بانک و صنعت، اینترنت در سال 1970 توسط متخصصین دانشگاهی، به منظور اشتراک دریافته ها، توسعه یافت و تا سال 1993 محبوبیت اینترنت برای عموم و خصوصا تجاری که امید به گسترش مشتریانشان داشتند، افزایش پیدا کرد.
بانک ها نیز از این قاعده مستثنی نبودند و بیشترین دلیلی که نظر بانک ها را به خدمات اینترنتی جلب کرد مواجه شدن با مبالغ هنگفت مشتریان زیانده و رقابت بین غیر بانکی ها بود.
بانکداری الکترونیک در جهان
بانکداری الکترونیکی نوع جدیدی از صنعت بانکداری است که خدمات بانکی در آن با استفاده از محیط های الکترونیکی صورت می گیرد. این گونه فعالیت بانکی از سال 1991 و با همه گیر شدن اینترنت در تمامی دنیا رواج پیدا کرده و همزمان با گسترش اینترنت و نفوذ آن به خانه ها و سازمان ها راه اندازی شد. سیستم کار بانک مجازی به گونه ای است که مشتریان بدون نیاز به مراجعه فیزیکی، تمامی امور بانکی خود را به صورت مجازی و از طریق کامپیوتر و شبکه اینترنت انجام می دهند. با استفاده از این روش برای تبادل منابع و اطلاعات مالی با توجه به برخورداری بانک ها از فناوری های پیشرفته نرم افزاری و سخت افزاری شبکه اینترنت و مخابرات، دیگر نیازی به حضور فیزیکی مشتری در شعب بانک ها نیست.
زمینه ساز بانکداری الکترونیکی
ارائه خدمات مختلف در بازار الکترونیکی و سهولت دستیابی اطلاعات مورد نیاز، زمینه ساز اصلی بانکداری الکترونیک بوده است. با وجود اینکه بانکداری الکترونیک در شکل بانکداری از طریق سیستم های خود پرداز و تلفنبانک چندین سال است که شکل گرفته، اما این شیوه بانکداری در قالب خدمات بانکی از طریق اینترنت و موبایل در حال توسعه است.
خدمات بانکداری اینترنتی
از طریق بانکداری اینترنتی نه تنها خدمات اساسی نظیر ارائه صورتحسابهای بانکی، انتقال وجوه وپرداخت صورتحساب ها انجام می شود بلکه تقاضای دریافت وام و کارت اعتباری، معاملات ارزی، افتتاح حساب های جدید، عملیات واسطه گری اعتباری و خدمات بیمه نیز انجام می گردد.
تحولات نظام بانکداری
در چند دهه اخیر تحولات شگرفی در نظام بانکداری به وجود آمده است این تحولات را به چهار دوره می توان تقسیم نمود و در هر دوره تا حدی رایانه و نرم افزار جایگزین انسان ها و کاغذ شده اند. به عبارت دیگر فناوری جدید و الکترونیکی شدن بانکداری به ما این امکان را می دهد که سرعت، کیفیت، دقت، هزینه و تنوع خدمات خود را افزایش دهند.
بانکداری صد در صد اینترنتی
بانک های صددرصد اینترنتی با هدف اصلی قبول سپرده، به عنوان بانک های بدون شعبه یادستگاه خودپرداز شروع به فعالیت کردند و با استفاده از وب سایت، به مشتریان خود خدمات ارایه می دهند. از مزایای مهم بانکداری اینترنتی می توان به دستیابی در هر مکان و هر زمان و عدم هرگونه دردسر برای گشایش حساب و سهولت رسیدگی به امور مرتبط به بانک اشاره کرد.
بانکداری اینترنتی در ایران
شرکت ملی انفورماتیک در سال 1369، با زحمات دکتر الهی تأسیس و راه‌اندازی شد، این شرکت توسط بانک مرکزی، بانک ملی، بانک صادرات و چند بانک دیگر باهدف ایجاد تحول و نوسازی در خودکارسازی بانک‌های کشور تأسیس شد. با تأسیس شرکت خدمات انفورماتیک در سال 1372 نوسازی و مدرنیزه کردن سیستم بانکی کشور وارد مرحله جدیدی شد. اجرای طرح اتوماسیون بانکی در بانک ملی ایران (1375) در سال‌های ابتدایی تأسیس شرکت خدمات انفورماتیک آغاز شد. پس از آن سیستم سپهر در بانک صادرات مشابه سیبا راه‌اندازی گردید. بانک ملت در سال 1373، اقدام به تأسیس شرکت اختصاصی به‌عنوان بازوی اجرایی امور انفورماتیک بانک با نام بهسازان ملت کرد. در سال 1378، بانک ملی ایران نیز اقدام به تأسیس شرکتی مشابه، با نام داده‌ورزی سداد نمود و امروزه بسیاری از بانک‌ها دارای شرکت‌های اختصاصی ICT هستند. در سال 1378، مجموعه‌ای از کارکنان شرکت خدمات انفورماتیک به سرپرستی سید ولی‌الله‌فاطمی‌‌اردکانی که از آنجا به شرکت لاله کامپیوتر رفته بودند، گرد‌هم‌آمده و شرکتی با نام توسن را تأسیس نمودند. این شرکت برای بانک سامان برای اولین بار اقدام به راه‌اندازی راهکارهای بانکی با استفاده از لینوکس و ویندوز نموده و برای اولین بار در کشور کارکنان بانک سامان از دستگاه‌های گرافیکی و پنجره‌ای شروع به استفاده کردند. در ابتدا راه کارهای توسن به خاطر ساختار ضعیف مخابرات، به‌صورت گسترده (Distributed) پیاده‌سازی گردید. در سال‌های 83 تا 84، تغییرات دستگاه‌های بانکی به صورت سیل آسا از سوی توسن پایه‌ریزی شد.
اولین سامانه بانکداری متمرکز (Core Banking)، راه‌اندازی اینترنت بانک، ایمیل بانک، موبایل بانک و … راه‌اندازی شد و مردم پای دستگاه‌های عابر بانک واسط گرافیکی را مشاهده کردند. در سال‌های ابتدایی توسعه بانکداری الکترونیکی، مخابرات بزرگ‌ترین سد پیشرفت بانکداری الکترونیکی بود. تا قبل از سال 1385، تمامی راهکارهای بانکی بر مبنای عدم اتکا به مخابرات و روی‌آوری به وی‌ست (VAST) و وایرلس بود و خطوط ایکس 25 و ایکس 28 واگذارشده پاسخگوی نیازهای بانکی نبود. از سال 1385 پس از چند سال از تأسیس شرکت دیتا، خطوط پرسرعت در اختیار بانک‌ها قرار گرفت. پس از اعطای مجوز PAP، لایزر اولین شرکتی بود که به ارائه خدمات وایمکس پرداخت و بانک‌ها برای پوشش نقاط جغرافیایی خود از خدمات این شرکت بهره بردند.
