بانک و صنعت، زهره مولوی کارشناس ارتباطات دفتر روابط عمومی در یادداشتی که در صفحه اقتصادی روزنامه اعتماد منتشر کرده است به سیر تحولات پست از گذشته تا به امروز پرداخته است .
متن این یادداشت بدین شرح است:
هنوز هم وقتی اسم پست را می‌شنویم یاد صندوق‌های زرد‌رنگ با پایه و سقف قرمز‌رنگ سر چهارراه‌ها و نامه و نامه‌نگاری می‌افتیم. اگر سال‌های جنگ را به یاد آورید، نامه جزئی جدایی‌ناپذیر از این خاطرات است. اما شاید قدمت پست با تاریخ تمدن بشر عجین باشد. آن زمان که هنوز جوامع انسانی ساز و کار و تشکیلات تعریف‌شده‌ای نداشت، مکاتبات سلاطین و امرا به وسیله کبوتران نامه‌بر جابه‌جا می‌شد. تا اینکه این شیوه پادشاهان ایرانی را کفایت نکرد و آنان چاپار را به عنوان پستچیان خود برگزیدند.
هرودوت تاریخ‌نگار یونانی تاسیس تشکیلات چاپارخانه‌ای را به داریوش اول نسبت داده است و درباره آن می‌نویسد: «هیچ وسیله‌ای در جهان سریع‌تر از چاپارهای پارسی نیست. این کار ابتکار خود ایرانی‌هاست...» ایرانیان باستان با استفاده از اسب و سوار تازه‌نفس (چاپار) نامه‌های دولتی را با سرعت به نقاط مختلف می‌رساندند. انگلیسی‌ها از این روش اطلاع‌رسانی استفاده کردند و سیستم پست خود را بنیان نهادند. بعد از آن امریکایی‌ها با بهره‌گیری از چاپار ایرانی و با استفاده از اسب نژاد پونی؛ سیستم پستی به نام پونی اکسپرس را در سال 1860 میلادی ایجاد کردند.
در ایران نیز استفاده از چاپار همچنان ادامه پیدا کرد تا اینکه در سال 1264 ه.ق همزمان با صدارت امیرکبیر تشکیلات ارتباطی موجود از جمله پست متحول شد. امیر تشکیلات پست موجود را مرتب و از حالت انحصار دولتی خارج و آن را عمومی کرد. در سال 1290 در پی سفر ناصرالدین شاه به اروپا شخصی به نام گوستا ریدرر از اتریش به ایران آمد و اولین نظام‌نامه پست کشور را تهیه کرد. با کوشش وی ایران به اتحادیه پستی جهانی پیوست. در سال 1297 ه.ق با تشکیل وزارت پست، اداره چاپارخانه‌ها نیز در این وزارت جا گرفت. پس از انقلاب اسلامی و بعد از پشت‌سر گذاشتن چند مرحله تغییر و تحول، پست در حال حاضر تحت عنوان شرکت ملی پست جمهوری اسلامی ایران خدمات‌رسانی می‌کند.
تعریف پست چیست؟ نقل و انتقال هر نوع پیام اعم از اسناد ، مدارک، کالا و... از نقطه‌ای به نقطه دیگر یک عمل پستی به‌شمار می‌آید. بنابراین حیطه فعالیت پست تنها ارسال مراسلات و مکاتبات نیست بلکه گستره وسیع‌تری از حمل و نقل و جابه‌جایی کالا و خدمات را نیز شامل می‌شود. به‌طور کلی پست به دو دوره سنتی و مدرن تقسیم می‌شود و چگونگی روند تحولات آن را می‌توان در بازار ارتباطات و متاثر از عرضه و تقاضا ارزیابی کرد.
با ورود فناورهای نوین به عرصه ارتباطات این سوال پیش آمد که آیا این فناوری‌ها یک فرصت برای پست است یا تهدید؟ در پاسخ می‌توان گفت امروزه به کمک استفاده از فناوری‌های نوین؛ زنجیره تامین یکپارچه‌ای در سراسر جهان شکل گرفته، توزیع مرسولات بهنگام شده و تجارت الکترونیکی موجب افزایش بسته‌های پستی شده هر چند در مقابل، کاهش حجم پست نامه‌ها را به همراه داشته است.
علاوه بر این افزایش تولیدات مراکز تولیدی و میل به مصرف این تولیدات از سوی مصرف‌کنندگان موجب بالا رفتن حجم ترددها به منظور نقل و انتقال کالاها و تامین نیازهای متقاضیان شده است؛ به موازات این تحولات و با توجه به تخصص شرکت‌ها و ادارات پست در جابه‌جایی مرسولات؛ این شرکت‌ها جهت‌گیری خود را به این سمت سوق دادند و توانستند تا حد زیادی از بار ترافیک و ترددهای غیرضروری در شهرهای بزرگ و جاده‌ها بکاهند، به طوری که امروزه نقش پست در کاهش آلودگی، حفاظت محیط‌زیست، کاهش هزینه‌ها، افزایش بهره‌وری و توسعه اقتصادی محرز است.
بنابراین یک نظام پستی نو و قابل اعتماد، جزو اساسی زیرساخت انتقال اطلاعات مدرن و عامل موثری در تسریع روند توسعه اقتصادی و اجتماعی به شمار می‌آید، به‌همین دلیل می‌توان گفت در گذر زمان و متناسب با رشد جوامع بشری، خروج اقتصاد از حالت معیشتی و حرکت به سمت صنعتی شدن، توسعه مبادلات تجاری و نیاز به ارتباطات در امر تولید؛ نقش پست به عنوان یک حلقه واسط پر‌رنگ‌تر شد.
در واقع می‌توان ادعا کرد امروزه خدمات پستی کمتر خدمت نهایی تلقی می‌شود و بیشتر خدمت واسط به‌شمار می‌آید. بخشی از این خدمات که در عرصه جهانی عرضه می‌شود شامل خدمات مالی، خدمات ذخیره اطلاعات و تحلیل داده یا بازار، خدمات لجستیک، کمک به تجارت الکترونیک، خدمات تحویل اسناد و مدارک و سایر خدمات خرده‌فروشی اعم از مسافرتی است.
خدمات پست در کشورهای در حال توسعه نیز بیشتر در سه گروه کلی اعم از استفاده از مزایای فناوری اطلاعات و ارتباطات برای فراهم ساختن خدمات پستی، خدمات کارگزاری (واسطه‌گری دولت و مردم، دولت و بنگاه‌ها و بنگاه‌ها و مشتریان) و راه‌حل‌های تجاری (حمل و نقل، انبارداری و...) دنبال می‌شود.
در پایان در پاسخ به این سوال که آیا با رونق وسایل و شیوه‌های ارتباطی، شاهد افوال پست خواهیم بود؟ می‌توان این مثال را مطرح کرد که با گسترس وسایل ارتباطی دیگر کسی به مسافرت نخواهد رفت، در حالی که برعکس با گسترش انواع این وسایل، سفرها چند‌برابر شده است. بنابراین هرچه ارتباطات الکترونیکی بیشتر شود تقاضا برای استفاده از خدمات پست به‌ویژه در بخش جابه‌جایی کالا بیشتر می‌شود.
بنابراین رونق و شکوفایی پست در ایران مانند بسیاری از نقاط جهان، در گرو حرکت در مسیر تامین نیازهای تولید‌کنندگان، مصرف‌کنندگان و ادارات و سازمان‌ها با تکیه بر سه اصل بنیادین سرعت، دقت، امنیت و ارایه خدماتی با قیمت رقابتی است.
