گفتگو

ضرورت‌ های مدیریت ریسک در گفت ‌وگو با مدیرعامل شرکت بیمه «معلم»

میانه‌روی و تعادل در پذیرش ریسک مهمترین مسئله مدیران است

به گزارش پایگاه تحلیلی خبری بانک و صنعت به نقل از روابط عمومی بیمه معلم، یکی از مهمترین مسائل صنعت بیمه در عصر کنونی، حفظ بازار و توسعه آن است. موضوعی که ابتدا با سختی و تلاش به دست می‌آید و استمرارش به سختی نگاه داشتن یک قهرمانی برای ورزشکاران است. همین موضوع گویای این حقیقت است که رقابت درعصرکنونی را به یک علم تبدیل می کند که مستلزم روش‌های نوین و کارآمد است.

با توجه به تغییرات مستمر وضعیت اقتصاد جهانی و اقتصاد ایران، همیشه در شرایط گوناگون ریسک‌هایی برقرار است که باید بدانها توجه داشت و روشمند آنها را مدیریت کرد. در خصوص مدیریت ریسک اعتقاد مدیران روز به روز بالاتر می رود و آن طور که مدیرعامل شرکت بیمه معلم می‌گوید، آموزش در این حوزه حرف اول را خواهد زد. در ادامه درباره این موضوعات با محمد ابراهیم تحسیری مدیر عامل شرکت بیمه معلم گفت‌وگویی داشته‌ایم که می‌خوانید:

به عنوان پرسش نخست درباره نقش و جایگاه «مدیریت ریسک» و«علوم آکچوئرال» در نحوه عملکرد و مدیریت شرکت‌های بیمه اوضیح داده و بگویید در این مقوله چه رویکردی دارید؟

اکچوئری یک سری علم محاسباتی است که در بانک‌ها و موسسات بیمه‌ای و اعتباری کاربرد دارد، بنابراین علم اکچوئری مرجع اساسی جهت فعالیت‌های مالی محسوب می‌شود.همچنین علم اکچوئری به معنای اصل مدیریت ریسک نیز به کار می‌رود. اکچوئرها افرادی هستند که براساس تخصص‌هایی که در زمینه صنعت خاصی دارند، توانایی انجام محاسبات و برآوردهای مالی مربوط به آن صنعت را دارند و به بررسی تعادل بین درآمد و هزینه در سال‌های آتی می‌پردازند. به بیان دیگر اکچوئرها با استفاده از مفروضاتی، عدم اطمینان‌های با اهمیت راجع به آینده را حل می‌کنند. اکچوئرها ریسک‌هایی که حذف شدنی نیستند یا تا حد مناسبی کاهش‌پذیر نیستند را شناسایی و راهکار تامین مالی آن را ارائه می‌کنند. تامین مالی ریسک یعنی مجموع تدابیری که از طرق مختلف منابع لازم را برای بازسازی خسارات احتمالی با انجام کمترین هزینه فراهم می‌کنند.
ماهیت وجودی شرکت‌های بیمه، مواجهه با رویدادهای نامطلوب آینده است. یکی از بهترین ابزارهای پیشگیری از مواجهه با چنین رویدادهایی، مدیریت ریسک و علم اکچوئری است. نگاه آینده نگر در فرآیند مدیریت ریسک و اکچوئری، باعث شده تمامی سازمان‌ها از جمله شرکت‌های بیمه با بهره گیری از این تکنیک‌ها، تصمیمات هوشمندانه‌تری اتخاذ ‌کنند.

از منظر شما، جایگاه «مدیریت ریسک بنگاه(ERM) » و رابطه آن با اتخاذ تصمیمات بهینه در مواجهه با ریسک در شرکت‌های بیمه چیست؟ در این خصوص توضیح می‌فرمایید؟

مدیریت ریسک سازمانی (ERM) فرآیندی است برای شناسایی رویدادهای بالقوه ای که سازمان را تحت تاثیر قرار می‌دهد. این فرآیند، مدیریت ریسک را در بسیاری ازسطوح به منظور اندازه گیری میزان تحقق به اهداف اصلی سازمان (راهبردی، عملیاتی، مالی و...) در نظر می‌گیرد.
بهره گیری از چنین رویکردی می‌تواند تا حدود زیادی به افزایش اثربخشی و بهبود اجرای استراتژی سازمان کمک نماید. به عنوان مثال یکی از مقاصد میانی این فرایند محیط داخلی سازمان است. منظور از محیط داخلی فرهنگ عمومی کارکنان، ارزشها و محیطی است که سازمان در آن فعالیت می‌کند.
مدیریت ریسکهای مربوط به محیط داخلی نه تنها به بهبود روابط میان کارکنان منجر شده، همچنین باعث همسو شدن افراد در تمامی سطوح و نهایتا یکپارچگی و انضباط کلی سازمان می‌شود.
موفقیت دراین قسمت از این فرایند در بلندمدت حصول چشم اندازهای سازمان را طریق حفظ و جذب نیروهای متخصص، ایجاد دیدگاه های نزدیک به هم نسبت به آینده سازمان، تصمیم‌گیری بر اساس منافع کلی سازمان در سطح میانی و به طور کلی پوشش ریسکهای محیط داخلی سازمان تسهیل خواهد کرد. این تنها یکی از چندین مولفه میانی در فرایند اجرای ERM است. اجرای درست و کامل ERM در سازمان تضمین کننده گذاشتن قدم در راه درست برای دستیابی به اهداف سازمان است.

با توجه به آن که مدیریت ریسک، جزء شایستگی محوری (Core Competency) شرکت‌های بیمه است، این قبیل شرکت‌ها می‌بایست چه اقداماتی به منظور دستیابی به شرایط مطلوب در این حوزه انجام دهند. مطمئن هستید مدیریت ریسک جزء شایستگی محوری است؟

مفهوم Core competency را نباید با شایستگی محوری اشتباه گرفت. منظور از Core competency دانش تجمیعی و نحوه همکاری مهارتهای مختلف و تجمیع جریانهای مختلف تکنولوژی در یک سازمان خاص است. مفهوم Core competency به ارتباط، مشارکت و با جان و دل کار کردن در محیط یک سازمان ارتباط دارد. بر خلاف دارایی های فیزیکی که در طی زمان به زوال کشیده می‌شوند، Core competency در طی زمان کاهش نیافته، بلکه اجرا و به اشتراک گذاشته می‌شود. در واقع Core competency آن چیزی است که دیگر رقبا قادر به تقلید آن نیستند.
اجرای مناسب مدیریت ریسک نیز از جمله میراث‌هایی است که در طی زمان جزئی از فرهنگ یک سازمان (علی‌الخصوص شرکت‌های بیمه) می‌شود. به منظور دستیابی به چنین صلاحیتی، علاوه بر به روز نگه داشتن دانش خبرگان، نیاز به همراهی با آخرین تکنولوژیها، حفظ همبستگی و افزایش تعلق کارکنان است.

شیوه(های) مدیریت ریسک مطلوب با توجه به شرایط کنونی صنعت بیمه کشور، کدامند و برای استقرار آنها چه الزاماتی باید تأمین و رعایت شود؟

مدیریت ریسک در شرکتهای بیمه فرآیند سیستماتیک برای از بین بردن یا به حداقل رساندن عوارض ناشی از وقوع خطر و تاثیر آن برتمامی فعالیتهایی است که ممکن است منافع شرکت را در شرایط خطرناک قرار دهد. مدیریت ریسک در بیمه روشی منطقی برای شناختن، ارزیابی و تحلیل و مقابله با خطرات موجود در ارتباط با انواع فعالیتهای بیمه‌‌گری می‌باشد که اثرات منفی و ضرر و زیان حاصل از آن را به حداقل رسانده و شانس و فرصت بهبود عملکرد را افزایش می‌دهد، که در نهایت هدف از برنامه مدیریت ریسک محافظت و پیشگیری از سرمایه‌‌های بیمه‌گذاران، شرکت بیمه و کاهش اثرات آن است. مدیریت ریسک به مفهوم سنجش ریسک و سپس اتخاذ راهبردهایی برای مدیریت آن دلالت دارد. انواع ریسک‌ها برحسب احتمال وقوع و تأثیر آنها قابل تقسیم است که نتیجه آن پورتفوی ریسک و اعمال استراتژی‌های مناسب (انتقال، اجتناب، کاهش و پذیرش) است. ریسک یعنی احتمال وقوع رخدادی که باعث اثرگذاری یا ایجاد مخاطره شود که بوسیله شرایط بوجود آورنده و احتمال وقوع و نتیجه آن اندازه گیری می شود. ریسکهای مالی، ریسک تجاری، ریسک اجتماعی، ریسک بازار، ریسک اعتماد، ریسک عملیاتی و ریسک شهرت و اعتبار از جمله ریسکهای موجود در یک شرکت بیمه می‌باشند. مهم ترین اصل برای مدیریت ریسک، تشخیص الگو و برنامه ریزی سناریو هست، اینکه چه حوادثی با چه میزان خسارت رخ خواهد داد؟ احتمالا چگونه اتفاق می افتند؟ اگر رخ دادند ما چه واکنشی در برابر آنها نشان خواهیم داد؟پیامدهای این حوادث چه خواهند بود؟ برای کارایی هر چه بیشتر شرکتهای بیمه، مدیریت ریسک بایستی تبدیل به بخشی از فرهنگ سازمانی شده و در آن نهادینه گردد و با فلسفه به‌وجود آمدن شرکت هماهنگ و یکپارچه گردد تا به بخشی از فرایند فعالیت تک تک افراد در سازمان درآید.

نحوه مواجهه شرکت‌های بیمه با ریسک های نوظهور را تبیین نمایید. آیا محصولات بیمه‌ای عرضه شده در کشور پاسخگوی چنین ریسک‌هایی است یا این که باید محصولاتی جدید متناسب با ریسک‌های این چنینی ابداع شود؟ همچنین نقش نهاد)های) ناظر و نیز همکاری‌های بین سازمانی در رابطه با مدیریت ریسک و نیز ارتقا و بهبود آن در شرکت‌های بیمه چیست؟

بیمه تجارتی پیچیده است که در یک اقتصاد مدرن، تعهدی چند بعدی را متوجه شرکت های بیمه ساخته و تاثیر متقابلی بر بسیاری از جنبه های زندگی ما دارد. همگام با پیشرفت دنیا و ظهور فناوری های جدید، ریسک های جدیدی نیز پدیدار شده و تواتر و شدت برخی ریسک ها افزایش یافته که در نتیجه کار ارزیابی این گونه ریسک‌ها را بسیار مشکل می‌کند. این ریسک ها در این مقاله در دو گروه اصلی طبقه بندی می گردند. گروه اول ریسک هایی است که به تبع تحولات جوامع بشری برای ابعاد زندگی بشر ایجاد گردیده اند. ریسک های زیست محیطی، تغییرات اقلیمی، بیماری های جدید ناشی از آلودگی های گوناگون همگی در این دسته قابل طبقه بندی است. دسته دوم ریسک هایی است که اساسا خود اصل تحولات تکنولوژیک را تهدید می کند. در این گروه ریسک های صنعتی، کمبود انرژی، تحولات بازارهای مالی و غیره قابل دسترسی هستند.
لذا با توجه به این امر، می‌توان گفت که مدیریت ریسک در شرکت‌های بیمه‌ای، یک موضوع پیوسته و حیاتی است که کل کسب و کار بیمه‌ای این شرکت‌ها را تحت تاثیر خود قرار می‌دهد. لذا شرکت‌های بیمه‌ای ناچارند علاوه بر شناسایی و ارزیابی به موقع ریسک‌های نوظهور، به دنبال طبقه‌بندی و انتخاب سیاست‌های مناسب مواجهه با ریسک‌های اشاره شده را داشته باشند که این امور به جز در راستای همکاری و هماهنگی کلیه شرکت‌های بیمه‌ای و همچنین دخالت مستقیم نهاد ناظر( بیمه مرکزی جمهوری اسلامی) امکان‌پذیر ناست. چرا که در واقع وظیفه اصلی ارزیابی و قانون‌گذاری در این خصوص، بر عهده نهاد ناظر است.

نقش و جایگاه مدیریت ریسک در شرکت های بیمه و پیوند و رابطه آن با صنایع پیشران اقتصاد ایران مانند نفت، پتروشیمی، گاز و ... را تبیین کنید؟

به طور کلی می‌توان گفت که استراتژی شرکت های نفتی در حوزه مدیریت ریسک و بیمه شامل موارد ذیل است
• انتقال یا نگهداری ریسک
• راهکارهای بهبود ریسک
• طبقه بندی وتفکیک ریسک‌های بیمه پذیر در صنایع نفت، گاز و پتروشیمی
• برون سپاری عملیات مدیریت ریسک در شرکت های نفتی
• شناسایی ریسک‌های بیمه پذیر وغیرقابل بیمه
• مدیریت رزیلینس (بازگشت به پیش از خسارت)
• ضرورت تکمیل گزارش حسابرسان قانونی از پوشش های بیمه ای
• تحلیل هزینه و فایده مدیریت ریسک در صنایع نفت، گاز و پتروشیمی 

شرکت های بیمه بایستی دید روشنی از هرکدام ار موارد فوق داشته باشند تا بتوانند بهترین استراتژی را در این حوزه انتخاب کنند.