفت: 90 درصد از کل معاملات و تراکنش های بازار ارز کشور در سامانه نیما انجام می شود. برای تامین نیازهای وارداتی کشور، حواله های ارزی عرضه شده در سامانه نیما به واردکنندگان فروخته می شود. لذا نرخ موثر ارز در اقتصاد کشور، میانگین موزون نرخ معاملات در سامانه نیما است که در طی روزهای اخیر روند کاهشی داشته و به 20250 تومان رسیده است.

واژه های «سرکوب»، «کنترل» و «دستوری» برای نرخ ارز در سامانه نیما اشتباه است

معاون اداره صادرات بانک مرکزی با تکذیب این ادعا که بانک مرکزی در حال سرکوب نرخ ارز در سامانه نیماست، تصریح کرد: این موضوع اشتباه است و از عدم آگاهی و آشنایی با سامانه نیما ناشی می شود. اگر صادرکننده ای بتواند ارز خود را گرانتر از آنچه در نیماست به فروش برساند، بانک مرکزی هرگز مانع نخواهد شد، بلکه مکانیسم بازار است که باعث می شود ارز گرانتر از نرخ موجود به فروش نرسد.

وی افزود: صادرکنندگان می توانند ارز خود را از طریق واردات در مقابل صادرات خرد، یا از طریق واگذاری پروانه صادراتی که در آن نرخ ها توافقی است نیز به فروش برسانند. در این زمینه نیز بانک مرکزی محدودیت و سقفی برای فروش ارز اعمال نکرده است. واژه های «سرکوب»، «کنترل»، «دستوری» برای نرخ ارز در سامانه نیما کاملاً اشتباه است و به دلیل عدم آگاهی از سامانه نیما و یا قصد و غرض و سوگیری های رسانه ای مطرح می شوند.

در ادامه، لامعی به بند 5 مصوبات چهاردهمین نشست شورای عالی هماهنگی اقتصادی مورخ 1397.10.7که برای سال 1400 نیز تمدید شده است، اشاره کرد و گفت: بانک مرکزی موظف است با اختیار کامل و توام با مراقبت های لازم از طریق اتخاذ سیاست ها و تدابیر و اقدامات ضروری در بازار ارز ورود کرده و آن را مدیریت کند. این وظیفه ذاتی تمام بانک های مرکزی است و بانک مرکزی جمهوری اسلامی ایران می تواند از منابع ارزی خود یا صادرکنندگان غیرنفتی، برای مدیریت بازار اقدام کند. بدیهی است که مدیریت بازار به معنای سرکوب و یا کنترل نرخ ارز نیست. در اینجا باید یادآور شوم که تمام بانک های مرکزی جهان نیز از امکان مداخله و مدیریت بازار ارز برخوردارند؛ اما بانک مرکزی ج.ا.ا علی رغم این امکان، اقدام به ارزپاشی در بازار نکرده است.

از سال 1397 تاکنون عمده عرضه کننده اسکناس در کشور صادرکنندگان بودند

به اعتقاد معاون اداره صادرات بانک مرکزی یکی از دستاوردهای مهم بانک مرکزی کشور، تغییر شکل نحوه تامین اسکناس مورد نیاز مصارف واقعی اقتصاد کشور بوده است. در این خصوص وی تصریح کرد: قبل از سال 1397 تنها عرضه کننده اسکناس اقتصاد کشور، بانک مرکزی بوده است. اما از سال 1397 و پس از اتخاذ سیاست های جدید و تشویق صادرکنندگان به برگشت ارز حاصل از صادرات خود به صورت اسکناس به ویژه در تجارت با کشورهای همسایه، ورودی اسکناس ما از این محل به شدت افزایش پیدا کرده است. لذا دیگر بانک مرکزی تنها عرضه کننده نیست، بلکه صادرکنندگان عرضه کنندگان اصلی اسکناس کشور هستند.

وی افزود: برای ساماندهی و ایجاد بسترهای مناسب برای عرضه مطلوب اسکناس توسط صادرکنندگان، بازار متشکل ارزی توسط بانک مرکزی راه اندازی شد. این بازار که از آبان 1398 کار خود را آغاز کرده است، در واقع بستری شفاف و سیستمی برای خرید و فروش اسکناس توسط کارگزاران بازار است. کارگزاران بازار که همان بانک ها و صرافی ها هستند، ارز را از صادرکنندگان خریداری و به صورت اسکناس و در سرفصل های مشخص و تعیین شده در این بازار به فروش می رسانند.

این مقام مسئول بانکی ادامه داد: از سال 1397 بدین سو، صرافی ها برای فروش نقدی حتما باید در سرفصل های تعیین شده مثل ارز دانشجویی، ارز درمان، ارز شرکت های هواپیمایی و ... و در ازای دریافت مدارک مورد نیاز آن سرفصل، ارز را به فروش برسانند.

وی با بیان اینکه دلار سهمیه ای وجود ندارد، تصریح کرد: یکی از این سرفصل ها، «سرفصل سایر» است که مستلزم تطابق شماره ملی فرد، شماره حساب بانکی و شماره تلفن همراه است. بانک مرکزی این سرفصل را ایجاد کرد تا ضمن پوشش نیازهای احصا نشده در دیگر سرفصل ها، افرادی که مازاد بر سقف سرفصل های دیگر نیازمند ارز هستند، بتواند از این سرفصل بهره گیرند. اطلاق دلار سهمیه ای به این سرفصل اشتباه و تلقی نادرستی از فروش ارز توسط صرافی هاست.

نرخ واقعی ارز اسکناس در بازار متشکل ارزی کشف می شود

لامعی در توضیح نحوه عملکرد بازارمتشکل ارزی گفت: صادرکنندگان ارز اسکناس خود را به بانک ها و صرافی ها می فروشند و بانک ها و صادرکنندگان نیز ارز اسکناس را در بازار متشکل که مکانیسم بازار در آن حاکم است به فروش می رسانند. در بازار متشکل ارزی، خریداران و فروشندگان ارز اسکناس، قیمت های پیشنهادی را ارایه و براساس مکانیسم تطابق (Matching) خرید و فروش و معامله در بازار اتفاق می افتد.

وی افزود: بازار متشکل مبتنی بر حساب های نقدمحور است؛ یعنی خرید و فروش اتفاق نمی افتد مگر اینکه اسکناس آن موجود باشد. صرافی ها در بانک های عامل حساب ارزی دارند و اسکناس را در آن حساب ها دریافت می کنند.

این مقام مسئول بانکی تاکید کرد: ارزی که توسط بانک ها و از طریق حساب های ارزی تحویل صرافی ها می شود، ارز سهمیه ای بانک مرکزی نیست و ارز تامین شده توسط صادرکنندگان است. همچنین برخی مواقع ارز صادرکنندگان در مبالغ هنگفت و درشت به بازار متشکل عرضه می شود که با نرخ ارز در بازار های خرده فروشی متفاوت است. به عبارت دیگر، صادرکننده ممکن است بنا به اقتضا و شرایط خود، بخواهد ارز هنگفت خود را با سرعت بیشتری به ریال تبدیل کند. در این صورت به دلیل مکانیسم بازار مجبور می شود با قیمتی کمتر ارز را ارایه کند.

معاون اداره صادرات بانک مرکزی با اعلام اینکه در حال حاضر در بازار متشکل ارزی روزانه حجم معاملات به صورت میانگین به 10 میلیون دلار نیز می رسد، گفت: معاملات بازار متشکل به شکل یک بازار واقعی انجام می گیرد و نرخ واقعی ارز اسکناس کشف می شود.

وی تاکید کرد: در گذشته نرخ ارز در بازار غیررسمی که اطلاعات حجم و میزان معاملات در آن شفاف نیست کشف می شد. در حالی که اکنون با تعمیق و توسعه بازار متشکل معاملات ارزی، صرافی ها از طریق خرید از بازار مذکور با نرخهای خرید به اضافه حاشیه سود، اقدام به فروش ارز در سرفصل های مشخص شده می کنند.

نرخ گذاری ارز نه در هرات انجام می شود و نه در سلیمانیه و نه در بازار غیررسمی تهران

معاون اداره صادرات بانک مرکزی گفت: با راه اندازی بازار متشکل ارزی می توان به جرأت گفت که نرخ گذاری ارز نه در هرات انجام می شود و نه در سلیمانیه و نه در بازار غیررسمی تهران، بلکه در بازار متشکل اتفاق می افتد. بانک مرکزی نیز نه در سامانه نیما و نه در بازار متشکل معاملات ارزی دخالت نمی کند، اما مطابق قانون و بر اساس اقتضاء اقتصاد کشور بانک مرکزی می تواند برای مدیریت بازار ارز به این بازارها ورود کند.

لامعی تاکید کرد: بنابراین چنانچه قابل ملاحظه است، طی 3 الی 4 سال اخیر، بانک مرکزی دو اقدام مهم با راه اندازی سامانه نیما و بازار متشکل ارزی انجام داده است، چراکه اینگونه کشف قیمت توسط مکانیسم بازار اتفاق می افتد و دیگر ارزپاشی اصلا اتفاق نمی افتد.

وی در پایان افزود: اگر هم میان نرخ بازارغیررسمی و نرخ بازار متشکل فاصله افتاده باشد، ناشی از ورود زیاد اسکناس در آن روز توسط صادرکنندگان و تلاش شان برای تبدیل سریع آن به ریال است. در چنین شرایطی است که نرخ ارز در آن روز کاهنده خواهد شد.