به گزارش پایگاه تحلیلی خبری بانک و صنعت ، محور بحث انرژی های فسیلی نفت و گاز به ظاهر، همواره به اقتصاد، بازار عرضه و تقاضای منطقه ای و جهانی گره خورده، اما حقیقت نهفته در پشت این بازی اقتصاد بین المللی، همواره از زیرساخت های سیاسی و امنیتی به منظور کسب منافع ملی کشورها برخوردار بوده است.
مصادیق بارز آن را می توان در بازی های پرچالش سیاسی، امنیتی و اقتصادی بین روسیه با اروپا و آمریکا از یکسو و بازی های همسو و هماهنگ روسیه با چین، ترکیه، ایران و... از سوی دیگر مشاهده کرد.
«سید رسول موسوی» دیپلمات ارشد و مدیرکل سابق دفتر مطالعات سیاسی و بین المللی وزارت امورخارجه در این نوشتار به بازگشایی چگونگی روابط پیچیده بازیگران بین المللی با محوریت دیپلماسی انرژی روسیه می پردازد.
وی گفت: از آنجا که روسیه همواره از منابع انرژی خود علیه غرب به مثابه نوعی اسلحه استفاده کرده ، پیشروی ژئوپلیتیک ناتو به حوزه امنیتی سرزمین روسیه، این کشور را وادار به واکنش شدید کرده ؛ بنابراین الحاق شبه جزیره کریمه به روسیه و جنگ داخلی اوکراین، نتیجه این منازعه ژئوپلیتیک بوده است.
مدیرکل سابق دفتر مطالعات سیاسی و بین المللی وزارت امورخارجه افزود: در همین راستا، غرب نیز برای مقابله با روسیه تحریم های سختی در عرصه های مالی و فناوری، به خصوص در بخش انرژی علیه روسیه معمول داشته ؛ در نتیجه تحریم ها باعث کاهش قدرت اسلحه انرژی روسیه شده و آن را به حداقل رسانده است.
موسوی اضافه کرد: از آنجا که آینده روسیه و به ویژه آینده منابع و خطوط انتقال انرژی روسیه به هم گره خورده است، باید به این نکته هم اشاره کرد که آینده روسیه به چگونگی رویارویی با بحران مالی رو به افزایش در این کشور و دسترسی به فناوری های نوین به خصوص در بخش انرژی وابسته است.
وی بیان داشت: به نظر می رسد خوش بینی های اولیه در مورد احتمال بهبود رابطه روسیه و آمریکا در دوران ترامپ رو به پایان است.
مدیرکل سابق دفتر مطالعات سیاسی و بین المللی وزارت امورخارجه گفت: تحریم روسیه از یکسو و کاهش قیمت نفت از سوی دیگر و هزینه های جنگی در سوریه و شرق اوکراین شرایط سختی را بر اقتصاد روسیه تحمیل کرده است. منابع غربی بحث سقوط اقتصادی روسیه را مطرح می کنند ولی در مقابل، روسیه به مقابله با این تحلیل غربی ها رفته و تلاش کرده است با طرحی تحت عنوان «اقتصاد ورای تحریم ها» به مقابله با شرایط حاضر بپردازد.
موسوی درباره سرنوشت برجام، بیان داشت: پرونده هسته ای ایران مهم ترین موضوع مشترک روسیه با غرب بوده و هست. روسیه و غرب در موضوع هسته ای ایران تحت عنوان مقابله با اشاعه سلاح های کشتار جمعی تلاش کردند تا همگرایی خود را در این خصوص حفظ کنند؛ به گونه ای که حتی روسیه پس از به نتیجه رسیدن مذاکرات هسته ای، به نوعی ملاحظات غربی ها را که در قالب قطعنامه 2231 شورای امنیت آمده در نظر می گیرد. روسیه رویه متغیری در رویکرد خود با اجرای برجام داشته است که این تغییر رویه در جهت همکاری بیشتر با ایران و دوری از بهانه تراشی های آمریکاست.
وی درباره تحریم ها و کاهش قیمت نفت بر اقتصاد روسیه گفت: براساس آمارهای اعلام شده 41 درصد بودجه روسیه از محل صادرات نفت و 12 درصد آن از محل صادرات گاز تامین می شود. باتوجه به وابستگی قیمت گاز به نفت می توان گفت که 53 درصد بودجه دولتی روسیه به نفت وابسته است. به گفته وزیر امور مالی روسیه، این کشور فقط در ماه های پایانی سال 2014 به جهت تحریم ها 40 میلیارد دلار و به جهت کاهش بهای نفت 100 میلیارد دلار خسارت دیده است.
مدیرکل سابق دفتر مطالعات سیاسی و بین المللی وزارت امورخارجه افزود: هرچند در پی توافق بین اعضای اوپک و همکاری با روسیه، از سقوط بیشتر قیمت نفت جلوگیری و قیمت آن در سطحی متوقف شد، ولی در کل، درآمدهای نفتی روسیه نسبت به سه سال قبل بیش از 50 درصد کاهش را نشان می دهد، ضمن اینکه حفظ هم زمان بازار اروپا و دست برتر داشتن در بازار آینده انرژی چین، چالش بزرگ روسیه در بخش انرژی محسوب می شود.
موسوی درباره آثار تحریم ها بر بخش انرژی روسیه، گفت: توقف طرح های بزرگ، کاهش اعتبار شرکت های بزرگ نفت روسیه که باعث کاهش جذب سرمایه می شود، نبود امکان توسعه میادین نفتی در مناطق دورافتاده روسیه، محدودیت در خرید تجهیزات جدید توسط شرکت های نفتی روسیه، محدودیت در انتقال فناوری های جدید، محدودیت در منابع مالی و نیاز به ارزهای سخت، کاهش روند تولید و عدم توجه به منابع جدید از جمله این تاثیرات است.
وی گفت: ولادیمیر پوتین، رئیس جمهوری روسیه در سفر خود به ترکیه، موضوع خط لوله «جریان ترکی» را مطرح کرد که نام کاری برای جایگزین خط لوله «جریان جنوبی» متوقف شده در پی حوادث اوکراین است.
وی افزود: این خط لوله قرار است 63 میلیارد متر مکعب در سال گاز به ترکیه برساند که 14میلیارد متر مکعب آن برای ترکیه است. اهمیت این پروژه برای روسیه تا آن حد است که اتفاقات متعددی که در اسقاط جنگنده روسی توسط هواپیماهای ترکیه در آسمان سوریه و کشته شدن خلبان های آن و همچنین ترور سفیر روسیه در ترکیه افتاد، موجب نشده است که روسیه این پروژه را فراموش کند.
مدیرکل سابق دفتر مطالعات سیاسی و بین المللی وزارت امورخارجه گفت: براساس توصیه های اتاق های فکر روسیه این کشور تلاش می کند اقداماتی مانند تمرکززدایی از تسلط 2 شرکت انحصاری لوک اویل و روس نفت و تلاش برای ایجاد شرایط بازار در بخش انرژی، پرهیز از ورود به پروژه های کلان با آینده نامشخص، تمرکز بر توسعه منابع نفت کم بازده و تلاش برای بالا بردن تولید آنان از طرق فنی، مالی و مشوق های مالیاتی و تشکیل شرکت های مشترک خصوصی- دولتی و حمایت از آنان در ورود به بازار نفت و گاز از کشف تا فروش را انجام دهد.
موسوی اضافه کرد: آزادسازی خطوط انتقال گاز و صادرات ال.ان.جی، تمرکز بر ثبات تولید، استقبال از توسعه همکاری های قطب گازی در منطقه با مدنظر قراردادن تولید به جای توافقات سیاس، انعطاف در قراردادها براساس معیارهای بازار، جلب مشارکت شرکت های آسیایی فعال در عرصه نفت و گاز، توجه به ابعاد ژئوپلیتیک همکاری های آسیایی و پرهیز از بزرگ نمایی در آثار نفت و گاز شیل نیز از سایر اقدامات لازم هستند.
منبع: نشریه وزارت نفت (مشعل)
