روابط‌عمومی باید پوسته سنتی خویش را بشکند/ حوزه اطلاع رسانی نیاز به دمیدن روحی تازه دارد

 

 

روز خبرنگار را به همه اهالی رسانه اعم از خبرنگاران، عکاسان و تصویربرداران تبریک می گویم. کار در حوزه روابط عمومی و اطلاع رسانی در عین هیجان، خلاقیت و جذابیت، بسیار دشوار و پر استرس است و ویژگی هایی می طلبد که از هر کسی برنمی آید. اگر یک خبرنگار ویژگی هایی چون آزادگی، استقلال در اظهار نظر و تسلیم نشدن در برابر فشارهای مختلف را نداشته باشد، نمی تواند مهمترین رسالتش را که حفاظت از حقوق مردم است را دقیق انجام دهد. خبرنگار باید نقاد باشد تا بتواند پاسخ سوالهای افکار عمومی و مطالبات مردم را بیابد. بنابراین خبرنگار باید جسور و نترس و عاشق کارش باشد تا بتواند دشواری های این حرفه را تحمل کند. اگر این کار توام با عشق و علاقه نباشد با شکست روبرو می شود. من دست مریزاد و مرحبا می گویم به همه کسانیکه در حوزه رسانه کار و تلاش می کنند و شرایط سختی را پشت سر می گذارند و می دانم که شرایط متوسط مالی، معیشتی و بیمه ای در حوزه خبر و خبرنگاری مهیا نیست اما اهالی رسانه با وجود همه دشواری های این حرفه با انگیزه و علاقه فعالیت می‌کنند.

 

حدود 18 سال است که در حوزه روابط عمومی و رسانه فعالیت می کنم و در وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی، شورای اسلامی شهر تهران، شهرداری تهران، سازمان ملی استاندارد به عنوان مدیر روابط عمومی کار کرده ام. مهمترین دلیل بنده برای کار در این حوزه امکان بروز خلاقیت در روابط عمومی و رسانه است.

 

در این میان جناب آقای آذری جهرمی به عنوان جوان ترین وزیر کابینه که از فعالان حوزه رسانه و از وزرای فعال و خلاق هستند علاقه مند بودند در روابط عمومی وزارت ارتباطات تحول جدیدی مبتنی بر فعالیت های خلاقانه صورت گیرد و روابط عمومی نقشی فراتر از اطلاع رسانی داشته باشد به عبارت دیگر جناب وزیر عقیده دارند روابط عمومی باید زمینه های فرهنگی توسعه و معرفی طرح های ملی حوزه فناوری اطلاعات را در میان همه اقشار فراهم کند. خوب نتایج جستجوی ایشان و همکارنشان برای چنین هدفی بنده بودم که مورد لطف قرار گرفتم و این مسوولیت سنگین بر دوش من قرار گرفت.

 

در رویکرد جدید روابط عمومی وزارت ارتباطات و فناوری اطلاعات شاهد تغییر رنگ و لعاب برنامه های در حوزه روابط عمومی و اطلاع رسانی هستیم. هدف از این تغییرات چیست؟

از خواسته های مهم وزیر جوان معرفی طرح های ملی وزارت ارتباطات بود. از دولت الکترونیک، دولت همراه، شبکه ملی اطلاعات، ایننرنت اشیاء، اینترنت ویژه کودکان، طرح های ملی در حوزه پست، سازمان فضایی، فرودگاه پیام و در مجموع شاید 20 تا 30 طرح کلان و راهگشا در سطح ملی در وزارت ارتباطات در جریان است که این طرح ها آنگونه که باید به مخاطب عام و خاص معرفی نشده و نیاز به فرهنگ سازی دارد و برای فرهنگسازی باید از حداکثر ظرفیت های فرهنگی، هنری و رسانه ای استفاده و مزایا و ویژگی های این طرح ها را برای مردم و حتی دولتمردان تشریح و تعریف کنیم.

 

در حال حاضر بسیاری از فعالیت های وزارت ارتباطات مثل توسعه پوشش تلفن همراه در شهرها و روستاها، اینترنت پرسرعت، ایجاد باجه های خودپرداز پست بانک در روستاها، ایجاد کسب و کارهای جدید در شهرها و روستاها که طرح های بسیار مهمی هستند، از دید همگان پوشیده مانده است و وظیفه روابط عمومی است که با ایجاد پویش های تبلیغات فرهنگی این طرح ها را معرفی و زمینه گسترش آنها را فراهم آورد.

 

ما در وزارت ارتباطات دنبال حرفه‌ای گری در روابط عمومی و اطلاع رسانی هستیم. اگر تصور کنیم که روابط عمومی فقط جای اطلاع رسانی و اخبار یا صرفا جای برگزاری مراسم، یا جای تبلیغات است واقعا راه را به اشتباه رفتیم.

 

حرفه ای گری در روابط عمومی یعنی مدیریت کمپین، داشتن برنامه منسجم با زمان بندی، برآورد هزینه، مشخص بودن اهداف و نتایج نتیجه با استفاده از رسانه ها و تکنیک های خلاقانه رایج در تبلیغات.

 

برنامه های ما در چند فاز در حال انجام است. اول اینکه وزارت ارتباطات وزارتخانه ای راهبردی در دولت و پیشگام  تحول دیجیتال در کشور است تا با کاروان جهانی تحول دیجیتال همراه شویم. از آن جا که تحول دیجیتال در همه بخش های حاکمیت و دولت باید تسری پیدا کند پس در همه حوزه ها نقش ایفا می کند. نقش روابط عمومی در معرفی و سرعت بخشیدن به این تحول انکارناپذیر است و به عبارتی جلودار این تحول است. اگر ما طرح های مهمی داشته باشیم اما نتوانیم آنها را معرفی کنیم، یعنی نتایجش عقیم مانده و به درد نمی خورد از این رو روابط عمومی در دوره جدید و با رویکرد های نو پوسته سنتی خودش را خواهد شکافت و از آن بیرون خواهد آمد و هم در حوزه محتوا و هم در حوزه شکلی تغییرات جدیدی را تجربه خواهد کرد.

 

در رویکرد جدید معتقدیم برای اینکه بتوانیم زمینه اجرای سریع و دقیق طرح های ملی مان را با فرهنگ سازی فراهم کنیم باید از ظرفیت گروه های مرجع استفاده کنیم؛ گروه هایی که مورد اعتماد مردم هستند و مردم بیشتر آنها را می بینند، می شنوند و به حرف های آنها گوش می دهند از این رو در پویش های فرهنگسازی از گروه های مرجع استفاده می کنیم که ممکن است شاعران، طنزپردازان، طراحان گرفیک، فیلمسازان اهالی موسیقی، ناشران و نویسندگان باشند. این گروه ها سفیران ترویج طرح های ملی ارتباطات و فناوری اطلاعات در سطح کشور خواهند شد.

 

یکی از این گروه های مرجع عکاسان حرفه ای و آماتور هستند که مسابقه سراسری عکاسی با موضوع تاثیر فناوری اطلاعات بر مناطق کمتر برخوردار با کمک آنها در حال اجراست. این مسابقه تا آخر مردادماه ادامه دارد و همزمان با عید غدیر داوری و نتایج آن اعلام و در نهایت از تصاویر برگزیده در فرهنگ سازی و تبلیغات استفاده می شود و این تنها یک نمونه از حضور پر رنگ ک از گروه های مرجع در فرهنگسازی است.

 

از موارد مهم دیگری که این روزها در مرکز روابط عمومی در حال اجراست، آماده سازی و تولید فرهنگ شفاهی وزارت ارتباطات است. فرهنگ شفاهی بخشی از فرهنگ رایج در یک سازمان  است که جایی مکتوب و مستند نشده بلکه و در سینه و خاطرات کارمندان، مدیران و وزیران پیشکسوت وجود دارد و اگر مستند نشود در نهایت از بین خواهد رفت و از دسترس ما خارج خواهد شد.  اجرای این طرح از هفته پایانی مردادماه کلید خواهد خورد و پیشکسوتان، مدیران بازنشسته و وزرای سابق جلوی دوربین ما خواهند نشست و از تجربیات و اتفاقاتی که در عرصه های مختلف مثل دوران پیروزی انقلاب اسلامی، دفاع مقدس، دوره سازندگی و پس از آن رخ داده است صحبت خواهند کرد تا پس از تنظیم و ویرایش و افزودن استاد و تصاویر در قالب فیلم مستند و کتاب منتشر شود. البته برنامه های روابط عمومی در دوره جدید متنوع و متعدد است و اینها تنها نمونه هایی بود که مجال سخن گفتن در اینجا اقتضا می کرد.

 

در بحث اطلاع رسانی رویکرد جدید ما با رویکردی که در جهان در مورد ایجازگویی و خلاقیت درحال اجراست، مطابقت دارد. یکی از بزرگترین اشکالات در همه روابط عمومی ها و بعضی از رسانه های ما کلیشه گویی، حشو و مطول سازی است. در خبرهای رایج رسانه ها روح تازگی، گزیده گویی، درست نویسی و قابل فهم بودن احساس نمی شود و معمولا خواننده را خسته و دلزده می کند. در رویکرد جدید و با استقبال دوستانم در روابط عمومی به تدریج تغییراتی را در حوزه تولید خبر و اطلاع رسانی ایجاد می کنیم تا و اخبار و گزارش هایمان در عین کوتاه و موجز بودن با محتوای قویتر و دقیقتری ارائه شود. تغییرات شکلی و محتوایی که به تدریج در پرتال وزارتخانه در حال رخ دادن است جزئی از همان تغییرات مورد نظر در رویکرد تازه اطلاع رسانی است تا هم دسترسی کاربران را به اخبار و تصاویر و فیلم ها راحت تر و سریع تر کند و هم رقابتی سازنده میان روابط عمومی های سازمان ها و ادارات کل استان ها به وجود آید.

 

یکی از مشکلات مهم در حوزه اطلاع رسانی سازمان های تخصصی و از جمله وزارت ارتباطات این است که نتوانسته ایم دستاوردهای تخصصی و مهم خود را با زبان قابل فهم برای همه اقشار بیان کنیم. تبدیل اطلاعات تخصصی به اطلاعات عمومی و قابل استفاده برای عامه مردم یک کار تخصصی است و از افراد حرفه ای و خوش قلم بر می آید. یکی از فعالیت های فعلی روابط عمویمی این است که اطلاعات تخصصی از بخش های مختلف دریافت و آنها را آنالیز و تبدیل به محتواهای قابل استفاده و ارائه در رسانه های مختلف می کند تا بتوانیم به زیباترین و تاثیر گذار ترین روش طرح های ملی وزارتخانه به مردم معرفی کنیم.

 

برای مثال در دولت الکترونیک بیش از 1600 فرایند اصلاح و به سهولت در اختیار مردم قرار می گیرد و بسیاری از امضاهای طلایی و زمینه های شکل گیری رانت و فساد برچیده می شود، حالا اگر مردم درباره مزایای پیاده سازی دولت الکترونیک آگاه نشوند یا برخی دولتمردان درباره پیوستن به دولت الکترونیک تردید کنند قطعا همان شیوه های بروکراسی ادامه پیدا می کند و از تحول جهان دیجیتال عقب می مانیم.

 

اعتقاد داریم که خبرنگاران قاصدان و راویان صدیق اخبار هستند و اگر نباشند جریان آگاهی در کالبد جامعه به گردش در نمی آید. بنابراین ما در همه رویکردهای نوین روابط‌عمومی رسانه ها و اهالی آنها را به عنوان رکن چهارم دمکراسی در نظر می گیریم. اگر این رکن نباشد کار روابط عمومی لنگ می زند .

 

معتقدیم نقد منصفانه خبرنگاران نه تنها بد نیست بلکه موجب شفاف سازی، جلوگیری از فساد، روشن شدن حقایق و پیدا شدن پاسخ سوالات افکار عمومی می شود از این رو هم با خبرنگارانی که فعالیت ها و عملکرد ما را به روشنی گزارش می کنند و ما را مورد تفقد و تمجید قرار می دهند و هم با آنهایی که ما را نقد به اشکالات و نقایص مان راهنمایی می کنند ارتباط سازنده ای داریم و همه رسانه ها از هر جناح و طیفی باشند برای ما محترم و دوستان ما هستند. وظیفه ما در روابط عمومی پاسخگویی است و هرگز از این کار خسته نمی شویم.

 

دریافت و تحلیل بازخوردهای رسانه ای ضرورت انکارناپذیر حوزه روابط عمومی است و اگر از آن بهره نبریم یعنی چشم بسته حرکت کرده ایم. افکار سنجی است  تابلوی راهنمای ما در حوزه اطلاع رسانی است و از آیت تکنیک در بالاترین سطح استفاده می کنیم. 

 

ما باید از جایگاه وزارت ارتباطات و فناوری اطلاعات و وزیر و معاونان آن در افکار عمومی مطلع باشیم و مطالبات مردم را به خوبی بشناسیم و سپس سیاست رسانه ای خودمان را تنظیم و تدوین کنیم.

 

این لطف آقای وزیر و شاید نشانه اطمینان به حوزه روابط عمومی بود که بنای ارزشمند مستوفی الممالک را برای حفط و نگهداری و تعریف کاربری جدید به روابط عمومی واگذار کردند. این نکته  خیلی مهم است که وزیر یا بالاترین فرد یک سازمان روابط عمومی را بازوی راست خود بداند و به آن اعتماد کند. به نظر من واگذاری ملک تاریخی مستوفی الممالک یکی از دلایل اعتماد وزیر ارتباطات به حوزه روابط عمومی بود. ساختمان های تاریخی نشانه هویت هر شهر است و قطعا باید بر اساس معیارهای اصول معماری سنتی مرمت و احیا شوند.

 

بلافاصله بعد از واگذاری خانه مستوفی الممالک به روابط عمومی جلسه هم اندیشی با حضور کارشناسان میراث فرهتگی، شهرداری و صاحب نظران برگزار کردیم و ایده های صاحب نظران را شنیدیم. در حال حاضر صفحه مستوفی الممالک در پرتال وزارت ارتباطات راه اندازی شده است و علاوه بر اطلاع رسانی درباره این خانه تاریخی، ایده های مردم درباره کاربری این بنای تاریخی را دریافت می کند. الان در فاز مطالعه هستیم تا طرح احیا و مرمت آماده شود و انشااله اجرای طرح مرمت را به مناقصه می گذاریم. امیدوارم حداکثر ظرف دوسال این خانه هم مرمت  و کاربری مفیدی برای آن تعریف  شود.

 

البته وزات ارتباطات ساختمان های ارزشمند دیگری چون کلاه فرنگی و موزه ارتباطات را هم در اختیار دارد که هم از نظر معماری و هم از نظر بازنمایی تاریخ ارتباطات در ایران مجموعه هایی ارزشمند است و میتواند فعال تر و پویاتر باشد اما باید به نکته توجه کرد که هویت های فرهنگی تاریخی زمانی ارزشمندند که برای آنها در عین مرمت و نگهداری اصولی، کاربری های جدید و متناسب نیز تعریف شود.