به گزارش پایگاه تحلیلی خبری بانک و صنعت، این محصول از جنس خاک رس بوده و باید از ناخالصی‌هایی مانند چوب، زغال‌سنگ و... دور بوده و ریشه گیاهی نداشته باشد. در غیراین صورت بعد از پخت خشت‌خام و تبدیل شدن آن به آجر، در فضای درونی آجر حفره‌هایی ایجاد شده و از مقاومت آن می‌کاهد. حال با توجه به ذخایر فراوان ماده اولیه این محصول در ایران، شاهدیم که از گذشته‌های دور تا به امروز از این محصول در صنعت ساخت‌وساز استفاده شده و با گذر زمان تنوع قابل توجهی در تولید آن ایجاد شده است. در این میان مواد اولیه آجر نیز مانند بسیاری دیگر از مصالح ساختمانی که از معادن تامین می‌شود، یک محصول معدنی به شمار می‌آید. حال با توجه به تنوع موجود مصالح برای نمای ساختمان، می‌بینیم که بازار مصرف این ماده در کنار سنگ تزئینی که جزو پرمصرف‌ترین کالاها برای صنعت ساخت‌وساز قرار دارند آنچنان که باید باهم هماهنگ نبوده و نیازمند مدیریت صحیحی هستند. زیرا این دو محصول در سبد کالایی جایگزین یکدیگر بوده و استفاده از آنها در بازار مصرفی بزرگ کشور و حتی منطقه امکان‌پذیر است.
آجر از گذشته تا امروز
برای ساخت بناهای بی‌شماری همچون آتشکده مسجد و ساختمان‌های مسکونی از آجر استفاده شده است. در این میان آجر فشاری که قدمتی 7هزارساله دارد کم‌کم جای خود را به آجرهای جدید (که با دستگاه تولید می‌شوند) می‌دهد. در حال حاضر در ایران انواع متنوعی از آجر ازجمله آجر سفال، نما، تزئینی، سقفی، دیواری، فندوله، سقفی کرومیت، تیغه‌فوم‌دار، ساختمانی، قرمز نما، نسوز و... وجود دارد. براساس اطلاعات و گزارش‌هایی که در سایت‌های مربوط به این حوزه مشاهده می‌کنیم، یکی از مهم‌ترین ویژگی‌هایی که مواد مورد استفاده در نما باید داشته باشد، مقاومت در برابر گرما و سرما یا همان تغییرات آب و هوایی است زیرا مصالح ساختمانی ضریب انتقال حرارت و ظرفیت گرمایی ویژه مختلفی دارند و در نتیجه عملکرد حرارتی آنها با یکدیگر متفاوت خواهد بود. بنابراین سیستم نمایی موفق خواهد بود که علاوه بر زیبایی و دادن جلا به ساختمان، عملکرد حرارتی آن نیز مناسب بوده و تحت‌تاثیر مستقیم تغییرات جوی قرار نگیرد. همچنین مقاوم بودن در برابر بلایای طبیعی مانند زلزله یا در برابر ضربه، آتش‌سوزی، یخ‌زدگی، افتادن و جدا شدن از بدنه ساختمان همگی از ویژگی‌های یک محصول خوب برای نمای ساختمان است.
گفتنی است نوع محصولی که برای ساخت‌وساز و نما به کار می‌رود از دوران قدیم بر اساس شرایط اقلیمی منطقه بوده تا کمترین خطر و بیشترین بهره‌وری را داشته باشد.
تنظیم بازار برای جلوگیری از رکود
یکی از راهکارهای ممکن برای بهبود شرایط بازار محصولاتی که در نمای ساختمان‌ها به کار می‌رود، ایجاد هماهنگی بین تولیدکنندگان است. اینگونه که تولیدکنندگان آجر و تولیدکنندگان سنگ‌های ساختمانی با یکدیگر تعامل داشته و بازار را به شکل مناسبی با هم تقسیم کنند. البته باز هم این اقدام تحت تاثیر تقاضا و سلیقه مشتریان بوده و ممکن است کفه ترازوی بازار به سمت یکی از محصولات سنگین‌شده و بازار مقابل با رکود روبه‌رو شود. مدیر اجرایی یواستون درباره وضعیت بازار آجرهای نما که در ایران تولید و به کار برده می‌شود به صمت گفت: آجرهای نما به‌عنوان یکی از مواد جایگزین سنگ تزئینی است که در صنعت ساخت‌وساز استفاده می‌شود. این محصول در واقع به نوعی رقیب سنگ بوده و از بازار ویژه خود برخوردار است. محمد رسا گفت: از لحاظ کیفیت آجرهای نما شاهدیم کیفیت محصولات برخی کارخانه‌های تولیدکننده مناسب است و آنها با تولید محصولات متنوع، سهم خوبی از بازار را در اختیار گرفته‌اند. اما باید به چند نکته درباره انواع محصولات پخته شده مانند آجر اشاره کرد؛ اینکه در فرآیند تولید میزان مصرف انرژی و آب برای هر مترمربع آجر بیشتر از سنگ است. همچنین میزان تولید گازکربنیک در هنگام تولید نسبت به برخی محصولات معدنی دیگر بیشتر بوده که خود یکی از مشکلات زیست‌محیطی است. به گفته وی با وجود تفاوت‌هایی که در نوع و میزان هزینه تولید این دو محصول وجود دارد، این تنوع و سلیقه مشتری است که منجر به رقابت آجر نما و سنگ تزئینی شده و آنها را وادار به تولید می‌کند. البته در این میان محصولات چوبی نیز می‌تواند به عنوان رقیبی برای صنعت آجرسازی و سنگ تزئینی کشور باشد. از محصولات مصنوعی و سرامیک‌ها نیز به عنوان نما استفاده می‌شود. حال اگر در ایران مکانیسمی وجود داشت که تولیدکنندگان محصولات نما با بکارگیری آن، با هم تعامل داشته و سهم بازار را به نوعی با یکدیگر تقسیم می‌کردند، به روند کاری هر دو بخش کمک می‌شد. وی ادامه داد: در غیراین صورت یکباره بازار به سمت یک محصول رفته و بازار مقابل به شدت ضعیف می‌شود و لطمه می‌خورد. در واقع در زمینه تولید و مصرف محصولاتی که در نما استفاده می‌شود بازار مدیریت شده‌ای وجود ندارد. به‌عنوان مثال در یک دوره نمای سنگی رونق پیدا کرده و در یک مقطع آجر رشد می‌کند؛ یا برای دیگر محصولات این اتفاق رخ می‌دهد. به گفته این کارشناس معدنی، بخشی از این اتفاقات گریزناپذیر بوده و براساس سلیقه و تقاضای مشتری‌ها تعیین می‌شود. حال اگر هماهنگی مثبتی بین تولیدکننده‌ها بود، شرایط بهتری بر بازار حاکم می‌شد. در این میان نباید از مشکلات و چالش‌هایی که بر سر راه تولیدکنندگان وجود دارد نیز غافل شد؛ موضوع‌هایی همچون برخی قوانین و مقررات شهرداری و مسائل ایمنی نیز باعث وارد شدن لطمه به بخشی از این صنعت می‌شود. حال با رفع این مشکلات می‌توان زمینه را برای رقابت مثبت آنها فراهم کرد زیرا این محصولات در یک سبد کالایی هستند و از هر دوی آنها برای نماکاری استفاده می‌شود. رسا درباره تامین مواد اولیه برای تولید این محصول نیز گفت: در اصل مواد اولیه مورد نیاز برای تولید آجرها به طور عمده از داخل کشور تامین شده و این موضوع به عنوان مزیتی برای این صنعت به شمار می‌آید. اما معایب آن بیشتر مصرف بالای انرژی و آب و تولید گازکربنیک است که جزو مسائل زیست‌محیطی به شمار می‌آید. وی افزود: در واقع بخشی از میزان مصرف بالای انرژی و آب به دلیل نوع فناوری است که در تولید استفاده می‌شود. اما امروزه با استفاده از روش‌های جدید به دنبال کاهش مصرف انرژی هستند.
به گفته مدیر اجرایی یواستون، در حال حاضر کشورهای ایتالیا و اسپانیا محصولات متنوع و زیبا و طرح‌های مختلفی از آجر تولید می‌کنند. در ایران نیز استفاده از آجر به‌عنوان یک ماده سنتی و در کنار سنگ و کاشی از تاریخ بسیار طولانی برخوردار است.
آجر سنتی از دور خارج می‌شود
سعید حقیقت‌خواه یکی از تولیدکنندگان آجر فشاری سنتی در ایران است. او درباره روند فعالیت بازار داخلی و تولید این محصول به صمت گفت: در حال حاضر تمام مواد اولیه برای تولید این محصول در داخل کشور تامین می‌شود. قیمت این محصول برای هر تن در کارخانه 55هزارتومان بوده و شامل 450تا 470 عدد آجر است. اما این محصول با وجود قدیمی بودن در حال از بین رفتن است و بیشتر تولیدکنندگان اکنون از دستگاه برای تولید آجر استفاده می‌کنند و کمتر کسی از کوره برای تولید و پخت آجر استفاده می‌کند و شاید در کل 10 تولیدکننده وجود داشته باشد که با روش دستی و سنتی آجر تولید می‌کنند. به گفته وی، آجرهای سنتی برای ساخت سقف و آجرهای دیگر برای دیوار مناسب است. همچنین از لحاظ اینکه کدام نوع از آجرها دارای صرفه اقتصادی بیشتری هستند نیز می‌توان گفت که تولید آجرهای جدید از لحاظ میزان مصرف و نیروی‌انسانی برای فعالان این حوزه صرفه اقتصادی بیشتری دارد. به گفته وی، در حال حاضر دستگاه‌ها و تجهیزات تولیدکننده آجرهای تزئینی به کشورهای عراق و افغانستان صادر می‌شود.
مشکل عراق با آجرهای ایران؟
در حال حاضر ایران در زمینه تولید بسیاری از محصولات معدنی و صادرات آن به کشورهای مختلف از جمله کشورهای منطقه مانند عراق، افغانستان و کشورهای خاورمیانه موفق عمل کرده است. در کنار محصولاتی مانند سیمان، کاشی و سرامیک و... شاهد صادرات آجر نیز به این کشورها از جمله عراق هستیم. این در حالی‌است که چندی پیش موضوعی مبنی بر مشکل عراقی‌ها با آجرهای ایرانی و استاندارد آنها شنیده شد. در این زمینه رییس سازمان ملی استاندارد، این اختلاف را به دلیل تفاوت میان استانداردهای ایران و اروپا با عراق دانسته و می‌گوید این مشکل با همکاری دو کشور برطرف می‌شود. در واقع این تفاوت نظری که درباره کیفیت و استاندارد آجرهای ایرانی وجود دارد، به‌دلیل متفاوت بودن نشانه‌های استاندارد ملی ایران با عراق است.
در جلسه‌ای که چندی پیش بین هیات عراقی متشکل از وزیر تجارت این کشور، مدیرکل استاندارد عراق و سایر همراهان آنها با سازمان ملی استاندارد ایران برگزار شد، موضوع اشکال آجرهای ایرانی براساس استاندارد عراق مطرح شد اینکه این کالا به‌عنوان یکی از 10 کالایی است که قرار شده با تدوین استاندارد مشترک بین 2 کشور مبادله و بدون بازرسی شرکت‌های دیگر به عراق وارد شود.
نرگس قیصری
