به گزارش پایگاه تحلیلی خبری بانک و صنعت، پایانه ایجادشده در این بندر در 22 کیلومتری شهرستان نکا و در ساحل دریا قرار دارد. (فاصله نکا تا تهران 330 کیلومتر است. ) هـدف اصلی از ایجاد منطقه عملیاتی بهشهر (نکا) دریافت، ذخیره‌سازی، فرآورش و انتقال نفت خام کشورهای حوزه دریای مازندران با عنوان طرح SWAP (معاوضه) است. پایانه نفتی شمال با در اختیار داشتن3 اسکله و دستگاه‌های اندازه‌گیری پیشرفته، مخازن مجهز به سیستم اطفای حریق خودکار و نیز سیستم جداسازی آب از نفت بدون شک یکی از پایانه‌های بسیار پیشرفته در حوزه کشورهای دریای خزر به‌شمار می‌رود. در ابتدا طرح منطقه عملیاتی بهشهر (نکا) قرار بود در 3 مرحله تکمیل شود که در مرحله نخست قابلیت دریافت و انتقال 50هزار بشـکه، در مرحله دوم 120هزار بشـکه و در آخرین مرحلـه قابلیت دریافت 370هزار بشـکه در روز نفت خام برای پایانه نفتی شمال پیش‌بینی شد که گفته می‌شد این رقم تا 500هزار بشکــه در روز قابل افزایش است؛ با دستیابی کشور به فناوری‌های نوین و به اظهارنظر مدیرعامل شرکت پایانه‌های نفتی شمال این میزان تا یک‌میلیون و500هزار بشکه نیز قابل تغییر است.
پایانه نفتی شمال در حال حاضر از کشورهای همسایه شمالی فرآورده‌های نفتی دریافت می‌کند.
عملکرد 18ساله
حمیدرضا شاه‌دوست، رییس پایانه نفتی شمال با اشاره به پیشینه شکل‌گیری پایانه نفتی شمال و ماموریت اصلی آن (سوآپ نفت خام)، می‌گوید: طراحی این پایانه براساس عملیات دریافت نفت خام، اندازه‌گیری، نمونه‌گیری، ذخیره‌سازی و امتزاج (storage & blemding) انجام شده و همه امکانات لازم برای عملیات سوآپ یا طرح معاوضه نفت خام را داراست. این پایانه از سوی شرکت ملی مهندسی و ساختمان نفت در سال 1377 احداث شد و از سال 1382 برای انجام عملیات سوآپ در اختیار شرکت پایانه‌های نفتی ایران قرار گرفته است.
به گفته وی با توجه به تشخیص مدیران ارشد وزارت نفت، قرار است پهلوگیری کشتی‌های حامل فرآورده ازجمله نفت کوره، گازوئیل، بنزین و ال‌پی‌جی نیز در دستور کار این پایانه قرار گیرد.
در این بین مسئولان امر می‌گویند این پایانه عملیات سوخت‌رسانی به نیروگاه شهید سلیمی (نکا) را نیز برعهده دارد که در فصل سرما برای جلوگیری از افت گاز از مازوت استفاده می‌شود.
وی با بیان اینکه پهلودهی به کشتی‌های حامل فرآورده با هماهنگی شرکت ملی پالایش و پخش فرآورده‌های نفتی انجام می‌شود، تصریح می‌کند: با انجام کار تیمی و انسجام خوب عملیاتی تاکنون توانسته‌ایم بدون کوچکترین حادثه‌ای موفق به تخلیه کشتی‌های حامل فرآورده به ویژه ال‌پی‌جی شویم.
شاه‌دوست با اعلام اینکه از ابتدای شکل‌گیری شرکت پایانه نفتی شمال تاکنون 6هزار کشتی در این پایانه تردد داشته‌اند، توضیح می‌دهد: از سال 82 تا 91 در مجموع حدود 231میلیون بشکه نفت خام در پایانه نفتی شمال تخلیه شده است. وی در عین حال به پهلودهی کشتی‌های حامل ال‌پی‌جی اشاره می‌کند و می‌گوید: این عملیات برای نخستین بار در سال 91 آغاز شد و تاکنون بیش از27مورد عملیات پهلودهی و تخلیه ال‌پی‌جی در این منطقه انجام شده است.
به گفته شاه‌دوست این عملیات ریسک عملیاتی بسیار بالایی دارد و با توجه به اینکه محموله یادشده جزو کالاهای خطرناک (Dangrous goods) طبقه‌بندی شده، بدون کوچکترین حادثه‌ای پهلودهی و تخلیه شده‌اند که این موضوع نشان‌دهنده رعایت کامل موارد HSE و توان عملیاتی بالای نیروی انسانی منطقه است.
چشم‌انداز
شاه‌دوست همچنین با اشاره به امکاناتی که این پایانه در اختیار دارد، می‌افزاید: پایانه نفتی شمال علاوه بر سه اسکله و متعلقات آن (بازوهای تخلیه، هوز، سیستم لوله‌کشی) و همچنین دستگاه‌های اندازه‌گیری بسیار پیشرفته، مخازن مجهز به سیستم اطفای حریق خودکار و نیز سیستم جداسازی آب از نفت (Waste water treatment) بدون شک یکی از پایانه‌های بسیار پیشرفته در حوزه کشورهای دریای خزر به‌شمار می‌آید که در هنگام عملیات سوآپ، رکورد روزانه 200هزار بشکه را در کارنامه خود دارد.
شاه‌دوست با اشاره به برنامه‌ریزی پیشین مدیران ارشد نفت برای ظرفیت نهایی این پایانه تصریح می‌کند: براساس برنامه قرار بود ظرفیت سوآپ نفت خام از 120هزار بشکه کنونی به 500هزار، یک میلیون و سرانجام یک‌میلیون و500 هزار بشکه در روز برسد که به این منظور با افزودن 12 پست اسکله و عمق آبخور کشتی‌ها از 7متر به 14متر، ظرفیت عملیاتی این پایانه را با برنامه‌ریزی و طراحی و ساخت پروژه عظیم حوضچه فراگیر افزایش داده‌ایم. به گفته وی این زیرساخت می‌تواند زمینه لازم برای دریافت نفت خام حاصل از اکتشاف و استحصال در دریای خزر را فراهم و نفت حاصل را از این طریق به سمت پالایشگاه‌های کشور (تهران- تبریز - اصفهان و اراک) هدایت کند.
شاه‌دوست درباره قطع عملیات سوآپ و تاثیر آن بر کشور، اظهار می‌کند: این تصمیم، تصمیمی مدیریتی بود که وزیر نفت وقت گرفت، به این معنی که این عملیات از 4 تیر 91 تاکنون متوقف شده است در حالی که این پروژه می‌توانست سالانه افزون‌بر 90میلیون دلار درآمد ارزی و سایر فواید اقتصادی در منطقه داشته باشد که موجب افزایش قدرت استراتژیک ایران می‌شد اما متاسفانه محروم شدیم. به گفته این مقام مسئول در صورت ادامه سوآپ، ایران می‌تواند نفت دریای خزر را به آب‌های آزاد منتقل کند که این امر برد راهبردی کشور را افزایش می‌دهد و به نظر می‌رسد ازسرگیری سوآپ از پایانه نفت شمال نتیجه اجلاس سه‌جانبه تهران- باکو و مسکو است.
شاه‌دوست می‌گوید: هرچند هم‌اکنون با ساخت خط لوله باکو - جیحان، نفت خام حوزه خزر به دریاهای آزاد دسترسی پیدا کرده است، اما بدون شک ایران هنوز امن‌ترین و اقتصادی‌ترین مسیر حمل نفت خام به‌شمار می‌رود و پایانه شمال با در اختیار داشتن تجهیزات مدرن و پیشرفته خود می‌توانست کمک بزرگی به این چرخه کند.
نکته پایانی...
ازسرگیری سوآپ نفتی ایران خبر مسرت‌بخشی است این در حالی است که قطع عملیات سوآپ از سال 91 از تصمیمات غیر کارشناسی‌ای بود که منجر به کاهش درآمد ارزی کشور در این سال‌ها شد. تصمیماتی که ضمن افزایش ریسک سرمایه‌گذاری که مانع ورود سرمایه‌گذاران به ایران می‌شود، منافع مالی که می‌تواند وضعیت اقتصاد کشور را نیز بهبود بخشد وارد چالش‌های سیاست‌های داخلی و خارجی می‌کند. این امر با توقف سوآپ نفتی پایانه‌های شمال ایران را از انتفاع مالی 90میلیون دلاری در سال از سال 91 تاکنون بازداشت و حالا در تاخیر اجرایی‌شدن قراردادهای نفتی که دریچه ورود سرمایه‌های خارجی بوده و مهم‌ترین نیاز اقتصادی کشور محسوب می‌شوند نیز قابل مشاهدهاست.
منبع: گسترش صمت
