به گزارش بانک و صنعت به نقل از روابط عمومی بانک مرکزی، مدیریت انتظارات تورمی به عنوان یکی از ارکان مهم در زمینه هدایت نرخ تورم به سمت تورم هدف، مستلزم ارائه اطلاعات درست و به هنگام از مجموعه تحولات اقتصاد کلان و اقدامات بانک مرکزی به آحاد جامعه و فعالین اقتصادی است. این امر موجب خواهد شد تا علاوه بر شکل گیری درست انتظارات، بانک مرکزی در شرایط بهتری اهداف حفظ ارزش پول ملی (کنترل تورم) و مساعدت به رشد اقتصادی را پیگیری کند. بر این اساس، خلاصه ای از مجموعه تحولات اقتصاد کلان و اقدامات بانک مرکزی در راستای دستیابی به اهداف و ماموریت های خود در فروردین 1400 به شرح زیر ارائه می شود.
1- تحولات اقتصاد کلان
روند کاهشی رشد ماهانه شاخص بهای کالا و خدمات مصرف کننده که از آذرماه سال گذشته (به استثناء بهمن ماه) آغاز شده بود در فروردین ماه سال جاری نیز متاثر از تعدیل انتظارات تورمی و آرامش نسبی در بازار ارز ادامه یافت؛ به طوریکه شاخص مذکور کمترین رشد ماهانه خود از ابتدای سال 1399 تاکنون را در فروردین ماه سال جاری تجربه کرد. در این ماه، اغلب زیرگروه های شاخص بهای مصرف کننده رشدی نزدیک به صفر را نسبت به ماه گذشته تجربه کردند و بیشترین رشد نیز مربوط به زیرگروه "خوراکی ها و آشامیدنی ها" بوده است. بررسی اقلام کالایی از جنبه دوام آن ها نشان می دهد انتظارات تورمی عاملین اقتصادی و تعدیل آن بیش ترین اثر را در بخش اقلام کالایی بادوام به دلیل تاثیرپذیری بالا از تحولات بازار ارز داشته است. به گونه ای که تورم ماهانه این گروه از اقلام در مقایسه با تورم ماهانه مهرماه، به صورت معنی داری کاهش و در فروردین ماه سال جاری تورم ماهانه منفی را تجربه کرده است.
بررسی بازار دارایی ها از جمله ارز، سهام و مسکن حکایت از آن دارد که به دنبال تعدیل انتظارات تورمی از آذر ماه سال 1399، در فروردین ماه سال جاری کماکان ثبات نسبی در بازارهای ارز و مسکن حاکم بوده و روند اصلاحی در بازار سهام ادامه داشته است. بر این اساس در فروردین 1400 متوسط ماهانه نرخ دلار در بازار آزاد 0.5 درصد نسبت به اسفند ماه 1399 کاهش یافت و در بازار مسکن نیز متوسط قیمت خرید و فروش یک متر مربع زیربنای واحد مسکونی معامله شده شهر تهران، در فروردین سال جاری نسبت به ماه قبل 3.1 درصد کاهش را تجربه کرد. همچنین شاخص کل بورس اوراق بهادار در پایان فروردین 1400 در مقایسه با روز پایانی اسفند 1399 معادل 6.7 درصد کاهش یافت.
نرخ سود بازار بین بانکی متاثر از رفتار فصلی خود، هر ساله با آغاز سال کاهش محسوسی را نسبت به اسفندماه سال گذشته تجربه می کند. دلیل این امر کاهش نیاز نقدینگی بانک ها در مقایسه با پایان سال و در نتیجه کاهش تقاضا در بازار بین بانکی است. بانک مرکزی در فروردین ماه سال جاری ضمن تسهیل مدیریت منابع بانک ها تلاش کرد تا با استفاده از ابزارهای سیاستی خود، این نرخ را در محدوده مد نظر خود تثبیت کند. از این رو، بانک مرکزی با انتشار اطلاعیه های هفتگی در خصوص عملیات بازار باز و عملکرد سپرده گذاری قاعده مند و اعتبارگیری قاعده مند و همچنین انتشار آمار و اطلاعات مربوط به نرخ سود بازار بین بانکی و نرخ توافق بازخرید، تلاش دارد تا ضمن اطلاع رسانی در خصوص وضعیت پولی اقتصاد، آگاهی عمومی نسبت به چارچوب عملیاتی جدید سیاست پولی را ارتقا بخشد.
نرخ بازده اسناد خزانه اسلامی در سررسیدهای یک، دو و سه ساله، در فروردین ماه نزولی بود. نرخ بازده اسناد با سررسید یک ساله در فروردین ماه 1400 با کاهش 0.24 واحد درصدی نسبت به ماه قبل از 21.24 درصد به 21.0 درصد رسید. همچنین نرخ بازده اسناد با سررسید دو ساله در فروردین ماه 1400 به 21.30 درصد رسید که نسبت به اسفندماه 1399 معادل 0.66 واحد درصد کاهش نشان می دهد. اگر چه صعود نرخ های بازده کوتاه مدت و میان مدت می تواند منعکس کننده تحولات بازار سرمایه و بازارهای سایر دارایی ها باشد، اما ثبات نسبی این نرخ ها در دو ماه اخیر نشان از بهبود انتظارات تورمی دارد. لازم به یادآوری است که تعدیل نرخ های بازده کوتاه مدت می تواند به با ثبات شدن شرایط پولی در اقتصاد کلان کمک کند.
تغییر رویکرد سیاست پولی بانک مرکزی در حرکت به سمت راهبرد هدف گذاری تورمی با محوریت انجام عملیات بازار باز، یک تغییر عمده از هدف گذاری کل های پولی به سمت مدیریت نرخ های سود محسوب می شود. لیکن تا زمان پیاده سازی کامل رویکرد جدید و ترمیم سازوکار اشاعه پولی، رصد و مدیریت رشد کل های پولی کماکان مورد توجه سیاست گذار پولی خواهد بود. در همین راستا و هم جهت با رشد متغیرهای عمده پولی در چند ماه گذشته و بر اساس ارقام مقدماتی، رشد نقدینگی و پایه پولی در دوازده ماهه منتهی به پایان فروردین¬ماه 1400، به ترتیب به 38.8 و 26.4 درصد رسید. همچنین حجم نقدینگی و پایه پولی در پایان فروردین ماه 1400 نسبت به پایان سال 1399 به ترتیب معادل 0.4 و 1.2 درصد رشد نشان می دهد که در مقایسه با رشد متغیرهای مذکور در دوره مشابه سال قبل (به ترتیب 1.7 و 3.5 درصد) به میزان 1.3 و 2.3 واحد درصد کاهش یافته است. در مجموع رشد نقدینگی در دوازده ماهه منتهی به فروردین¬ماه 1400 معادل 38.8 درصد بوده است که تحت تاثیر رشد ضریب فزآینده نقدینگی به میزان 5.8 واحد درصد بیشتر از رشد نقدینگی در دوره مشابه سال قبل (33.0 درصد) بوده است. طی سال های اخیر رفتار برخی بانک ها در عدم رعایت دقیق ضوابط و استانداردهای اعلامی بانک مرکزی در خلق دارایی ها نیز نقش موثری در رشد نقدینگی ایفا کرده و به همین دلیل بوده که بانک مرکزی با هدف اعمال مدیریت و نظارت بر ترازنامه بانک ها و موسسات اعتباری، سیاست احتیاطی مربوط به محدود کردن رشد ترازنامه بانک ها را در دستور کار قرار داده است. بررسی رشد اجزای نقدینگی نیز حاکی از تداوم کاهش رشد پول می باشد، به نحوی که رشد دوازده ماهه پول از حداکثر آن یعنی 88.6 درصد در مهر ماه 1399 به 53.9 درصد در فروردین ماه 1400 کاهش یافته که حاکی از تقویت ماندگاری سپرده ها در ماه های اخیر بوده و نشان دهنده کاهش انتظارات تورمی و استقبال بیشتر از سپرده گذاری بلندمدت در بانک ها می باشد.
2- اقدامات بانک مرکزی
? در فروردین ماه 1400 به منظور تنظیم نرخ سود بازار بینبانکی، بانک مرکزی در تعامل با بانک ها اقدامات زیر را انجام داد:
• انجام عملیات بازار باز مجموعاً به ارزش 157.5 هزار میلیارد ریال در قالب توافق بازخرید با سررسیدهای 14روزه. (مانده توافق بازخرید از محل علمیات بازار باز معادل 95 هزار میلیارد ریال در پایان ماه بوده است)
• استفاده از اعتبارگیری قاعده مند توسط بانک ها برای رفع نیازهای نقدینگی اضطراری با حجم 871.2 هزار میلیارد ریال. (مانده اعتبارگیری در پایان ماه قاعده مند معادل 139.7 هزار میلیارد ریال بوده است)
? تامین 2.3 میلیارد دلار ارز به منظور واردات مورد نیاز اقتصاد کشور در فروردین ماه سال جاری (از این میزان معادل 669.3 میلیون دلار با نرخ ترجیحی به منظور واردات کالاهای اساسی، دارو و تجهیزات پزشکی اختصاص یافته است).
? باتوجه به کاهش انتظارات تورمی و لذا کاسته شدن از شدت منفی بودن نرخ سود حقیقی، ضرورتی برای تغییر نرخ سود سیاستی دیده نشده است.
? یادآور می شود در سال جدید حراج اوراق دولتی آغاز نشده است.
