به گزارش پایگاه تحلیلی خبری بانک و صنعت، معاملات اختیار معامله برای اولین بار در بازار سرمایه در 24 آذر ماه سال 1395 در بورس کالای ایران با دارایی پایه سکه طلا راه اندازی شد. در ابتدای راه اندازی تنها امکان دادوستد اختیار معامله خرید سکه طلا فراهم شده بود که با توجه به استقبال فعالان بازار از این معاملات، امکان معامله اختیار معامله فروش سکه طلا نیز ایجاد شد.
مهمترین کارکرد اختیار معامله همانند قراردادهای آتی، فراهم کردن امکان پوشش ریسک نوسانات قیمت است، بطوریکه از قراردادهای اختیار معامله و قراردادهای آتی به عنوان دو خویشاوند نزدیک به هم یاد می شود. خاستگاه هر دو ابزار مالی، قراردادهای اختیار و آتی، با گروهی از محصولات کشاورزی از قبیل غلات گره زده شده است. برخی معتقدند که استفاده از قرارداد اختیار معامله به 350 سال پیش از میلاد باز می گردد، هنگامی که ارسطو در کتاب خود داستان تالس را نقل می کند، یک فیلسوف و ریاضیدانی که فرصتی برای خود ایجاد می کند و حق استفاده از کارگاه های روغن کشی زیتون را قبل از یک فصل پر محصول، خریداری می کند. بنابراین استفاده از این ابزار جهت پوشش ریسک نوسانات قیمتی محصولات کشاورزی سابقه ای بس دراز دارد. در همین راستا بورس کالای ایران پس از راه اندازی موفقیت آمیز معاملات گواهی سپرده زعفران در سال قبل و سپس راه اندازی قراردادهای آتی زعفران در اوایل سال جاری، درصدد راه اندازی قراردادهای اختیار معامله زعفران است. با توجه به استقبال بی نظیر از قراردادهای آتی زعفران و با بررسی های انجام شده به نظر می رسد که راه اندازی قراردادهای اختیار معامله زعفران نیز به دلیل جذابیت های خاص این ابزار مورد استقبال قرار خواهد گرفت. راه اندازی معاملات قراردادهای اختیار معامله زعفران علاوه بر ایجاد ابزاری جهت پوشش ریسک نوسانات قیمت منجر به متنوع شدن ابزارهای مالی در بورس کالای ایران و در نتیجه افزایش عمق و کارایی سایر بازارهای معاملاتی زعفران در بورس کالای ایران از جمله قراردادهای آتی و گواهی سپرده زعفران می شود.
مفهوم قرارداد اختیار معامله
اختیار معامله قراردادی است که براساس آن دارنده یا خریدار قرارداد حق (اختیار) دارد که مقدار معینی از دارایی موضوع قرارداد را با قیمت معین و در زمانی مشخص خریداری یا به فروش برساند، اما در طرف مقابل واگذار کننده یا فروشنده قرارداد متعهد است که در صورت درخواست طرف مقابل به خرید یا فروش دارایی اقدام کند. همانطور که در تعریف مشخص است، دارنده اختیار هیچ گونه تعهد یا الزامی برای معامله دارایی موضوع قرارداد در سررسید تعیین شده ندارد که البته در ازای دریافت این حق مبلغی به عنوان قیمت اختیار به فروشنده یا واگذارکننده اختیار پرداخت می کند. در واقع واگذار کننده اختیار به دلیل ریسکی که متحمل می شود این مبلغ را دریافت خواهد کرد. اینکه این مبلغ به چه میزانی باشد باید گفت که براساس مکانیزم بازار در بورس کشف می شود و عوامل مختلفی از قبیل نرخ نقدی دارایی پایه، قیمت اعمال تعیین شده در قرارداد اختیار، اختیار خرید یا اختیار فروش بودن، سررسید قرارداد و .... بستگی دارد.
مزایا و کارکردهای قراردادهای اختیار معامله
اولین کارکرد قرارداد اختیار همانطور که بیان شد، ابزاری جهت پوشش ریسک است. با راه اندازی قرارداد اختیار معامله زعفران این امکان بوجود می آید که افرادی که خواهان ریسک کمتری هستند، ریسک خود را به کسانی که ریسک پذیری بالاتری دارند منتقل نمایند. با توجه به اینکه این بازار در تخصیص مجدد ریسک بین سرمایه گذاران تاثیر زیادی دارد، هیچ کس مجبور بـه تحمل یک سطح ناخوشایندی از ریسک نیست. بنابراین کشاورزان و فعالان بازار مشتقه که توان تحمل ریسک قراردادهای آتی زعفران یا بازار گواهی سپرده زعفران را ندارند، می توانند وارد بازار قراردادهای اختیار معامله زعفران شوند. این موضوع در خصوص قراردادهای اختیار معامله سکه طلا کاملا مشهود است.
دومین مزیت قراردادهای اختیار معامله وجود اهرم معاملاتی است. با توجه به اینکه در زمان ورود به قرارداد اختیار معامله نیاز به ارائه کل ارزش قرارداد یا تحویل کالا به طرف مقابل نیست، بطوریکه دارنده اختیار تنها قیمت اختیار را می پردازد که به مراتب کمتر از قیمت دارایی پایه قرارداد است و واگذارکننده اختیار نیز تنها درصدی از ارزش قرارداد را به عنوان وجه تضمین تودیع می کند، امکان استفاده از اهرم معاملاتی فراهم می شود و افراد می توانند چند برابر سرمایه فعلی خود وارد معامله شوند.
در خصوص قراردادهای اختیار معامله زعفران نیز لازم به ذکر است که هزینه های معاملاتی پایین تری نسبت به بازار قرادادهای آتی زعفران دارد، دلیل این موضوع نیز این نکته است که کارمزدهای معاملاتی قراردادهای اختیار معامله براساس ارزش معاملاتی قرارداد محاسبه و اخذ می شوند نه ارزش اعمال قرارداد که این موضوع نقش زیادی در کم بودن کارمزدهای قراردادهای اختیار معامله زعفران خواهد داشت.
علاوه بر موارد فوق با توجه به تکمیل بودن زیرساخت های معاملاتی قراردادهای اختیار معامله، به دلیل فعال بودن قراردادهای اختیار معامله سکه طلا، امکان معامله قراردادهای اختیارمعامله زعفران از طریق سامانه برخط برای تمامی فعالان بازار مشتقه بورس کالای ایران فراهم است که امکان معامله برخط به طور حتم نقش مهمی در راه اندازی موفقیت آمیز قراردادهای اختیار معامله زعفران و استقبال فعالان از این بازار خواهد داشت.
تمامی شرکت های کارگزاری بورس کالای ایران که مجوز معاملات مشتقه را دارند می تواند خدمات مربوط به معاملات قراردادهای اختیار معامله را به مشتریان خود ارائه نمایند و در این خصوص نیاز به اخذ مجوز جدید نیست.
