تغییر نام پول ملی اقدامی تزئینی برای اقتصاد کشور یا آماده شدن برای اصلاح نظام بانکی

به گزارش پایگاه تحلیلی خبری بانک و صنعت ،بازنگری قانون پولی و بانکی کشور (مصوب تیر ماه 1351) از اولین سال‌های برنامه سوم توسعه (1379-1384) برای تدوین "پیش‌نویس لایحه بانک مرکزی"، در بانک مرکزی آغاز شد.اولین ویرایش پیش نویس این لایحه در بهمن ماه 1386 به دولت وقت تقدیم شد.  

هیات دولت یازدهم نیز در جلسه 17 آذرماه سال جاری و در جریان بررسی لایحه «بانک مرکزی جمهوری اسلامی ایران» طی پیشنهادی مصوب کرد که واحد پول ایران، تومان و برابر با 10 ریال ‏تعیین شود. این در حالی بود که بر اساس بند (ب) ماده دو لایحه ای که بانک مرکزی به هیات دولت برای بررسی فرستاده بود این تغییر پیشنهاد نشده و آمده بود که واحد پول ایران ریال است.

به هر حال با این اعلام که بی مقدمه و بدون ارائه توضیحاتی از دلیل این تصمیم گیری انجام شد، شائبه‌هایی ایجاد شد که احتمالا با این تصمیم حذف صفر از پول ملی کلید خورده و دولت این موضوع را تصویب کرده است. حتی بعد از انتشار این خبر در مواردی دیده شد که تکان خوردن برخی بازارها از جمله بازار ارز به انتشار این خبر و حذف صفر از پول ملی ارتباط داده شده و نظرات متفاوتی در این باره مطرح شد.

این درحالی بود که طی چند هفته گذشته با مطرح شده موضوع حذف صفر از پول ملی،از وزیراقتصاد گرفته تا بانک مرکزی با وجود تمایل برای اجرای این سیاست به صراحت اعلام کرده بودند که فعلا به دلایلی امکان اجرایی شدن آن نیست و در مورد آن اقدام نخواهند کرد،حال که چه اتفاق خارق العاده ای افتاده که به یک باره زمینه این امر مهم مهیا شده است جای پرسش دارد؟!

کشورها و اقتصادهای درحال توسعه و رشد زیادی از دهه 60 میلادی تاکنون اقدام به تغییر واحد پولی خود کرده اند. چنین اقدامی معمولا شامل حذف یک یا چندین صفر از پول ملی می شود.اگرچه حذف صفر بیشتر اقدامی تکنیکی و اقتصادی به نظر می آید،اما گاهی هم انگیزه های سیاسی باعث تن دادن دولت ها به تغییر واحد پول می شود. البته باید توجه کرد که تغییر واحد پول به معنی تغییر در ارزش پول ملی و یا تغییر در قدرت خرید مردم نخواهد بود.

مزایا

تغییر واحد پولی از طریق حذف صفر معمولا به بالاتر رفتن کارایی و تسهیل معاملات تجاری کمک می کند و حسابداری چه در سطح ملی و چه در سطح بنگاه ها را آسان تر خواهد کرد.به علاوه استفاده از واحدهای کوچکتر پول، حمل و نقل آن را آسان تر کرده و همچنین زمان مورد نیاز و خطرات آن مانند سرقت را کاهش می دهد. همانطور که گفته شد حذف صفر از انتظارات تورمی در میان افراد جامعه می کاهد و به اطمینان نسبت به پول ملی می افزاید.

اگر حذف صفر بعد از اصلاحات اقتصادی و ایجاد ثبات در اقتصاد و به طور صحیح اجرا شود می تواند برکاهش تورم هم تاثیرگذار باشد.همچنین با حذف صفر دولت توان ضرب سکه های پر ارزش تر و البته کاربردی تر را دارد.

افزایش ارزش اسمی پول ملی درمقابل ارزهای خارجی و افزایش اعتماد به پول ملی به دلیل اعداد کمتر با ارزهای خارجی را نیز می توان از مزایای این مهم برشمرد.

معایب

افزایش اندک تورم با توجه به گردشدن اعداد کوچک قیمتی فعلی،بازگشت بی اعتمادی به پول ملی در اثر تورم و نوسانات ارزی فعلی و بی‌اثر شدن طرح، هزینه بر بودن حذف صفرها از جمله تغییر و تعویض اسکناس‌ها، تغییر سیستم‌ها و اتلاف وقت، احتمال تمایل مردم به نگهداری ارزهای خارجی در زمان تغییر و تبادلات و نوسان بیشتر بازارهای ارز در سایه عدم اعتماد، خبرسازی و شایعات، اختلال در قیمت‌گذاری کالاها و سردرگمی مردم در کوتاه مدت و گسستگی داده‌ها به صورت تاریخی، امکان نیاز دوباره به اصلاح در آینده در صورت تداوم تورم ازجمله معایبی است که کارشناسان به این لایحه می گیرند.

در این شرایط خطر خروج سرمایه ها از کشور و همچنین دست روی دست گذاشتن سرمایه گذاران برای مشخص شدن عاقبت طرح وجود دارد.

همچنین آخرین خطر در مورد حذف صفر که مهمترین آن ها هم محسوب می شود این است که صفرهای حذف شده بعد از مدتی دوباره بازگردند. اگر چنین اتفاقی رخ دهد نه تنها تمام زحمات و هزینه های انجام شده بی حاصل خواهد بود بلکه باعث بی اعتباری زیادی در سطح بین المللی و داخلی خواهد شد.

"سیف رئیس کل بانک مرکزی نیز بلافاصله بعد از اعلام تائید این لایحه در دولت با بیان اینکه تبدیل واحد پول ایران به تومان جای نگرانی ندارد، گفت: این موضوع هزینه چندانی در بر ندارد و تبدیل واحد پول ایران به تومان، تنها تطبیق قانون، براساس عرف جامعه است و برای ایجاد سهولت و احترام قائل‌شدن به فرهنگ و در حقیقت ایجاد سهولت روانی برای مردم بود."

وی البته گفته است که "این اقدام در حال حاضر هیچ مشکلی را ایجاد نمی‌کند و به نظر نمی‌آید که هزینه چندانی هم داشته باشد، در صورتی که این پیشنهاد و لایحه در مجلس تصویب شود از اسکناس‌های چاپ‌شده می‌توان تا آخرین لحظه استفاده کرد. به‌تدریج ‌اسکناس‌های جدید به‌جای ریال به تومان چاپ و تا زمانی که اسکناس‌های قدیمی وجود دارد، می‌تواند همزمان استفاده شود."

درصورت اجرایی شدن این قانون امکان دارد اصلاحاتی جزئی در چاپ اسکناس‌های جدید آنهم از ابتدای سال آینده انجام شود و اسکناس‌ها بر اساس تغییرات جدید چاپ و به بازار پول تزریق شود.

طبق ضوابطی که بانک مرکزی برای چاپ و تزریق اسکناس در دستور کار دارد، به طور معمول عمر اسکناس‌های موجود در بازار حدود پنج سال است که بعد از این مدت اسکناس‌های قدیمی به تدریج از چرخه خارج شده و چاپ‌های جدید وارد می‌شوند. به طوری که سالانه حدود 600 میلیون برگ اسکناس امحاء شده و نزدیک به 900 میلیون برگ جدید بر اساس نیاز بازار، میزان امحاء و همچنین ذخیره‌گیری زیر نظر هیات نظارت بر اندوخته اسکناس چاپ و به مرور وارد چرخه پولی می‌شود، در این حالت به طور هم‌زمان هردو اسکناس ریالی و تومانی موجود خواهد بود و طی یک دوره پنج  ساله به تدریج اسکناس‌های قدیمی از چرخه خارج شوند.

درعین حال سایر ابزارهای پولی و بانکی مانند دسته چک و یا دفاتر حسابداری بانک‌ها و آن‌چه که بر اساس ریال وجود دارد، از همان ابتدا در مسیر تغییر قرار گرفته و بر مبنای تومان خواهد شد،البته تمامی این موارد منوط به تصمیم مجلس در این رابطه خواهد بود.

موسوی لارگانی:با حذف یک صفر قدرت خرید مردم افزایش پیدا نمی کند

سیدناصر موسوی لارگانی نائب رئیس اول کمیسیون اقتصادی مجلس شورای اسلامی و نماینده مردم فلاورجان در خصوص لایحه دولت برای تغییر واحد پول ملی از ریال به تومان اظهار داشت: چندین سال است که دولت ها بر روی حدف صفرهای پول کار می کنند تا یک ارتقای به جایگاه پول و منابع مالی ایران بدهند، ولی هنوز تصمیم قابل لمسی در این خصوص اتخاذ نشده است.

وی با تاکید بر اینکه قطعا با حدف یک صفر ما نمی توانیم ارزش پول ملی را افزایش بدهیم، گفت: با حذف یک صفر قدرت خرید مردم به مانند سابق باقی خواهد ماند و تاثیری بر وضعیت اقتصاد و معیشت مردم نخواهد گذاشت.

نائب رئیس اول کمیسیون اقتصادی مجلس شورای اسلامی با بیان اینکه دولت و مجلس باید با اقدامات لازم وکارشناسی ، راهکارهای مناسبی برای کاهش ارزش پول پیدا کنند، تصریح کرد: با کم کردن یک صفر و تغییر نام واحد پولی از ریال به تومان، قطعا نمی توان ارزش پول را به مانند سابق به نقطه مطلوب رساند و باید با برنامه ریزی توسط مسئولان اقتصادی کشور این مشکل برطرف گردد.

موسوی لارگانی با بیان اینکه شاید این تغییر نام بتواند به طور مقطعی و گذرا باعث ارتقاء پولی کشور شود ، ولی به طور حتم هیچ کمکی به وضع اقتصادی کشور نخواهد کرد، خاطر نشان ساخت: رشد اقتصادی کشور به تبدیل شدن واژه های ریال و تومان بستگی ندارد و عوامل تاثیر گذار اقتصادی کاملا متفاوت هستند و مردم انتظار دارند که مشکلات اساسی آنها برطرف گردد.

وی با اشاره به اینکه اکنون رکود و بیکاری در کشور فراگیر شده و مردم با مشکلات فراوان اقتصادی روبرو هستند، ادامه داد: باید با اقدامات اساسی و مثبت سعی در توسعه اقتصادی و ایجاد اشتغال پایدار در کشور کرد، چرا که اقدامات مقطعی نمی تواند به مردم در حل مشکلات و معضلات اقتصادی کمکی بکند.

نماینده مردم فلاورجان در مجلس شورای اسلامی در پایان، تاکید کرد: مردم از مسئولان خواستار اقدام ملموس و جدی برای حل مشکلات اقتصادی هستند و این تغییرات که فقط مختص نام است، گره گشای مسائل و معضلات اقتصادی جامعه نیست.

 استاد اقتصاد دانشگاه علامه طباطبایی:تبدیل واحد پول ملی کمکی به وضعیت اقتصادی کشور است

محمدقلی یوسفی استاد اقتصاد دانشگاه علامه طباطبایی در خصوص مصوبه دولت برای تغییر واحد پول ملی کشور، بیان داشت: تغییر واحد پولی کشور از ریال به تومان مطمئنا کار درستی می باشد و اجرای کردن آن می تواند کمک مناسبی برای وضعیت اقتصادی باشد.

وی با تاکید بر اینکه باید ملاحضات بسیاری را در اجرای دقیق آن بکار گرفت تا اثرات سوء برای جامعه نداشته باشد، گفت: نباید کار به نحوی انجام پذیرد که قیمت ها بشدت تغییر یابد و مردم با مشکلات بیشتری مواجه شوند..

استاد اقتصاد دانشگاه علامه طباطبایی با تاکید بر اینکه در اجرای این قانون باید ملاحضه شرایط مردم بخصوص اقشار کم درآمد را کرد، افزود: اجرای ناقص و با ایراد این لایحه می تواند فشار بیشتری بر مردم در مسئله اقتصادی وارد کند.

یوسفی با بیان اینکه برخی کارها برای اصلاح اوضاع اقتصادی و بانکی امری اجتناب ناپذیر است و باید انجام شود، تصریح کرد: اجرای دقیق و صحیح تغییر واحد پول ملی به تومان می تواند در آینده اثرات مطلوبی را در کشور ایجاد کند.

وی با اشاره به اینکه مسلما تغییر واحد پول کشور، اثرات مثبتی را در محاسبات بودجه ای حتی در سطح بین المللی به دنبال خواهد داشت و می تواند مقدمات خوبی برای اصلاح امور اقتصادی کشور باشد، بیان داشت: نباید از این اقدام هراس داشت و با توجه به نتایج مطلوب آن برای اقتصاد کشور، باید هرچه سریعتر این لایحه را اجرایی کرد.

استاد اقتصاد دانشگاه آزاد تاکید کرد:تغییر نام پول ملی اقدامی تزئینی برای اقتصاد کشور

هادی حق شناس استاد اقتصاد دانشگاه آزاد پیرامون مصوبه هیات دولت برای حذف یک صفر از پول کشور،اظهار داشت:برخی کشورهای مختلف مانند آلمان بعد از جنگ جهانی دوم و ترکیه و آرژانتین طی سال های نه چندان دور اقدام به حذف صفرها از پول ملی کرده اند،که این اقدام عمدتا به دو دلیل بوده است،ابتدا اینکه دراین کشورها تورم 2 و یا 3 رقمی بوده و مردم مشکلات فراوانی داشتند و دوم اینکه معضلات فراوانی برای نقل و انتقال پول برای خرید کالا وجود داشت.

وی با بیان اینکه وضعیت امروز اقتصاد ایران شبیه هیچ یک از کشورهای که اقدام به تغییر واحد پول کرده اند نیست، گفت: به عبارتی در اقتصاد ایران هرگز شاهد تورم 3 رقمی نبودم و اکنون نیز به سمت تک رقمی شدن در حال حرکت هستیم و مردم نیز امروز با مشکل حمل پول مواجه نیستند.

حق شناس ادامه داد:نکته دیگر اینکه در یک دهه اخیر اقتصاد ایران رو به سمت استفاده از کارت اعتباری برای معاملات روزمره پیش رفته است و پیش بینی می شود در یک دهه آینده با توجه به گسترش تجارت الکترونیک نیازی به پول کاغذی در کشور نباشد.

وی با تاکید براینکه با توجه به شرایط موجود دراقتصاد ایران،حذف یک صفر و تغییر واحد پول هیچ کمکی به حال اقتصاد و معیشت جامعه نمی کند،گفت:این حرکت صرفا یک اقدام تزئینی برای بازار پول می باشد و کمکی به بخش اقتصاد نمی کند

این استاد اقتصاد دانشگاه بیان داشت: این اقدام تنها می تواند کمکی به حال حسابداران و سخنرانان باشد که بتوانند اعداد و ارقام را به درستی مطرح کنند وگرنه هیچ تاثیر مثبت و قابل لمسی برای اقتصاد کشور و وضع مردم نخواهد گذاشت.

وی با بیان اینکه این تغییر و تحول هیچ تاثیری به روی هیج یک از متغییرهای کلان اقتصادی، نرخ تورم، رشد اقتصادی، نقدینگی، متغییرهای کلان، پول و سپرده در کشور ندارد،افزود:به نظر می رسد این تغییر در اولویت 10 به بعد بازار اقتصاد و حل مشکلات اقتصادی کشور قرار دارد.

نماینده سابق مردم بندر انزلی در مجلس شورای اسلامی، اولویت های مهمی همچون رسیدن به رشد اقتصادی، کنترل حجم نقدینگی، کنترل بیکاری، ایجاد اشتغال پایدار ، کارآمد کردن بازار پول، سرمایه گذاری، افزایش سرمایه بانک ها را اولویت های ارجح تر اوضاع نابسامان اقتصاد کشور برشمرد و تاکید کرد: مطمئنا تغییر نام واحد پولی کشور هیچ تاثیر مثبتی بر اقتصاد نخواهد گذاشت.

وی در این‌باره ادامه داد: تا زمانی که ارزش واقعی پول در کشور تغییری نکند؛انتظار تاثیر در اقتصاد کلان دوراز واقعیت است.

این کارشناس اقتصادی در پایان، تصریح کرد: دولت قرار بود چند صفر از واحد پول کشور را حذف کند، ولی حذف یک صفر از واحد پولی کشور تنها به دنبال خارج شدن از جو روانی مبنی بر سختی واحد پولی کشور بوده و تاثیری بر روی اصل اقتصاد کشور چه واردات و صادرات، اقتصاد خرد و کلان و نرخ برابری دلار نخواهد داشت.

 پورابراهیمی:کاهش صفر از پول ملی باعث تسهیل در اموراقتصادی می شود/ تغییرواحد پولی کمک چندانی به مشکل تورم و کاهش آن نمی‌کند

محمدرضا پورابراهیمی رئیس کمیسیون اقتصادی و نماینده مردم کرمان در مجلس شورای اسلامی ،با اشاره به مصوبه هیأت دولت درخصوص تبدیل واحد پول ملی از ریال به تومان،گفت:سالها اقتصاد کشور دچار تورم بوده و موضوعاتی مانند شوک ارزی سال 91 میزان برابری ارزش پول را در مقایسه با ارزهای خارجی کاهش داده مشکلاتی پدید آورده است،البته تبدیل واحد پولی کشور از ریال به تومان کمک چندانی به مشکل تورم و کاهش آن نمی‌کند و تنها در معاملات خُرد تأثیرگذار است.

نماینده مردم کرمان در مجلس شورای اسلامی،با بیان اینکه تبدیل واحد پول ملی از ریال به تومان،به‌منظور تسهیل درمحاسبات مالی انجام می‌شود،افزود: کاهش تعداد صفر در واحد پول کشور موجب بهبود شرایط نقل و انتقال و مبادلات در عرصه های اقتصادی است و اتخاذ چنین تصمیماتی آثار مثبتی بر اقتصاد کشور برجای می گذارد.

پورابراهیمی با اشاره به اینکه تبدیل واحد پولی کشور از ریال به تومان هزینه‌های زیادی را به دنبال دارد، ادامه داد: با توجه به ارزش پول ملی در سال‌های اخیر و سخت‌تر شدن محاسبات و حسابرسی‌ها، کاهش یک صفر از پول ملی و تبدیل واحد پول از ریال به تومان اقدام مناسب برای تسهیل در این امور است، البته با توجه به جابجایی اسکناس و هزینه های آن و همچنین جابجایی سیستم‌های حسابداری و موضوع خزانه‌داری،شاید اجرای این فرایند یک سال طول بکشد.

وی با اشاره به حذف صفر درکشورهای همسایه همچون ترکیه و حتی درکشورهای اروپایی بعد از جنگ جهانی دوم ، بیان داشت: البته به جای یک صفر اگر سه تا چهار صفر از واحد پول کشور حذف شود،احتمالا ارزش پول در شرایط بهتری قرار گیرد.

رییس کمیسیون اقتصادی مجلس شورای اسلامی،با تاکید براینکه حذف صفر از پول ملی باید در مجلس تصویب شود، تصریح کرد: با توجه به فضای مجلس حذف صفر از پول ملی، به عنوان بندی از لایحه قانونی بانک مرکزی، احتمالا در مجلس به تصویب می رسد.

 استاد اقتصاد دانشگاه الزهرا (س) تاکید کرد:انحراف افکار عمومی کشور از مشکلات اقتصادی با تغییر نام پول ملی

حسین راغفر استاد اقتصاد دانشگاه الزهرا (س) در گفتگو با خبرنگار خبرگزاری خانه ملت پیرامون مصوبه هیات دولت برای تغییر نام پول ملی از ریال به تومان، اظهار داشت: تغییر واحد پول کشور از ریال به تومان تغییری در وضعیت اقتصادی کشور ایجاد نمی کند و تنها در مبادلات تجاری تغییر نام ایجاد شده است.

وی با تاکید بر اینکه این اقدام در شرایط کنونی کشور، باعث افزایش تورم شود،گفت: با توجه به مشکلات اقتصادی کشور طرح این مسئله باعث انحراف اذهان عمومی کشور از مشکلات اصلی جامعه است.

استاد اقتصاد دانشگاه الزهرا (س) با بیان اینکه عملیاتی کردن این لایحه به لحاظ روانی آثار منفی در جامعه برجا می گذارد و عامل القاء تضعیف پول ملی کشور می شود، تاکید کرد: افزایش تورم با توجه به گردشدن اعداد کوچک قیمتی فعلی برای بالا،  بازگشت بی اعتمادی به پول ملی در اثر تورم و اثرات روانی این اقدام می تواند، عاملی برای بوجود آمدن مشکلات جدید اقتصادی شود.

وی با اشاره به اینکه این تغییر واحد پول بر مردم و اقشار کم درآمد فشار وارد خواهد کرد و مشکلاتی را برای آنها بوجود می آورد، تصریح کرد: آثار مثبتی در این لایحه به چشم نمی خورد و بیشتر برای دورکردن افکار عمومی از مشکلات اساسی کشور است، چرا که این اقدام هزینه های زیادی هم برای اقتصاد دارد و بار مالی آن را باید مدنظر گرفت.

 حسینی شاهرودی:تغییر واحد پول کشور مقدمه ای برای اصلاح نظام بانکی و مالی کشور است

سیدحسن حسینی عضو هیات رئیسه کمیسیون اقتصادی و نماینده مردم شاهرود در مجلس شورای اسلامی در خصوص لایحه دولت برای تغییر واحد پولی کشور، با اشاره به اینکه چندین سال است که موضوع تغییر نام واحد پول کشور مطرح می باشد ولی با تاخیر مواجه بود به نتیجه نمی رسید، بیان داشت: با این تغییر نام، مطمئنا یک دوگانگی در این بین برطرف می شود و این مسئله می تواند کار مقدماتی خوبی برای اصلاح وضعیت بانکی و پولی کشور باشد.

وی با اشاره به اینکه این اقدام دولت می تواند گامی مثبت در جهت حذف 3 صفر از پول نیز باشد،  اظهار داشت: حذف یک صفر پول ملی و تبدیل ریال به تومان یک اقدام مناسب جهت یکسان سازی امور مالی کشور است و از بسیاری از سوء استفاده های مالی جلوگیری خواهد کرد.

عضو هیات رئیسه مجلس شورای اسلامی با تاکید بر اینکه این امر می تواند حتی در معاملات اقتصادی و بین المللی تاثیر گذار باشد و کار را برای حسابرسی و امور مالی آسان کند، گفت: البته حذف یک صفر اثرات اقتصادی آنچنانی در کاهش و یا افزایش ارزش پولی و مالی کشور ندارد و اتفاق خاصی در این زمینه نخواهد افتاد.

نماینده مردم شاهرود در مجلس شورای اسلامی ، تصریح کرد: مجلس و کمیسیون اقتصادی مجلس نسبت به لایحه بانک مرکزی و کاهش یک صفر و تبدیل شدن واحد پولی از ریال به تومان نظر مثبت داشته و این اقدام را راهی برای اصلاح امور بانکی و اقتصادی می داند.

 سیف: الان زمان حذف صفر از پول ملی نیست

اما "ولی الله سیف" رئیس کل بانک مرکزی در جلسه کارگروه اقتصاد مقاومتی در استان فارس گفت که تورم بالا صفرهای زیادی به همراه دارد که خوشبختانه امروز ما شاهد کاهش تورم به زیر 10 درصد هستیم.

وی ادامه داد:هرچند که امروز وضعیت اقتصادی کشور بعد از چندین سال به ثبات رسیده و شاهد روند مناسبی هستیم، اما برداشتن صفرهای پولی احتیاج به زمان دارد و امیدواریم با ادامه این روند مناسب طی دو سال آینده موضوع حذف صفر را مطرح کنیم.

رئیس کل بانک مرکزی کشور با بیان اینکه تغییر واحد پول به دلیل خواسته های فرهنگی جامعه بود، گفت: جامعه ما از همان اول با ریال بیگانه بود و همواره عرف جامعه این مهم را نمی پذیرفت به همین دلیل ما محاسبات ذهنی را برای مردم تسهیل کردیم و موضوع تغییر ریال به تومان مطرح شد.

سیف تاکید کرد: بحث تغییر واحد پول با استقبال مواجه شده اما صفر پول امسال برداشته نمی‌شود؛زمانی که موضوع حذف صفرها نیز مطرح شودبا نظرخواهی و تجمیع افکار انجام خواهد شد.